Конспект урока по культуре родного края по теме Головные уборы (7 класс)





Урок теми:

«Пуза т
·х
·нмалли».


Класс: 7




Урок теми: «Пуза т
·х
·нмалли».
Урок т
·ллев
·сем:
Ч
·ваш арзын
·сен, х
·рар
·м
·сен пуза т
·х
·нмалли япалисемпе, паллашасси.
Виз
· этнографи ушк
·н
·нчи, анатри, тури тата анат енчи пуза т
·х
·нмалли япаласен уйр
·мл
·х
·сене п
·хса тухасси
Ч
·ваш тум
· ч
·нах та асамл
· пулнине
·нентересси.

Урока кирл
· хат
·рсем: компьютер, мультимедиапроектор, урок темипе хат
·рлен
· презентаци, учебник,
·з тетрач
·сем.

Урок юх
·м
·:
 
I. Класа урока й
·ркелени.
 – Ыр
· кун пулт
·р, ачасем!
-Дежурн
·йпа калазни. (Паян м
·нле уй
·х (авалхи яч
·), число, эрнен х
·ш кун
·, класра кам зуккине).
- Урок темипе, т
·ллев
·семпе паллаштарни.
 II. Иртн
· урока аса илни. Видеоролик.
Ч
·ваш хал
·х тум
· х
·й
·н илем
·пе, в
·ртт
·нл
·х
·пе кашни ч
·ваш
·н ч
·рине тытк
·нлать. Уявсенче, концертсенче ч
·ваш тум
· зинчи эрешсемпе, тевет, ама, хушпу зинчи ш
·нк
·р-ш
·нк
·р тенк
· ян
·рав
·пе киленетп
·р. Ун илем
·пе киленсе с
·в
·зсем с
·в
·сем зыразз
·, янерз
·сем картинасем якерезз
·. Эпир те сир
·нпе ч
·ваш зи-пузне ытараймас
·р ун
·н в
·ртт
·нл
·х
·семпе паллашас тер
·м
·р.
Иртн
· уроксенче «Ч
·вашсен зи- пуз
·» яр
·мне пузласа тумтир з
·лемелли материалсем зичен тата к
·пе-й
·м зинчен калазн
·чч
·. Музейра та пулса курт
·м
·р. Хал
· вара к
·штах иртн
· урока аса илер- «Ч
·вашсен зи-пуз
·». Хут зинче
·злезз
·. П
·р-п
·рин
·зне т
·р
·слезз
·.
Слайд№1. Тестсем:
Арзынсемпе х
·рар
·мсен к
·писем м
·нпе уйр
·лса т
·разз
·?
т
·ршш
·пе; 2) т
·р
·сен шуч
·пе; 3) т
·с
·пе
М
·нш
·н к
·пе аркине, зан
· в
·зесене х
·рл
· пусма х
·юпа илемлетн
·?
илемл
·рех пулать; 2) ур
·х т
·с пулман; 3)усал-т
·селе хавалать
К
·ск
· – в
·л
х
·рар
·м к
·писен к
·к
·р ум
·нчи т
·рри;
х
·рар
·м к
·писен арки зинчи т
·р
·;
арзынсен к
·писен к
·к
·р ум
·нчи т
·рри.
Слайд №2 Картина: зак к
·песем х
·ш этнографи ушк
·нне к
·резз
·?
Слайд 3 Барельеф. Ч
·вашсене т
·р
·с с
·нласа пан
·-ши художник?

III. З
·н
· тема
·нлантарасси.
Слайд № 4 Паянхи кун та асанне арчинче авалхи уяв зи-пуз
· тирпейл
·н упранса выртать. Час-часах асаннесем ялти х
·рсене т
·рл
· уявсемпе концертсене хутш
·накансене х
·йсен уяв зи-пузне в
·х
·тл
·х т
·х
·нма парать. Х
·й зак зи-пуза т
·х
·нмасть пулин те тирпейлесех т
·рать. Зак
·н пек асанне-асаттесемпе пултарулл
· х
·р-качч
·сем пуррине пулах пир
·н авалхи ч
·ваш культури к
·лленмест. Зав зи-пузра пир
·н хал
·х
·с
·, пехил
·, к
·м
·л-сипеч
·,
·раскал
·, й
·ли –й
·рки сыхланса юлн
·. Ак
· м
·нле с
·нлать ч
·ваша Николай Иванович Ашмарин х
·й
·н 17 томл
· словар
·нче: «Х
·йсем пурте х
·рл
· к
·песемпе те ат
·семпе, пуз
·сенче тухья, ум
·сенче алмапа шялкеме. Тенк
·лл
· м
·й зыххисем, ур
·х илемл
· ш
·рзасем те закн
·.»

Слайд№ 5 Паянхи урок теми – «Пуза т
·х
·нмалли». Эпир паян урокра ч
·ваш тум
·н теп
·р пай
·пе, ч
·ваш арзын
·сен, х
·рар
·м
·сен пуза т
·х
·нмалли япалисемпе, паллаш
·п
·р.. Виз
· этнографи ушк
·н
·нчи, анатри, тури тата анат енчи пуза т
·х
·нмалли япаласенсене п
·хса тух
·п
·р, ч
·ваш тум
· ч
·нах та асамл
· пулнине
·нен
·п
·р.  
- М
·н тума кирл
· пулн
·-ха пуза т
·х
·нмалли япаласем? – Видеоролик

Слайд №6 Арзынсен пуза т
·х
·нмалли.
- Зулла т
·х
·нмаллисем: ялкассем – шура е хура к
·ззерен з
·лен
·, й
·валаса тун
·.

·лле т
·х
·нмаллисем: з
·л
·ксем – с
·рантан, тун
· тиртен, т
·ларан з
·лен
·.

Слайд №.7 Х
·рар
·мсен пуза т
·х
·нмаллисем: калпаксем
Хушпу - с
·ран зине мерчен тата тенк
·рен пул
· хуппи ев
·р з
·лен
· х
·рар
·мсен пуза т
·х
·нмалли зи-пуз. Хушпу в
·з
· зур
·м т
·р
·х шярешкеленсе анать.
·на сурпан зинчен т
·х
·нн
·. «Киле килсес
·н, каччин ам
·ш
· урайне п
·рахр
· тенк
·лл
· хушпу: - В
·т сана, кин, -тет, - зак зутти зине пусса к
·р, -тет». (Н.И. Ашмарин зырнинчен, ч
·ваш с
·мах
·сен к
·неки, 16 -м
·ш том.) Кунта с
·мах тури ч
·вашсен калаз
·в
·нчен зырса илн
· й
·ла пирки пырать. М
·не п
·лтерет-ши? Качча каякан х
·ре уп
·шки килне хушпу зине пустарса к
·ртезз
·, пурн
·з телейл
· пулт
·р, укза-тенк
·рен тат
·к ан пулт
·р тесе. Авалхи хушпу зине зич
· рет нухрат, пил
·к рет укза заказз
·, х
·ррипе укзапа ярапа яразз
·, замка т
·лне ш
·рза заказз
· , зырать Н. И. Ашмарин. Х
·ш-п
·р выр
·нти ч
·ваш х
·рар
·м
·сем вилес ум
·н хушпури укзасене т
·ван
·сене салатса пан
·. («Пуз
·м тулли хушп
·в
·м пур, ум
·м туллии с
·ркам пур» (Хал
·х юрринчен).
Этнографи ушк
·нинчи уйр
·мл
·хсем.
Слайд №8 . Х
·рсен пуза т
·х
·нмаллисем: тухъя
Тухья – х
·рсен уявра пуза т
·х
·нмалли зи-пуз. Тухья к
·м
·л тенк
·семпе мерченсенчен т
·рать. Тухьяна качча кайман х
·рсен зез т
·х
·нма юран
·.. Х
·ш-п
·р т
·пчевз
·сем тухъяна зап
·зу шлем
·пе те танлаштаразз
·, в
·л авалхи ч
·ваш амазонкисенчен сыхланса юлн
· им
·ш. Видеоролик.
Уйр
·мл
·хсем. Анатри х
·рсен тухьи шярешкелл
· пулн
·.
Слайд № 9 П
·ркенч
·ксем.
Сурпан – качча кайн
· х
·рар
·мсен зи-пуз
·,
·на пуз зыхса зур
·м т
·р
·х усса ян
·. Сурпанс
·р зярекен х
·рар
·ма зарамас зярекен зынпа танлаштарн
·. Сурпана т
·рсанах сырмалла пулн
·. ВИДЕО
Уйр
·мл
·хсем. Стр. 107 Т
·ршш
· (1,5 м; 2м, 2,5 м),т
·рри, зыхмалли мел
·сем.
 Масмак пуз зине зыхакан т
·р
·лл
· х
·ю, зых
·, ытларах х
·рар
·мсем зыхазз
·.
 П
·ркенч
·к туй в
·х
·т
·нче качча тухакан х
·рача п
·ркенекен пуза-п
·ве витсе т
·малли ятарл
· зи витти, ятарл
· п
·ркенч
·к /т
·ватк
·л
· 1,2-1,4, X 1,4-1.5 см/ й
·ла т
·р
·х, туй в
·х
·т
·нче пулас кин килтен тухса уп
·шки /качч
·/ килне кайса к
·риччен, вырназиччен хир
·зле
·зсем тума пултаракан усалсенчен п
·ркенч
·к айне т
·рса хут
·ленн
·. П
·ркенч
·к к
·тессисене ч
·р
·л
·х т
·ррисене т
·рлен
·. П
·ркенч
·ке
·м
·р-
·м
·р упран
·. Ам
·ш
·н п
·ркенч
·к
·пе х
·р
· вит
·нн
·. И
·хра п
·ркенч
·к зичч
·м
·ш сып
·ка зити кузса зитн
· пулсан в
·л асамл
·х шутне кузн
·. Зак
· п
·ркенч
·к асамл
· чирл
· ачасене те сыватать тен
·.

·з тетрач
·пе
·злесси.
V.П
·т
·млетя. Ч
·вашсен пуза т
·х
·нмаллисем – с
·м авалтан упранса юлн
·, в
·сем Ази тата Хевел тях
·з культурипе зых
·нн
·.
VI.Ачасен
·зне хакласси.
ћђ Заголовок 115