Презентация на тему Набережные Челны вчера, сегодня, завтра.

Яр Чаллы шәһәре Башкарма комитеты Мәгариф идарәсе Муниципаль автоном белем бирү учреждениесе «48 нче гомуми урта белем бирү мәктәбе» Презентация«Чаллы кичә, бүген, иртәгә» Башкарды: Гәрәева Гөлия Габдулла кызы Яр Чаллы Чаллы кичә,бүген,иртәгә... Туган ягым,синдә минем Атам-анам,туганнарым.Туган ягым,синдәй якын,Кадерлерәк ни бар тагын.Заһирә Гомәрова Шәһәр гербы 2005 нче елның 17 нче мартындаЯр Чаллы халык депутатларыныңшәһәр советы карары белән кабул ителгән Шәһәр флагы Яр Чаллы шәһәренең флагы шәһәр гербына охшаш. Көмеш дулкыннар Кама елгасын һәм Түбән Камасусаклагычын хәтерләтәләр. Дулкыннарның төсе шәһәрнең татар телендәге атамасы белән тәңгәл килә. “Яр Чаллы” – “ ташлы елга” дигән мәгънәне аңлата. Как чудесный корабль, выплывают Челны, Парусами взметнув, свои белые башни. Он прекраснее всех, город нашей судьбы, Здесь причал всех надежд, и любви светлой нашей. Город надежд, город ветров, Город-мечта из сбывшихся снов. Город, который построили мы - Наши Челны, Наши Челны. Распахнули проспекты объятья свои, И знакомые песни, ветра напевают. Самый мирный из всех, город нашей судьбы, Из цветочных узоров, наряд примеряет. Город надежд, город ветров, Город-мечта из сбывшихся снов. Город, который построили мы – Наши Челны, Наши ЧелныКама гладит волной золотые пески, Время новые звезды для нас зажигает. Самый лучший из всех, город нашей судьбы Как счастливые рельсы, нас в жизнь отправляет. Город надежд, город ветров, Город-мечта из сбывшихся снов. Город, который построили мы - Наши Челны, Наши Челны. Яр Чаллы шәһәре гимныБезнең ЧаллыЛ.Дорженкова сүзләре,Нияз һәм Лилия Тарханова музыкасы Шәһәребезнең тарихы Шәһәребезнең тарихы бик кызыклы.Аның исеме турында төрле фикерләр йөри.Ләкин шунысы билгеле: “Чаллы” сүзе елга буенда Алабуга шәһәреннән килеп утырган кечкенә генә авыл булачак шәһәрнең нигезен тәшкил иткән. “Чал” сүзе таш, ак таш (“чаллый-седой”), ягъни “Чаллы”- “ташлы елга” дигәнне аңлата дип фараз итүчеләр дә бар. Тора-бара авылның исеме мәгънәсе ягыннан да, яңгыраш ягыннан да үзгәргән.Мыс Челны,Мысовые Челны, Бережные Челны, ә 1930 елда шәһәр статусы бирелгән. Яр Чаллы (Набережные Челны) дип үзгәртелгән. Берничә ел шәһәр Л.И.Брежнев хөрмәтенә Брежнев дип йөртелде.Ләкин халык соравы буенча, элекке тарихи исеме кире кайтарылды. Чаллы шәһәре су юлында урнашкан булганлыктан, гасырлар буе икмәк сәүдәсе шәһәре булган.Шуңа күрә монда зур элеватор салынган.Бу якларда терлекчелек тә киң таралган булган. 18 гасырда Шилнә елгасы буенда бакыр рудасы табылган. Анда заводлар төзегәннәр. Елга буендагы колач җитмәслек юан агачлар руда эретү мичләрендә яндырылып бетерелә язган. Тарих эзләреннән Элеватор тавыннан борынгы тарих эзләре башлана 1930нчы елның 10августында Яр Чаллы авылы шәһәр статусын ала Ватан өчен! Бөек Ватан сугышы елларында йөзләгән егетләр һәм кызлар илне сакларга киткәннәр. Күбесенә туган якка әйләнеп кайтырга насыйп булмаган. Алар истәлегенә, ГЭС бистәсендә зур һәйкәл куелган. Аның авторы - танылган скульптор Илдар Ханов. Бөек Ватан сугышы чорында Чаллы халкы фронт өчен икмәк үстергән, җылы киемнәр хәзерләгән. Чаллыда Белоруссиядән эвакуацияләнгән ике балалар йорты, госпиталь булган.Биредә яралылар дәваланганнар. Минем бабам-Бөек Ватан сугышы ветераны Ветераннар, ветераннар, Сезгә хөрмәт, ихтирамнар- Тарих белән бергә атлый Сез яулаган мәңгелек дан, Сез китергән Бөек Җиңү! 9 май – Бөек Җиңү көне якынлаша. Бу олуг бәйрәм барлык кеше өчен дә кадерле. Без илне афәттән коткарган, безне яклап сугышкан кешеләрне онытмаска тиеш. Хәзер бу турыда бик күп сөйлиләр, сугыш турында кинолар күрсәтәләр. Ләкин бер генә кино да ул вакыттагы авыр, кырыс чынбарлыкны ачып бирә алмас. Бу турыда бөтен авырлыкны үз җилкәләрендә күтәргән, үзе кичергән кешеләр - сугыш ветераннары гына сөйли ала. Безнең сугыш турында аларның үзләреннән белү мөмкинлегебез бар. Ләкин вакыт аяусыз: еллар үткән саен ветераннарның сафлары сирәгәя бара. Үтә гомер, ага сулар, Бөек Җиңүгә алтмыш җиде, Бер-бер артлы уза еллар, Сафын барлый ветераннар Татарстаннан да бик күп сугышчылар фронтка китә. Мәскәү янындагы каты сугышлар барган вакытта Калинин (хәзерге Тверь) шәһәрендә 206 нчы дивизия штабы укчысы - минем бабам Хәйруллин Әхмәт Мостафа улы да батырларча сугыша. Ул 1922нче елның 01гыйнварында Чистай районы Нарат Елга авылында туган. Каты сугыш вакытында башка солдатлар белән бергә Туган ил өчен аяусыз көрәшә. Шушы сугышта каты яралана, аңын югалта. Бабам Мәскәүдә хәрби госпитальдә дәвалана. Аннары аны Казанга күчерәләр. Бабамның әтисе, абыйсы, энесе дә сугышта катнашалар. 1919нчы елгы абыйсы Хәйруллин Камил Мостафа улы лейтенант дәрәҗәсендә Харьков шәһәре янында барган сугышта авыр яралана, хәрби госпитальгә эләгә. Ләкин авыр яралардан терелә алмый. Аның гомере өзелә. 1926нчы елгы энесе Хәйруллин Минхәт Мостафа улы Җиңү көнен Берлинда каршы ала. Хәзерге вакытта бабам исән. Ул Бөек Ватан сугышы ветераны, 2группа инвалид. Аның гаиләсе зур. Үзе 4малай тәрбияләп үстергән. Алар барысы да бабамны хөрмәт итәләр, тәрбиялеләр, бик матур гомер итәләр. Әбием хезмәт һәм тыл ветераны.Бабам һәм башка бик күп кешеләр яулаган җиңү аркасында мин яшим, укыйм, һәрбер яңа туган көнгә шатланам. Аларның батырлыклары турында истәлекләр безнең йөрәкләрдә мәңге сакланыр. Ветераннар, чал тарихта Буыннар Рухи үлемсез. Чылбыры тоташа, Тормыш дәвам итә, Ветераннар аша. Тормыш-тамаша, 48нче мәктәпнең Татарстан варислары берлеге «Дуслык» отряды әгъзасы Хафизова Камилла. Еллар, еллар... Еллар узган.Илдә тыныч тормыш башланган. 1960 нчы елларда ГЭС төзелә башлый.Кама елгасы аша зур күпер-плотина төзелә. 1970 еллар исә шәһәр тарихында яңа сәхифәләр яза. Моңа кадәр күрелмәгән гигант автомобиль заводы – КамАЗ төзелә башлый.Завод белән бергә яңа шәһәр, больницалар, мәктәпләр, институтлар калкып чыга. КамАЗ – безнең язмышыбыз Ышаныч,Өмет һәмМәхәббәтЯңа сүздә бергә кушылганнар... Минем язмышым,КамАЗ,Синең кулда,Тормыш агымында эреп югалдың... Советлар Союзы Герое шагыйрь Муса Җәлилгә багышланган мемориаль комплекс Җәлил проспектында сандугачлар-Муса җырының дәвамы :Күкләр тавышында алар җанлана Һәр чаллылының күңел түрендә. Чаң тавышы хатирәләрне яңарта: Высоцкий яши Высоцкий безнең белән... Ак шәһәрем,пакъ шәһәрем! Кама өстендә Ак шәһәр йөзә... Кама причалына төн килде... Яңа шәһәр – горурлыгыбыз! Яңа шәһәр – Яңа Вавилон: Йөз милләт бергә берләште! Буш димәгез. Яңа «КамАЗ»ларның әрҗәләре шыплап-шыплап тулган.Җиребезнең җан җылысын төяп озатабыз сезгә яңа юлдан. Буш димәгез. Яңа «КамАЗ»ларның әрҗәләре тулы асыл маллар.Бушатыгыз! Анда безнең гомер:безнең көннәр, төннәр,кичләр,таңнар!Кадыйр Сибгат Әбием – минем горурлыгым! Моя бабушка, Ефимова Валия Магсумовна, родилась в 1948 году в городе Уфе в семье рабочих. Прадедушка – ветеран Великой Отечественной войны. Награжден орденами и медалями. Воевал с первого до последнего дня войны. Он 36 лет работал на одном предприятии слесарем по ремонту станков. Имел огромное множество грамот и благодарностей. Прабабушка тоже работала на заводе контролером. Бабушка выросла в любви и взаимоуважении. Она училась хорошо. Окончила Уфимский энергетический техникум. По направлению уехала на Кармановскую ГРЭС в город Нефтекамск. Начала работать электромонтером в электротехнической лаборатории. Затем работала инженером в электросетях. В 1969 году вышла замуж. Дедушка тоже работал на электростанции. В 1977 году родилась моя мама Оля. В 1981 году семья Ефимовых переехала в город Набережные Челны. Дедушка работал главным энергетиком. Бабушка с 1983 года работала в Камснабе. Сначала инженером, товароведом, затем директором Торгового дома. В Торговый дом входило 8 магазинов: в Набережных Челнах, Альметьевске, Елабуге. Бабушка руководила большим коллективом. Она внесла большой вклад в дело процветания нашего любимого города. Сейчас дедушка с бабушкой на заслуженном отдыхе. Они вместе живут 42 года. Я всегда беру с них пример. Спасибо вам, мои дорогие! Бабушка – большой души человек, лучший друг, советчица, помощница. Она хорошая жена, милая мама, любимая бабушка. Я горжусь своей бабушкой!Ефимов Максим, 4 нче Б сыйныфы укучысы Ислам Нуры Яр Чаллыда Ислам Нуры чыга,Һәр кемгә дә бик зур кирәге.Ислам Нуры, Ислам дине кебек,Мөселманнар аның милләте. Гүзәл шәһәрем Ап-ак каеннар, бөдрә таллар, балыклы күлләр, җиләкле аланнар җәй көннәрендә безне ял итәргә чакыра Шәһәр эчендәге яшеллек, чәчәк түтәлләре- шәһәрдәшләребезнең тырыш хезмәт нәтиҗәсе! Чаллыда Тукай һәйкәле янында Балалар Тукай шигырен укый Язучылар чыгыш ясый Күңел шатлана Күңелдә, карларда, каенда Кызылтүшләр өлгерә алмадай... Туган ягым бер генә Туган ягым бер генә,Исләремдә гел генә.Туган ягын, сөйгән ярынСагынмыйдыр кем генә?Заһирә Гомәрова Тормыштагы язылмаган кануннар буенча без ерактагы урамнарга,туып-үскән,балачактан таныш шәһәрләргә тартылабыз... Кулланылган чыганаклар w w w.salvi.ruw w w.nabchelny.ruНиколай Алешков.Шигырьләр.Казан:Татарстан китап нәшрияты,2005.Анна Барсегян.Вакыт елгасы.Яр Чаллы:КамАЗ нәшрияты,1994.Виктор Гладков.Торналарым минем.Яр Чаллы,2002.Заһирә Гомәрова.Шигырьләр.Казан:Татарстан китап нәшрияты,2005.Кадыйр Сибгат.Шигырьләр.Казан:Татарстан китап нәшрияты,1999.Мансур Сафин. Шигырьләр,поэмалар,җырлар.Яр Чаллы,2002.