«Т?уелсіздік о?айлы?пен келген жо?» Сыныптан тыс іс-шара
«Тәуелсіздік оңайлықпен келген жоқ»
«Тяжелый путь к Независимости»
Сабақтың мақсаты:
-Қазақ хандығының құрылу тарихы мен таныстыру, қазақ жеріндегі тұңғыш дербес мемлекеттің жаулап алушылық соғыстар нәтижесінде дүниеге келгенін түсіндіру. Керей мен Жәнібек ханның билік саясатына түсінік беру.
-Тұңғыш қазақ мемлекетінің құрылуына негіз қалаған қоғам қайраткерлерінің еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу, өз елінің тарихына, адал ұлдарына деген құрмет сезімін қалыптастыру.
:Өз бетінше қорытынды жасауға , өз ойын ашық жеткізе білуге, ізденіске дағдыландыру. Ойлау қабілеттерін дамыту.
- развитие кругозора учащихся, навыков свободно, выражать свои мысли о формировании и образовании Казахского ханства;
- привить у учащихся патриотические чувства ответственности за свою Родину;
- Воспитание казахстанского патриотизма и уважения к историческому прошлому своего государства;
Көрнекі- құралдар: Интерактивті тақта, жиналмалы бетшелер, видероликЖүру барысы:
1.Ұйымдастыру бөлімі2.Тарихи көрініс
«Қазақ елі» бейнеролигі
1.Тарихқа үңілсек бөлімі. (тарихи тапсырмалар)
2.Қорытынды
1-жүргізуші: Құрметті оқушылар,қонақтар! Қазақ елінің айтулы мерекесі «Қазақ хандығының 550 жылдығы» тойланып жатқаны бәрімізге мәлім. Ендеше баршаңызды сол тарихы тереңде жатқан айтулы мейраммен құттықтаймыз.
Ғасырлар бойы қазақ халқы кең даласын ақ білектің күші, ақ найзаның ұшымен қолына алып жаудан қорғаған. Қазақ жерінің ұлан қайсар батырлары бостандық үшін жанын берген. «Қазақ хандығының құрылуы — Қазақстан тарихындағы сындарлы кезең болып табылды» Нұрсұлатан Әбішұлы Назарбаев. Биылғы жыл – қалың қазақты бір жасатып тастады. Армысыздар бүгінгі тәрбиелік шараға жиналған құрметті оқытушылар, студенттер. Бүгінгі өткелі отырған тәрбиелік шара тақырыбы — «Қазақ хандығының құрылуы». Осы ерекше датаның бүгінде маңызы зор. Бүгінгі шара Дүбірлі тойдың өз деңгейінде атап өтілуі үшін бізідің қосқан үлесіміз болып табылады.
2-жүргізуші: Добрый день, уважаемые ребята, преподаватели! Наш сегодняшний мероприятие «Великие сыны казахской степи», посвящен 550-летию Казахского ханства.
Один из важнейших вопросов истории Казахстана - это вопрос образования Казахского ханства. Возникновение ханства явилось закономерным итогом этнополитических процессов, объединения всех земель региона в одной политической структуре, единения всех казахских родов и племен, завершения длительного процесса сложения народности. Это было стремление этносоциальной общности к созданию собственной социально-территориальной государственной организации.
«Отан Ана» Батырхан Шукенов
1-жүргізуші:
Біз-қазақпыз!
Есігі-ашық,төрі-кең,
Жылап өттік жылдар өмір өрінен
Жетер енді,желпінейік,қарайық,
Мына өмірге иегердің көзімен.
Тарихқа көз жүгіртсек,қазақтың нағыз батыр халық екенін мойындайсың.Жүгі-нарда,қазаны теңде болып,көшіп қонып өмір сүрген ата бабамыз үш нәрсені бойтұмардай сақтап қадірлеген.Ол-ел,жер және ана тілі.Халқының тәуелсіздігі үшін отқа түсіп,даңқы жер жарып,аты аңызға айналған ерлер кімдер еді?
2-жүргізуші:
Образование казахского ханства связано с именами Джанибека и Керея, которые вели династийную борьбу с другими чингисидами. Джанибек и Кереей в 1459-1460 годах откочевали из ханства Абулхайра во владения могольского хана Есен-Буги (1429-1462 г.).
Таким образом ход образования Казахского ханства связан с внутриполитическим состоянием ханства Абулхайра и Могулистана, которые во второй половине XV века пришли в упадок. Ситуация обострилась после того, как в 1457 году Абулхайр потерпел поражение от ойратов. Неспособность Абулхайра сплотить общество, как и неспособность монгольского правителя защитить свое население от ойратов заставляли основную массу населения этих государств искать силы, способные консолидировать все племена и роды и создать стабильную этно-территориальную организацию. Поэтому Джанибек и Керей стали выразителями интересов консолидации всех слоев общества
Тарихи көрініс «Сұлтандар кеңесі»
Керей: О,халайық,халқымыздың басына қиын-қыстау кезеңдер келді.Әбілхайыр хандығы құлдырау үстінде.Шығыстан төнген жауға әйел,бала-шағамызды құлдыққа бермейміз.Осы мәселені бірлесіп шешкен жөн.
Жәнібек: Ел болып,өз жерімізге басқару жүргізетін кез келді.Ел болам деген жұртқа ең ыңғайлы кезең.Осы кезді пайдалана алмасақ,енді басымыз бірікпеуі мүмкін.Оның үстіне жат елдердің хандары мен патшалары да ауыздарын араңдай ашып тұр.Олардың қолына түсіп,талан-тараж болып кетуіміз де мүмкін.Қазақ деген атпен жеке-дара мемлекет құрайық.
Халық дүбірлесіп,талқылауда:
Сұлтандардың айтқаны жөн... Ия,жеке мемлекет құрайық,мемлекет қазығын қазатын кезең-осы...
Жәнібек: Ендеше,қазақ руларының игі жақсыларын жинаңдар.Хан кеңесін өткізейік.Қазақ рулары ендігі жерде бір тудың астында біріккен қазақ мемлекеті болсын.
/Керей сұлтан мен Жәнібек сұлтан сұхбат құруда, үйге бір топ ақсүйектер кіреді/
— Ассалаумағалейкум, ағалар.
— Уағалейкумсалам, төрлетіңіздер.
Ақсүйектер басшысы:- Біз бір маңызды мәселемен келіп тұрмыз. Елді бей – берекетсіздік басып алды. Хан — екем соғыстарды үдетіп, салықты көбейтті. Әскери дайындықсыз, батырларды құдалау негізінде ойраттардан жеңілгені өздеріңізге мәлім. Бөлінетін кез келмеді ме екен?
Жәнібек:- Ия, сөздеріңіз рас, ханның қаһарына жергілікті сұлтандар мен қарапайым халық та ілігіп отыр. Өз алдымызға ел болатын күн келді.
Керей: — Бар қазақты біріктіретін уақыт келгенін халық та түсінді, соңымыздан ереді деп сенемін.
Жәнібек:- Елдігімізді сақтау үшін туған жерден жырақтауымызға тура келеді. Моғол ханы Есен Бұға туысымыз дулаттардың көмегімен хан тағына отырды. Бірақ бауыры Жүніс Темір әулетімен одақтасып ағасына қарсы шығуда. Есен Бұға інісіне қарсы одақтас іздеуде. Сонда жол тартсақ қайтеді?
Керей: Ия, көшсек көшейік. Сол жаққа көшіп барып, Ұлы жүзбен бірігейік.
Сұлтандар: — Біз дайынбыз бастаңыздар көшті. Біз сіздермен біргеміз.
Жәнібек: Кереке, ұзақ жолға шыққалы тұрмыз. Өзінің бір бата беріңіз.
Керей:
Жолыңды Алла қолдасын,
Жаманшылық болмасын.
Кетілмесін тұлпарыңның тұяғы,
Қайырылмасын сұңқарыңның қияғы.
Барған жерде құшақ жая қарсы алсын Жақсы адамдар, жайсаң жандар зиялы.
Әумин.
Ақсақалдар: ЕНдеше аттан рухты қазақ!!! Аттан! Айларың оңыңнан тусын! АТТАН,АТТАН!
Керей хан жасасын, Керей хан жасасын! Керей хан жасасын! Керей хан жасасын!
Автор: Сонымен Керей мен Жәнібек бастаған 200 мың адам Жетісуға бет алды. Ол туралы тарихшыларымыздың айтқандарына құлақ түрсек.
Мұхаммед бен Уәли былай дейді: «Әбілқайыр хан Дешті Қыпшақ аймағында өз жауларының балаларын жеңіп шыққан кезде Жошы ханның ұлы Тоқа Темір хан ұрпақтарының кейбіреулері, мысалы Керей мен Жәнібек бағыну мен мойынсыну шеңберінен шығып, отанынан кетіп қалғанды жөн көрді. Олар бабаларынан мұраға алған елден бас тартып жат жерге апаратын жолға шықты. Мойындауға лайықты адамдар тобымен олар Моғолстанға апаратын жолды таңдап алды
Ән «Жаса Қазақстан»
Видео ролик «Қазақ хандығы»
1-жүргізуші:
Жағасына жауының жетіп қолы,
Тартып алған Тәуелсіз күшпен өткен.
Тәуелсіздік-елімнің ерлік жолы,
Олжа емес салбырап түскен көктен.
Қуаныш аралас қасіретпен,
Ерлік жолда қаншама ғасыр өткен.
Еркіндігін ерлігін сақтау үшін,
Талай ердің бұл жолда басы кеткен.
Біз-қазақ елінің тәуелсіз мемлекет атанып,көк туы желбіреген жұлдызды сәтін өз көзімізбен көру пешенесіне жазылған ұрпақпыз.
Қай халықтың да ең ұлы мұраты,ең ізгі арманы-ел болу,тәуелсіздік туын биік ұстау,азат ғұмыр кешу.Ата-бабаларымыздың сан ғасырлар бойы аңсаған арманы орындалған күн-қасиетті Тәуелсіздік күні.
2-жүргізуші: Летопись современного Казахстана начинается с 16 декабря 1991 года. В этот день Казахстан объявил себя Независимым суверенным государством. Обретя свою независимость, Казахстан открыл новую веху в своей истории: окреп, достиг больших результатов в своем развитии
Моя любовь, моя Отчизна,
Мой край, мой светлый дух земной!
Мой Казахстан – свободный, чистый,
цвети под солнцем и луной!
Көрініс «Тәуелсіздіктің ақ таңы»
Әжесі: Е-е-е-е... — тәуба! Бергеніне шүкір...
Немересі: Әже, әжетай! Далада керемет болып жатыр, аспанға жаркылдаған салют атып, адамдар құанышқа бөлiніп жатыр. Жүрiңіз, көрейік!
Әжесі: Е-е-е-е, жарығым бұл қуаныш. Тәуелсіздіктің мейрамына арналған керемет, қой. Жақсылығымыз ұзағынан болсын!
Немересі: Әжетай, Тәуелсіз деген не?
Әжесі: Тәуелсіздік деген еркіндігің, бостандығың, бақытың, балам. Біздің кезімізде мундай еркіндік болған жоқ.
Немересі: Сол өміріңіз туралы айтып беріңізші?
Әжесі: Әй, балам-ай, өткен өмірді көз алдыма елестетсем шуылдап, басым айналады. Аздап тынықпасам болмас. (Әжесі немересімен қисайып жата кетеді).
Немересі: (көзін ұқалап тұрады) — Әже, жап-жарық күнді көрдім. Көп түс көрдім.
Әжесі: Е-е-е-е..., ол сенің бақытың, балам. Тәуелсіздігінің мәңгі жарық күні.
Немересі: Ендеше мен ұстаздарымнан, жолдастарымнан сүйінші сұраймын. Алақай, сүйінші! Тәуесіздіктің ақ таңы атып келді!
Мен қазақпынЖелдей еркін,түздей кең,таңдай азат,
Мен қазақпын дегенде қандай ғажап!
Мақтан етсін халықтар халықтығын,
Жетер сан жыл шеккен малдай азап!
«Қазақпын» досқа айтам ұғысатын.
Мақтан етсін атақты туыс атын.
«Қазақпын» деп жауға айтам қасақана,
Біліп қойсын болса ойы жұғысатын...
Мен қазақпын,биікпін,байтақ елмін,
Қайта тудым,өмірге қайта келдім.
Мен мың да бір тірілдім мәңге өлмеске,
Айта бергім келеді,айта бергім...
1-жүргізуші:
Қорытынды: Қазақ ұлты тарихында көптеген қиындықты бастан кешті,аяусыз шабуылға ұшырады,қырғыннан-қырғынға,босқыннан-босқынға талай азапты көрді.Дегенмен «тәуелсіз» деген мағынаны білдіретін «қазақ» деген атына сай әрқашанда азатыққа қол жеткізу үшін талпынды,осы жолда күресті һәм шайқасты.Талай батырларымыз бен ұлт қайраткерлеріміз халқын бостандық таңына жеткізуді армандап жанын пида етті,шаһид болды,арманда кетті.Қазақ «мың өліп,мың тірілсе де» қазақ болып қала берді,әр ұрпақ өзінен кейінгілерге тәуелсіздікті арман етіп,ұлттық мақсат ретінде аманат етті.
2-жүргізуші:
Самое дорогое слово – «МИР». И наша страна смогла утвердить свой авторитет среди других государств, благодаря правильной, глубоко обдуманной политике.
Пусть над нашей Республикой всегда будет мирное чистое небо, и звучат залпы только праздничных салютов. С наступающим праздником!
О, Казахстан! О, родина моя!
Смотрю на степи и не вижу им конца,
Любуюсь я красотами природы
И нет на Родине моей плохой погоды.
Как ты прекрасен, Казахстан, весной:
Цветущие сады и степи
Покрыты и луга травой
И блеск на талом снеге!
А наши горы, как огни красивы!
Как гордо возвышаются над степью и равниной
И вниз бежит река потоком бурным,
И как порой бывает небо хмурым.
О, Казахстан, как ты велик!
Люблю тебя за твой могучий лик:
За степи, горы, реки и моря,
За то, что ты — Родина моя!
«Қаражорға биі»
Рефлексия: Жеңіс шыңы