На тему МАТЕМАТИКА САБА?ЫНДА ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІН ПАЙДАЛАНУ
МАТЕМАТИКА САБАBЫНДА
ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІН ПАЙДАЛАНУ.
«`стаздыS биігі ойлана KарасаS биіктей береді, _Sіле KарасаS, тереSдей береді, Kол созсаS Kарсы алдыSда, айналсаS артыSда тaрCандай»
Сократ
Егеменді еліміздіS алдыSCы Kатарлы отыз мемлекеттіS Kатарына KосылуCа табандылыKпен жылжу саясаты KоCамымыздыS барлыK саласында т_бегейлі ™згерістер енгізіп, жаSа талаптар Kойылып отыр. СоныS ішінде болашаK aрпаKKа ‰лемдік деSгейде білім беру маKсатына орай білім мазмaнына жаSаша Kарау – басты міндеттердіS бірі. Jазіргі кезде білім берудіS жаSа ж_йесініS жасалынуы, білім мазмaны мен ‰діс-т‰сілдерініS жаSаруы б‰секелестікке Kабілеті мол, шыCармашылыK баCытта еSбектенетін, ой Kабілетімен ерекшеленетін азаматты т‰рбиелеуді к™здейді.
Сапалы білім – ел болашаCын айKындайтын басты к™рсеткіш болып табылады. Б_гін мектеп партасында отырCан б_лдіршіндер ертеS ел таCдырын шешетін азаматтар. ОлардыS сапалы білім алуын б_гін Kамтамасыз ету –мaCалімніS басты міндеті.
Jазіргі к_н т‰ртібіндегі ™зекті болып табылатын м‰селелердіS негізгісі – оKушылардыS ‰рKайсысыныS ™зіндік Kабілетін, мінезін танып, жетілдіріп, сол баCытта жеке тaлCаларды т‰рбиелеу. Орта мектеп баCдарламасындаCы п‰ндердіS бірі – математика. Математика сабаCында оKушылардыS осы п‰нге деген KызыCушылыCын арттыру, алдына KойылCан есеп шешімін ™з бетінше табуын жетілдіру, ойлау деSгейін, Kабілетін шыSдау aстаздыS басты міндеті. Математика сабаCын ж_ргізгенде ‰р т_рлі т‰сілдерді тиімді пайдалана білу керек. Білім беруді ізгілендіру, оKыту ‰дістерін жетілдіруді, дамыта оKыту ‰дістері мен т‰сілдерініS тиімді пайдалануын талап етеді. Білімді меSгерту, біліктілікті Kалыптастыру _рдісінде баKылаудыS алатын орны ерекше. БаKылау - білім, біліктерін айKындау, есепке алу, баCалау, тексеру. Егер берілетін білім мен оны меSгертудіS арасында _йлесімділік болмаса, тиісті н‰тижеге Kол жету м_мкін емес. Білім берудегі шамаCа лайыKтылыK тиісті кедергілер мен KиындыKты жеSе отырып, меSгерілсе, aCым – т_сінік тиянаKты болады. Ж_йелі т_рдегі ‰рекет маKсат еткен н‰тижеге жеткізеді ж‰не одан ш‰кірт рухани Kуат алып, аKыл - ой еSбегініS даCдысын Kалыптастырады. Берілетін білімніS беріктігі ш‰кірттіS шамасына лайыKтылыCы мен ж_йелілігіне байланысты, оKушыныS к™Sілін ‰р н‰рсеге алаSдата бермей, олардыS зейінін наKты бір м‰селеге тиянаKты баCдарласа, математиканы игерту н‰тижелі болмаK. ОKушыларды математиканы оKытуCа KызыKтырып тарту _шін Kолайлы жаCдайлар туCызу Kажеттілігі, оKуCа KызыKтырудыS басты шараларыныS бірі – н‰тижеге жетуге ынталандыру. Математика сабаKтарында дидактикалыK ойын элементтерін Kолданып сабаK ™ткізу ™те пайдалы. Ойынсыз аKыл ойдыS Kалыпты дамуы да жоK ж‰не болуы да м_мкін емес. Ойын д_ниеге Kарай ашылCан _лкен жарыK терезе іспеттес. Ол арKылы баланыS рухани сезімі жасампаз ™мірімен aштасып, ™зін KоршаCан д_ние туралы т_сінік алады. МатематикалыK ойын дегеніміз тынысы кеS, алысKа меSзейтін, ойдан ойCа жетелейтін, адамCа Kиял Kанат бітіретін Cажайып н‰рсе, аKыл - ой жетекшісі. СабаKта ойын элементтерін пайдалану оKушылардыS ой - ™рісін, танымдыK белсенділігін арттырады. Теорияны практикамен aштастыруCа жол ашады. Алайда ойынды _немі оKу процесінде пайдалануCа, aзаK уаKыт созуCа болмайды. Ойын белгілі бір уаKыт аралыCында ж_зеге асырылып, сабаK кезеSдеріне де нaKсан келтірмейтіндей жымдасып жатуы тиіс. ОйынCа педагогикалыK басшылыK жасау дегеніміз оKушыларды aйымшылдыKKа, шыCармашылыK дербес Kызметтерін алмастыратын, балалардыS aжыммен Kарым - Kатынасын жетілдіре т_суі болып табылады. Ойын барысындаCы Kарым - Kатынаста педагог басты назарды достыKKа, жолдастыK Kарым - Kатынас, ™зара т_сіністікке к™Sіл аударады. `жымдыK ойындаCы оKушыныS алар орны к_нделікті ™мірден айтарлыKтай ™згеше. Ол ойындаCы атKаратын р™лінен туындайтын мазмaнмен сипатталады. Ойын оKушылардыS Kарым - Kатынасын орныKтырады, бір - біріне сенімін, т_сінігін арттырады. Ойын мектеп оKушыларын т‰рбиелеудіS тиімді жолы, сабаKтыS барысын ™згертіп жаSалыKтар енгізіп отырсаK, оKушылардыS білімге деген KaштарлыCы артары с™зсіз.
К™рнекті педагог В.Ф.СухомлинскийдіS «Егер мен сабаK беруші Cана болсам, педагогтік деSгейде к™теріле алмас едім, ш‰кіртімніS ж_регі мен _шін KаKпасын м‰Sгі ашпас тас Kамалдай болып Kала берер еді» деген с™зін ™з санамызCа сіSіріп, бaл тaжырымCа к™п м‰н беруге болады. Мысалы, мектеп оKушыларыныS к™пшілігі математика п‰нін меSгеруде к™птеген KиыншылыKтарCа aшырайды. Jайсыбір оKушы болмасын одан осы п‰н туралы с™з KозCасаS, оны дaрыс т_сіне алмай ж_ргенін, оCан деген KaштарлыCыныS жоKтыCына к™з жеткізуге болады. €рине, басKа п‰ндерге KараCанда бaл п‰нніS KиыншылыCы да бар. БіраK кез келген п‰нді жаKсы меSгеру _шін оKушылардыS сол п‰нге деген KызыCушылыCын арттыру мaCалімніS шеберлігіне келіп тіреледі. МатематикалыK ойындар сыныпта ж_ргізілетін жaмыстардыS еS KызыKтысы. ОйынныS Kандай т_рі болмасын, балаларды ™зіне тартады. МaныS ™зі мaCалім _шін ™те Kажетті жаCдай. МaCалімде ‰рбір ойын элементтерін Kолдану оKушылар арасында саналы жарыс туCызCан жаCдайда ж_ргізілуі тиіс. МaCалім де ‰рбір ойын ж™нінде тереS толCанып, оныS оKу ж‰не т‰рбиелік маSызын т_сіне білуі керек. ОKушыларCа KойылCан сaраK KысKа, т_сінікті болуы шарт. Ойын процесінде м_мкіндігінше ойынныS бірнеше т_рін кезектестіріп отыруы керек, ‰йтседе бізде к™біне баCдарламаCа байланысты бір сарынды оKыту ‰детке айналCан. Мысалы; _лестірме екі б™лініп, біреуінде сaраK, екіншісінде басKа сaраKтыS жауабы жазылады. ОKушылардыS міндетті сaраKKа жауапты дaрыс тауып, _лестірме KаCазын дaрыс Kaрастыру. Егер тапсырма орындалса, _лестірме KаCаздыS екінші жаCынан белгілі бір сурет немесе маKал - м‰тел шыCуы керек.
Jорыта айтKанда, дидактикалыK ойындардыS математика сабаKтарында атKаратын р™лі ерекше. Ол оKушылардыS KызыCушылыCымен Kатар, оKушыларды белсенділікке, тез ойлауCа, ауызша есептеулерге, логикалыK ойлау Kабілетін арттыруда ерекше маSызы зор. СондыKтан математика сабаKтарында ойын элементтерін неCaрлым жиірек пайдалансаK, соCaрлым сабаCымыз KызыKты тартымды ™тер еді.
ОЙЫН АРJЫЛЫ ОJУШЫ НЕНІ МЕRГЕРЕДІ?
1. ОKушылар наKты Kызмет т‰жірибесін меSгереді.
2. ОKушылар тек баKылаушы Cана емес, ™здері Kатыса отырып Kиын м‰селелерді ™з бетінше шеше білуге _йретеді.
3. ОKу процесінде алCан білімді наKты істе Kолдана білуге м_мкіндік береді.
4. ОKушы ‰рекетіне негізделген оKу к™лемін басKарады.
5. УаKытты _немдеуге _йретеді.
6. ОKушылар _шін психологиялыK жаCымды.
7. Ойын барысында шешім Kабылдау оKушылардан аса жауапкершілікті талап етеді.
8. ОKушылар _шін Kауіпсіз.
9. Кейде Kарапайым оKу Kызметімен салыстырCанда к™п уаKыт м™лшерін алады.
10. Ойын материалдары д‰ст_рлі оKу материалдарымен салыстырCанда к_рделірек.
11. Кейбір ойын т_рлерінде KатысушылардыS саны шектеулі.
12. Ойын н‰тижесі, ™з жетістіктері, ‰серлері, алCан білімі, даCдысы ж™нінде оKушылар ата-аналарымен, ™зге балалармен, мaCалімдермен к™бірек ‰Sгімелеседі, кітапханада ™з бетімен іздене білуге, Kажетті материалдарды іріктей білуге _йренеді.