Баяндама Даму м?мкіндігі шектеулі балалармен ж?мыстануда?ы ??м терапиясыны? ма?ызы
Jaм терапиясыныS маSызы: Бала ™зін жайлы, KорCалCан к_йде сезініп, шыCармашылыK белсенділік танытатын табиCи стимулдыK орта Kалыптастырады ж‰не танымдыK, психикалыK процестерді дамытады ол т_йсік (форманы, т_сті, тaтас т_йсік), есті, зейінді, Kиялды, кеSістік т_сінікті, тактильді-кинестетикалыK сезімділік пен KолдардыS aсаK моторикасын дамытады.
Jaм терапиясыныS маKсаты: БалалардыS Kaм терапиясында Kиял, к™рнекі – бейнелік ойлауды, с™здік – логикалыK ойлауды, к™рнекі іс-‰рекеттік ойлауды, шыCармашылыK ж‰не сын тaрCысынан ойлауды дамыту.
Jaм терапиясы арKылы баланыS Kандай Kaзіреттіліктері дамиды:
ШыCармашылыK
ТанымдыK
ИнтеллектуалдыK
Kарым –Kатынас
Jaм терапиясын KолданудыS ‰діс т‰сілдері:
€Sгімелесу
Т_рлі – т_сті Kaммен сурет салу
ТанымдыK ойындар
Коммуникативтік ойындар
Пікірталастар
Jaм терапиясы негізгі принциптері
ШыCармашылыK белсенділікті таныта отырып, бала ™зін ыSCайлы ‰рі KорCалCан к_йде сезініп табиCи ынталандыратын орта жасау.
Абстрактылы нышандар ‰ріптердіS сандыK тиімді ж‰не осы принциптіS ж_зеге асырылуы болып жатKан оKиCаCа баланыS жеке KызыCушылыCымен іс-‰рекетіне оS мотивацияны KалыптастыруCа ж‰не к_шейтуге м_мкіндік береді.
Ертегі ойындарыныS кейіпкерлерімен бірге ‰рт_рлі жаCдаяттарды ойнау шынайы бірге тaру.
«Jaм терапиясы» принципі аналитикалыK терапияныS негізін салушы Карл Густав Юнгпен aсынылCан. М_мкін aлы Юнгке адамныS Kaммен «‰лектенуініS» Kажеттілігі, оныS Kaрылысы осы идеяны aсынуCа себепші болCан шыCар. Себебі к™птеген психологтар жекелеген Kaм т_йіршіктерінде жеке тaлCаныS нышандыK айKындамасын, ал Kaм массасында – жаkандаCы -™мірді к™реді.
Jaм – миллион жыл бaрын пайда болCан. Ол б_кіл ‰лем бойы жайылCан. Jaм – ™те aсаK аK т_сті, сары, KоSыр, сaр ж‰не KызCылт т_сті болады. Jaм бала _шін магнит сияKты ™зіне тартымды зат. Бала Kaмды не екеніS сезінгенше Kолдары сарай, Kоршау т.б. жасай бастайды. Ал оCан ойыншыKтар, кішігірім фигураларды Kосса, онда баламен т_рлі ертегілерді драмалау, ойын процесіне кіреді.
Jaммен ойын балалар мен ересектердіS эмоционалдыK хал-жаCдайларына оS ‰сер етеді, бaл баланыS ™зіндік дамуы _шін тамаша Kaрал болып табылады.
JaмдаCы ойындар баланыS табиCи ‰рекеті формаларыныS бір т_рі. СондыKтан да біз, ересектер, Kaммен ойнайтын орындарды оKыту ж‰не дамыту сабаKтарында Kолдана аламыз. Jaмнан суреттер салып, ‰рт_рлі оKиCаларды ойлап тауып, біз бала _шін ‰лдеKайда KызыKты т_рде оCан ™зіміздіS біліміміз бен ™мірлік т‰жірибемізді, KоршаCан ‰лемніS заSдылыKтары мен оKиCаларын жеткізе аламыз.
ОCан Kажетті материалдар мен жабдыKтар:
1.Су ™ткізбейтін аCаш Kорап, т_рлі-т_сті Kaм, таза ™зен Kaмы, шаCын фигуралар «коллекциясы» (биіктігі 8 см аспайтын «Киндер-сюрприздан»). ОйыншыKтар жиынтыCы:
адам кейіпкерлері;
жануарлар (_й, жабайы, тарихKа дейінгі, теSіз ж‰не т.б.)
к™ліктер
™сімдіктер
ТабиCи заттар
ертегі кейіпкерлері
лаKтырым материалдар
пластикалыK немесе аCаш ‰ріптер мен сандар, ‰рт_рлі геометриялыK фигуралар.
Бала Kaм терапиясында тек Kана Kиял, к™рнекі – бейнелік ойлауды, с™здік – логикалыK ойлауды, к™рнекі іс-‰рекеттік ойлауды, шыCармашылыK ж‰не сын тaрCысынан ойлауды дамыта отыра процесс барысында бала ™зініS ішкі Kобалжуларын ішкі сезімдерін сыртKа ойын барысында фигураларды таSдау барысында толыCымен ™з назарын салады. Бала ойын барысында ™зініS тереS эмоционалдыK Kобалжуларын айта алады.
Jaм терапиясыныS маSыздылыCы:
с™збен айтып жеткізе алмайтын ойлаумен Kобалжуларды сыртKа шыCаруCа к™мектеседі.
Іште туындаCан Kиын жаCдайларды, шыCармашылыK потенциалдарын босатады.
Jaм терапиясы 3 жастан бастап ‰р жастаCы адамдармен ™ткізіледі. Кейбір адамдар бaл ‰дісті психоанализге ‰келеді деп ойлайды, біраK біздіS т‰жірибе терапияныS еркін ‰дісі екеніS к™рсетеді. ЮнгтіS оKушыларымен бірнеше жолдармен т‰жірибе жинаKталCан, н‰тижесінде олар Kолайлы мінездемелерін барынын Kорытындысын келді. Мысалы осыCан к™гілдір т_сті Kaмзар жатады, онда бала мен ересек бірлесе ойнайды. Ойында ойыншыKтар Kолданылады. Керекті пішіндердіS тізімі бар.
ОларCа;
аCаштар
™сімдіктер
ТабиCи заттар, (тірі ж‰не ™лі табиCат)
лаKтырым материалдар
пластикалыK немесе аCаш KиKымдары мен ‰рт_рлі пішіндер заттар.
€рекет _стіндегі Kaмды Kолдану.
Тіл Kaзіреттілік дамыту сабаKтарында мен келесі ‰діс-т‰сілдерді Kолданамын:
1.€Sгімелесу «б™лмедегі Kaммен ойнау ережелері» бaл сабаKта не істеуге болады ж‰не не істеуге болмайтыныS талKылаймыз (Kaмды шашуCа, лаKтыруCа, басKа жерге тасуCа т.б.)
БалаладыS ™з т‰жірибесі туралы ‰Sгімелесу «Jaммен ойнаCанда мен не сеземін». Балалар ™з сезімдері, Kaммен ойнау барысындаCы туындаCан Kиялары туралы ‰Sгімейлейді.
ТРИЗ. Ойын «Jaм: жаKсы- жаман» балалар KaмныS пайдалы ж‰не пайдасыз Kасиеттерін атайды.
Сусымалы Kaмды Kарастыру (Jaм саCаты) «МеніS сезінулерім». Балалар сусымалар Kaмды, бірнеше рет аударып отырып бaл процесті ™те aзаK Kарастыра алады. Бaл к™рініс оларды Kатты KызыKтырады. Содан кейін олар ™з сезінулері туралы ‰Sгімейлейді.
Jaм ойындары
JыстыS суыK к_ндерін де сырKа шыCу м_мкін болмаCан жаCдайда балалармен Kaммен ойнайтын т_рлі ойындар ж‰не ойынсауыKтар aйымдастырылады.
Ойын т_рлері:
«НеніS ізі».
«Келесіге бер»
«еркін ойындар»
Jорыта айтKанда Kaмзар ойыны баланы т‰рбиелеуде дамытуда маSызды р™л атKарады,. Jaмзар ойындарды, жаттыCуларды пайдалану балалардыS эмоциясын, шыCармашылыCын, зейіндерін, Kабілеттерін дaрыс к™зKарастырын KалыптастыруCа маSызды р™л атKарады.
15