Механикалы? энергияны? са?талу за?ы. (9 сынып)

ТаKырыбы: МеханикалыK энергия.
МеханикалыK энергияныS саKталу заSы. 9 сынып

I кезеS .`йымдастыру кезеSі


"К™пір
тапсыр
малары "
СaраKтарCа жауап бер
1.Массасы 100 кг дене 10 м биіктіктен биіктігі 3 м _йдіS т™бесіне Kaлап т_сті. АуырлыK к_шініS істеген жaмысы.
Бер: шешуі: есептелуі:
m=100кг А=mg(k1-k2 )=100 кг·10м/с2·(10м-3м)=7000 Дж=7 кДж
k1=10м
k2=3м
g=10 м/с

Т/к: А-?
2.Серіппені 6 см-ге созCанда оныS потенциалдыK энергиясы 180 Дж болды.СеріппеніS KатаSдыCы Kандай?
Бер: шешуі:
х=6 см=0,06 м 13 QUOTE 1415;
Еп=180 Дж к=13 QUOTE 1415
Т/к: к-?


ІІ кезеS.(топтыK жaмыс)
ЖаSа таKырыпты ™з бетіSмен меSгеріп к™р.(т™мендегі жетелеуші тапсырмалар арKылы)

Теориясы: “Білу”
(Кім? Не? Jашан? Jайда? Не істеді? )
СaраKKа жауап бер
1.АспандаCы aшаKта Kандай энергия т_рлері бар?
Жауабы: Онда потенциалдыK ж‰не кинетикалыK энергия бар
2.МеханикалыK энергия дегеніміз не?
Жауабы: ДененіS потенциалдыK ж‰не кинетикалыK энергияларыныS Kосындысын механикалыK энергия деп атайды. W=Ек+Еп
3.ТабиCатта ж‰не техникада энергияныS т_рленуі бола ма?
Жауабы: МеханикалыK энергияныS бір т_рі екінші т_ріне _здіксіз айналып отырады.

Теориясы:
“Т_сіну”
(Неге? Себебі? Неліктен?)
Жауабын т_сіндіре отырып,Kос н_ктеніS орнына тиісті с™зді Kой
1.СадаKты тартKан кезде механикалыK энергияныS т_рлену себебін т_сіндір.
Жауабы: СадаK кермесініS потенциалдыK энергиясы aшKан жебеніS кинетикалыK энергиясына айналады.

Теориясы: “Талдау”
(Салыстыр. Айырмашы лыCы неде?)
Бос н_ктеніS орнына тиісті с™здерді Kой.
1.ПотенциалдыK энергия деп ‰р т_рлі денелердіS ™зара орналасуы бойынша аныKталатын энаргия.
2.ДенелердіS KозCалуы салдарынан туындайтын энергия кинетикалыK энергия деп аталады.
3.ДененіS потенциалдыK ж‰не кинетикалыK энергияларыныS Kосындысы механикалыK энергия деп аталады.
4.ТaйыK ж_йеніS механикалыK энергиясы ™згеріссіз толыK к_йінде саKталады. W=Ек+Еп = тaраKты (const)
5.МеханикалыK энергияныS саKталу заSы;
ТaйыK ж_йені Kaрайтын денелер арасында тек Kана ауырлыK к_ші немесе серпімділік к_ші ‰рекет ететін болса,онда тaйыK ж_йеніS толыK энергиясы тaраKты болады.

Теориясы:
“ЖинаKтау”
(Kорытынды шыCар, сызба с™зжaмбаK)



Формуланы толтыр

МеханикалыK энергия
W=Ек+Еп


ДененіS ‰р т_рлі биіктіктегі Еп ж‰не Ек энергиялары
Еп113 QUOTE 1415Еп2 ; Ек113 QUOTE 1415Ек2

БиіктіктіS кез- келген деSгейіндегі энергия
W1=W2
W1= Еп1+Ек1 ; W2= Еп2+ Ек2



Практикасы
“Jолдану”
(Kарапайым тапсырмалар беру)
Есепті шыCар.
Жер бетінен 10м биіктіктегі балконнан 0,5 кг доп к™кжиекке параллель 10 м/с жылдамдыKпен лаKтырCан жерге т_сер кездегі доптыS механикалыK энергиясы
Бер; Шешуі; Есептелуі;
k=10 м Wр= mgk Wр=0,5 кг·10 н/кг·10 м=50 Дж
m=0,5 кг Wк=13 QUOTE 1415 Wк =13 QUOTE 1415 = 25 Дж
13 QUOTE 141510м/с W= Wр+ Wк W=50 дж+28 дж=75 Дж
Т/к: W-?


Практикасы
БаCа беру”
(Сен Kалай ойлайсын? Не істер едіS?)
СaраKKа жауап бер.
Денелер сыртKы денелермен ‰рекеттеспейтін,тек ауырлыK к_шініS немесе серпімділік к_шініS Cана ‰рекетесуінен тaратын тaйыK ж_йеде Kандай энергия саKталады.
Жауабы: МеніS ойымша механикалыK энергия.


ІІІ баCалау кезеSі (жеке жaмысы)
Тест. Дaрыс жауабын тап.

Теориясы:
“Білу” (Кім? Не? Jашан? Не істеді?)
1.ДенелердіS KозCалысы бойынша аныKталатын энергия?
А) кинетикалыK ‰) потенциалдыK толыK энергия б)Энергия
2.Жер бетінен k биіктікке к™терілген дененіS энергиясы
А)13 QUOTE 1415 ‰) mgk б) 13 QUOTE 1415 в) 13 QUOTE 1415
3. 0,5МДж –да Kанша Джоуль бар?
А)5*106 Дж ‰)5*105 Дж б) 5*10 -6 Дж

Практикасы
“Jолдану”
(жоCарыдаCы Kарапайым тапсырмалар _лгісінде болу керек)

Есептерді шыCарыSдар.
1.Массасы 100 т aшаK жерден 1 км биіктікке к™терілгенде
жылдамдыCы 200 м/с болады. ОныS жермен салыстырCандаCы
механикалыK энергиясы Kандай?




Бер: Шешуі:
m=100т=105кг W= Ек+ Еп; Ек=13 QUOTE 1415 ; Ер= mgk;
k=1км=103 м Ек =13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415=2*109 Дж
13 QUOTE 1415=200м/с Еп=105кг*10м/с2*103кл=1*109Дж
g=10 м/с 2
Т/к: W-? W=(2+1)*109Дж=3*109Дж





2.Массасы 5 т жер серігін 100 км биіктікке 8 км/с болатын бірінші CарыштыK жылдамдыKпен шыCару _шін Kандай жaмыс шаCындалады? Жер серігініS орбитадаCы механикалыK энергиясы неге теS?
Бер; Шешуі;
m=5т=5*103кг А=Ер= mgk ; W= Ек+ Еп ; Ек=13 QUOTE 1415
k=100км=105 м Ек =13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415=160*109 Дж
13 QUOTE 1415=8км/с=8*103м/с А=Еп= mgk =5*103*10м/с2*105м=5*109 (Дж)
g=10 м/с2 W=(160+5)*109=165*109=165 (ГДж )
Т/к А, W -?


Практикасы
“БаCа беру” (Сен Kалай ойлайсын? Не істер едіS?)

Есептерді шыCар
Массасы 9г оK KалыSдыCы 5см таKтайды тесіп ™тіп , ™зініS жылдамдыCын 600 м/с –тан 200 м/с шамасына дейін кемітеді. КинетикалыK энергияныS ™згерісін , таKтайдыS _йкеліс к_шін ж‰не оныS жaмысын табыSдар. Кедергі к_шін барлыK жаCдайда да тaраKты деп алыSдар.
Бер: шешуі:
m = 9г = 9*10 -3 кг
·Ек=13 QUOTE 1415;
·Ек = 13 QUOTE 1415 ;
s = 5см = 5*10 -2 м
13 QUOTE 1415 2= 200 м/с
13 QUOTE 1415 1= 600 м/с А_йк =
·Ек= F_йк *S ; F_йк = 13 QUOTE 1415
Т/к:
·Ек -? F_йк =?
А_йк-?

есептелуі:

·Ек = 13 QUOTE 14152002 – 6002) м 2/с 2 = 1440 Дж; А_йк = 1440 Дж
F_йк = 13 QUOTE 1415





15