Саба?ты? та?ырыбы: Жынысты к?бею. Мейоз, оны? биологиялы? ма?ызы.

І. ҰйымдастыруІІ. Үй тапсырмасын тексеру Биологиялық шытырман Сәйкестендіру тестіІІІ. Жаңа сабақ Терминдерден болжау Ғаламтор көзіменІV. Бекіту «Т» кестесімен жұмыс Проблемалық сұрақтар * Топ басшысыБақылаушыЗерттеушіПрезентациялаушыУақытты қадағалаушы * У.1. Митозды бөлінуде ядроның бөлінуі кариокинез деп аталады О.2.Қарапайымдылар амитоз жолымен бөлінеді Ц3.Телу деген бір өсімдіктің бөлігін екінші өсімдікке ұластыру Ы.4.Бүршіктену арқылы көбею гидраға тән Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ Б.5.Дене жасушасының бөлінуі мейоз деп аталады А.6.Қалемшелеу әдісі жынысты көбеюде қолданылады Ф.7.Митозды бөлінуде гаплоидты жасуша пайда болады В.8.Вегетативті көбею өсімдіктің өсімді мүшелері арқылы көбеюі Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ А.9.Жыныссыз көбею – гаметалар арқылы жүреді У.10.Қамыс тамырсабақтары арқылы көбейеді Ц.11.Митозды бөлінуде 4 дене жасушасы пайда болады Қ.12.Жыныссыз көбею тіршіліктің дамуында алғаш пайда болған Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ Ия Жоқ № 1. БИОЛОГИЯЛЫҚ ШЫТЫРМАН 1 Түйнек бегония,қоғажай 2 Мұртша пияз,сарымсақ,лалагүл 3 Тамырсабақ құртқашаш , інжугүл,бидайық 4 Телу картоп 5 Пиязшық бүлдірген,құлпынай 6 Жапырақ қалемшесі жеміс ағаштары Білімділік: Оқушыларға жынысты көбею, жыныс жасушаларының дамуы, мейоз және оның биологиялық маңызы туралы түсінік беру.Дамытушылық: Тірі ағзалардың жынысты көбеюі туралы білімдерін дамыту. Тәрбиелік: Қазіргі қоғам талабына сай салауатты,білімді ұрпақ тәрбиелеу. КроссинговерПартеногенез ГаметогенезЛептотена * І топ. Жынысты көбеюІІ топ. МейозІІІ топ. ОвогенезІҮ топ. Сперматогенез * 1 Өсімдіктердің ұрықтанбай көбеюі /партеногенез/ Бақбақ,темекі,қызылша сорттары,орхидея түрлері,балара,жібек көбелегі 2 Қосылу үдерісі /коньюгация/ Бактериялардың қосылуы арқылы көбеюі 3 Гаметалардың қосылуүдерісі Өсімдіктерде, жануарларда т.б. 1882 ж. Вальтер Флемминг жанурлардың мейоз процесін ашты 1888 ж. Эдвард Страсбургер өсімдіктердің мейоз процесін ашты Редукциялық бөліну эквациондық бөліну Лептотема Профаза І Зигонема Профаза ІІ Пахинема Метафаза ІІ Диплонема Анафаза ІІ Диакинез Телофаза ІІ Метафаза І Анафаза ІТелофаза І * Гаметогенез –бұл жыныс жасушасы немесе гаметалардың дамып –жетілу процесі Сперматогенез – Овогенез –Сперматозоидтың Жұмыртқа жасушасыныңдаму процесі дамуы мен қалаптасу процесі * Ең алғаш 1827 жылы«жұмыртқа жасушасы және сперматозоид» туралы ұғымды ғылымға енгізді * 2n n n n n n n Көбеюаймағы(МИТОЗ) Өсу аймағы Пісіп жетілуаймағы(МЕЙОЗ) Қалыптасу аймағы 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n * Спермотозоид – көбею кезінде екі негізгі қызметтерді атқарады. Хромосомалардың гаплоидты жиынтығын жұмыртқа жасушаға ендіру және оның даму бағдарламасын жүзеге асыру. Ол ортақ плазмалемамен қапталған және 4 бөліктен тұрады.Спермотозоид құрылысы:БасыМойныМитохондрияларҚұйрығы(аксонема) 1 – қоян, 2 – тышқан, 3 – теңіз шошқасы, 4 – адам, 5 – шаян, 6 – өрмекші, 7 – қоңыз, 8 – хвоща, 9 – шыбын, 1О – папоротник. * * 1 – ядро2 – сарыуыз * * * Жыныссыз көбею Жынысты көбею * * Проблемалық сұрақтар:1. Дерек көздеріне сүйенсек елімізде әрбір алтыншы отбасы бала сүю мүмкіндігінен айырылған. Бұл жағдайды қалай түсінесіңдер?2. Адам баласының артынан ұрпақ қалдыру табиғи құбылыс. Дені сау ұрпақтың дүние есігін ашатынына кейде күмәнмен де қараймыз. Неге?3. Қазіргі заманда адамдар арасында да қосжынысты адамдар кездеседі дегенді қалай түсіндіресіңдер. Хромосомалық ауруларКлайнфельтер синдромы (ер адам ауырады, жыныс бездері дұрыс жетілмеген,аяғы ұзын денесіне сәйкес келмейді , ақылы кем, басы кіші) 44+ххү⁼47Шершевский-Тернер ауруы (әйелдер ауырады, жыныстық жетілу баяулайды, бедеу, бойы тапал, ақыл –есі кем, ашуланшақ, жұмысқа қабілеті төмен) 44+х0⁼45Трисомия ауруы (әйелдер ауырады, денесі алып болады, ақылы төмен, жыныстық дамуы дұрыс емес) 44+ххх⁼ 47Алып еркек ауруы ( бойы шамадан тыс ұзын, әлсіз, жүйке жүйесінің дамуында кемістік бар) 44+хүү⁼47Даун ауруы ( ақыл-есі кем, бойы аласа, беті дөңгелек, көздері қысыңқы, бір-біріне жақын орналасқан, кішкентай аузы үнемі ашық) 21-ші жұп хромосомалар ххх , 47 хх немесе 47 хү Даун ауыруы бойынша хромосома саны және ауру белгілері Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев барлық қазақстандықтарға жолдаған «Қазақастан - 2050» бағдарламасында халықтың салауатты өмір сүруіне қол жеткізу біздің ең басты мақсатымыз деп көрсетті. * ҮІІ. БағалауКері байланыс парағы1. Не үйрендің?2. Не ұнады?3. Сұрақ/пікір * № Оқушының аты-жөні Биологиялық шытырман Сәйкестігінтап «Терминдерден болжау» Проблемалықсұрақтар «Т» кестесімен жұмыс баға 1 2 3 4 5 6 7 8 * * *