«БИОМЕХАНИКА» БА?ДАРЛАМАСЫНДА ЭЛЕКТРОНДЫ? О?У ??РАЛЫН ЖАСА?ТАУ
ІІ «БИОМЕХАНИКА» БАҒДАРЛАМАСЫНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚОҚУ ҚҰРАЛЫН ЖАСАҚТАУ
2.1 HTML тілінде электрондық оқу құралын жасақтау
HTML (HyperText Markup Language) термині «гипермәтінді белгілеу тілі» деген ұғымды білдіреді. Гипермәтін деп құрамына басқа құжатарға, файлдарға, сайттарға сілтемелер бар тексті айтады.
HTML -дің бірінші нұсқасын1989 жылы сол кездегі танымал болған ‘Mosaic’ браузеріне арнап Тим-Бернерс Ли жасады. Бірақ ол уақытта бұл жаңалық кең қолданыс таппады. 1993 жылы HTML+ пайда болды, бірақ ол да өзіне аса көп назар аудартпады. Гипермәтінді кең қолдануға 1994 ж. Маусымында шыққан HTML-дің екінші нұсқасы жол ашты. Сол жылы WWW-нің (World Wide Web – Бүкіләлемдік өрмек) қолдануының күрт өсуімен сипатталған еді. Екінші нұсқаға енген элементтердің көбі күні бүгінге дейін қолданыс табуда.
Келесі жылы шыққан HTML-дің үшінші нұсқасында тіл элементтері көмегімен математикалық символдарды экранға шығару мүмкіншілігі туды (оларға ∞, ∑ т.б. жатады). Осы нұсқаға арнап ‘Arena’ браузері жасалды. Бірақ бұл жоба ары қарай дамуға мүмкіншілік алмады.
1996 ж. HTML 3.2 шықты. Тілдің спецификациясына фреймдер ұғымы енді. Осы спецификация негізінде web-дизайнерлерқызығушылық тудыратын сайттар құра алады.
HTML 4 (Dynamic HTML) деп аталатын спецификация 1997 жылы дүниеге келді. Ол уақыттың өзінде-ақ гипермәтіннің әрі қараай дамуы скрипт-бағдарламалау арқылы өтетіні анық болды. Яғни HTML кодына қолданушымен интерактивті түрде әрекеттесе алатын Java, Perl, Visual Basic тілдерінде жазылған бағдарлама үзінділерін енгізуге мүмкіндік туды. Бірақ әртүрлі браузерлер бағдарламаларды әртүрлі орындады. Мәселен, көптеген скрипттер (web-бағдарламалар) браузер версиясын анықтаудан басталады, одан кейін кодтың сәйкес үзіндісін іске келтіреді.
Гипермәтіннің негізгі ерекшелігі – безендірудің күрделі түрлерін оңай әрі түсінікті әдіс арқылы алу.
Гипермәтіннің тағы бір маңызды ерекшелігі – ол қандай компьютерде, қандай редакормен орындалғанына, қандай операциялық жүйе мен браузерде шығарылғанына тәуелсіз. Windows операциялық жүйесі орнатылған компьютерде web-парағын құрып отырып, ол Unix сияқты басқа операциялық жүйеде де дұрыс көрсетілетініне күдіктенбеуге болады.
HTML-дің үшінші ерекшелігі – қайсібір элементтерді басқа элементтердің ішіне енгізуге жол беріледі, ол міндетті деп қарастырылады. Басқа тілдерде ішінара енгізусізкод жазуға болады.
Тілдің бүкіл элементтерін үш топқа жіктеуге болады. Біріншісіне гипермәтінді құжаттың құрылымын анықтайтын элементтер жатады. Осы элементтер міндетті түрдеқолданылады. Екінші топқа форматтауды атқаратын элементтер жатады. Олардың қолданылуы құжатқа қойылатын нақты талаптармен, өндірушінің талғамы мен хабардарлығына көнеді. Үшінші топқа жататын элементтер клиент компьютерінде орнатылған және жұмыс істейтін бағдарламалық құралдармен жұмыс істеуге мүмкіншілдік береді. Осындай элементтер гипермәтінді редактор сияқты бағдарлама қолданылғанда автоматты түрде құрылады.
HTML спецификациясы стандартты болғанымен, бұл тіл жаңа элементтермен (кеңейтілулермен) толықтырылып тұрады. Сондықтан кейбір web-парақтарды арнайы браузерлермен көру ыңғайлы. Кеңейтілулерді тек WWW-ға арналған программалар жасайтын танымал фирмалармен өндіріледі, ал қарапайым қолданушылар өз web-парақтарын бағдарламалау арқылы жетілдіре алады. Егер әртүрлі web-парақтардың бастапқы мәтіндерін қарастырсақ, олардың құрылмдарында ұқсастықтарды аңғару оңай. Ол бүкіл құжаттар белгілі ережелер бойынша жасалатынымен түсіндіріледі. HTML тілінің синтаксисінің негізінде ISO 8879:1986 “Information Processing. Text and office systems. Standard Generalized Markup Language(SGML)” стандарты жатады.
HTML-құжатарында белгіліеу модельдерінің негізі ретінде тегтер моделі қабылдалынған. Тегтер моделі құжатты контейнерлер ретінде түсіндіріледі, мұндағы контейнерлер дің әр қайсысы тегтермен басталып, тегтермен аяқталады. Яғни HTML құжаты кәдігімгі ASCII- файлға HTML басқару кодтары (тегтері) қосылған файл болып табылады.
HTML-құжатының тегтері көбінесе қолдануға және түсінуге жеңіл. Себебі олар ағылшын тілінің көпқолданбалы сөздерінен түсінікті түрде қысқартылып және белгіленіп алынған. HTML-тегі өзінің атынан, міндетті және міндетті емес атрибуттардан тұрады. Тег мәтіні бұрышты жақшалармен қоршалады. Мысал ретінде қарапайым варианттардың бірі: <HEAD> немесе <i>. Тегтердің күрделілігі олардың атрибуттарында болып табылады. Мұндағы атрибуттар тегтердің функцияларын өзгерту үшін қолданылады (көлемін, ұзындығын, түрін және т.б.). Оқу әдістемелік кешеннің алғашқы терезесінің және дәріс, зертханалық, практикалық жұмыстар, қолданылған әдебиеттер, тестілеу бөлімдерін таңдауға арналған терезелерінің көрінісі 8-9 суреттерде келтірілген:
Сурет 8. «Биомеханика пәні бойынша электронды оқу құралының алғашқы терезесі
Әрбір дәріс тақырыбының тышқанның тетігін апарып бір рет шерту арқылы тақырып туралы теориялық мағлұматты көрсетеді. Ашылған терезеде сол тақырыпқа қатысты сұлбалар көрсетілген.
Практикалық жұмыстар бөліміПрактикалық жұмыстар бөлімі пән бойынша әр тақырыпқа дайындалған жұмыстар тізімінен тұрады және 7 бөлімге бөлінген. Бұндай жаттығулар тізімі білім алушылардың өздік жұмыстарын өз таңдаулары бойынша алып, орындаулары үшін қолайлы (Сурет 11)
Сурет 11. Практикалық жұмыстар бөлімінің көрінісі