Презентация по химии на тему Темір ж?не оны? ма?ызды ?осылыстары

Сабақтың тақырыбы: Темір және оның маңызды қосылыстары,Темірдің алынуы, қасиеттері, қолданылуы. 26.02.2015 ж Сабақтың мақсаты: • Білімділік: Темір элементін жан – жақты зерттеу арқылы темір, оның қосылыстары, қолданылуы, маңызы жөнінде білімді кеңейту.• Дамытушылық: Ойлау, қорытындылау, жүйелей білуді дамыту. Сабақтың ұстанымы: Білім еске сақтау арқылы ғана емес, өз ойының күш салынуымен алынғанда ғана білім. Қызығушылықты ояту 1.Жер қыртысындағы құрамы бойынша мырыш басқа элементтердің арасында нешінші орын алады? 2. Мырыш орташа қатты металл. Оның тығыздығы қаншаға тең? 3.Мырыш азот пен сутекпен әрекеттеспейді, мырыш нитриді мен гидридін қалай алады? 4.Мырыштың табиғатта кездесетін маңызды минералы? 5.Медицина мен косметикада әртүрлі майлар алуда қолданылатын мырыш қосылысы? 6.Мырыш тұздарын қалай анықтайды? 7.Адам ағзасына мырыш жетіспесе: 8.Жез қандай құйма? 9.Мырыш қышқылдармен әрекеттескенде не түзіледі? 10.Мырыштың негіздермен де, қышқылдармен де әрекеттесуі қалай аталады? 11.Қазақстанда мырыш қайда шығарылады? 12.Мырыштың балқу температурасы? 13.Қыздырғанда мырыш сумен әрекеттесіп, не түзіледі? 14.Мырыштың алюминимен құймасы? 15.Еліміздегі полиметалдық кендердің негізгі кен орындары? 1.Суреттеңіз2.Салыстырыңыз3.Өмірмен байланыстырыңыз –биологиялық ролі4.Саралап-анықтаңыз. Сапалық химиялық реакциялары5.Өмірде қолданыңыз6.Табиғатта таралуы мен Қазақстандағы кен орындарын ата 1-Суреттеу 2-Салыстыру 3-Талқылау 4-Саралау 5-Өмірмен байланыстыру 6-Қолдану Мағынаны тану Кубизм әдісі І.Суреттеу. Жалпы сипаттама. Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы Темір – VIIIБ топ элементі, d - элемент. Темірдің валенттік электрондары сыртқы s-e және сырттан санағанда екінші деңгейдегі d-e болып табылады, сондықтан ол ауыспалы тотығу дәрежелерін көрсетеді. Электрондық формуласы: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 Темірдің физикалық қасиеті 2.Салыстыру. Венн диаграммасы Мырыш Темір Көкшіл түсті23-орын,полиметалл,түсті металл Ақ түсті.2-орын,ашық әдіспен алынады,қара металл Семантикалық карта Реактивтер Мырыш Темір сутек оттек хлор су азот қышқылы Қанға қызыл түс береді Оттекті ұлпаларға тасымалдайды Қан түзілу процесіне қатысады Зат алмасуға қатысады Өсімдіктердегі фотосинтездерге қатысады Темірдің биологиялық ролі 3.Өмірмен байланыстыру II. Күрделі заттармен әрекеттесуі:Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:Fe + H2O = FeO + H2Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:Fe + 4HNO3(сұйық) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2OFe + H2SO4(сұйық) = FeSO4 + H2Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:Fe + CuCl2 = FeCl2 + Cu Темірдің биологиялық ролі Темір көптеген тамақ өнімдерінде етте, кепкен жемістерде, шоколадта, көкөністерде көп болады. Темірге бай тағамдар Ерте кездегі темірден жасалған қайшы. XIV ғасырдың екінші жартысы. Есік тетіктері мен тұтқалары Балта. Ұзындығы – 16 см. ХІ ғасыр ХІІ ғасырдағы құлып пен кілт Өте ертедегі темір бұйымдар Темірден жасалған әр түрлі қару-жарақтар.Х – ХІІ ғасырлар. Ат әбзелдері 4.Саралап-анықтау.Темірдің маңызды қосылыстарын анықтау: Fe+2 және Fe+3 иондарын сары және қызыл қан тұздарының көмегімен анықтайды.3FeCl2 + 2K3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 + 6KCl калий гексацианоферраты (ІІІ) темір (ІІ) гексацианофераты қызыл қан тұзы турунбул көгі (қара-көк тұнба)4FeCl3 + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 + 12KCl калий (ІІ) гексацианоферраты темір (ІІ) гексацианофераты сары қан тұзы берлин көгілдірі (қара-көк тұнба)рлин көгі Қолданылуы: Темір купоросы (FeSO4 ∙ 7H2O) – ағаш сүрлеуде;Fe3C – цементит шойында қолданылады. (NH4)2SO4 ∙ FeSO4 ∙ 6H2O – Мор тұзы, тотықсыздандырғыш ретінде пайдаланылады.Fe(NH4)2 ∙ (SO4)2 ∙ 12H2O – темір-аммонийлі ашудас, тері илеуде қолданылады.Fe2O3 – темір сүрегі (бояу) шатырларды бояуда, болат пен шыны беттерін тегістеуде, термиялық пісіруде қолданылады. Темірден алынған заттар Шойын өнімдері Табиғатта таралуы, Қазақстандағы кен орындары 6.Минералдары: Минералдыңаты Химиялық формуласы(негізгі құрам бөлігі) Маңызды кен орындары Магнетит Fe3O4, (Fe2O3 ∙ FeO) (72%-ке дейін Fe болады). Оңтүстік Орал (Магнитогорск), Курск магнит аномалиясы Гематит Fe2O3 (65%-ке дейін Fe болады) Кривойрог аймағы Лимонит Fe2O3 ∙ nH2O (60% дейін Fe болады) Қырым (Керч кен орны) Пирит FeS2 (47%-ке дейін Fe болады) Орал Химиялық қасиеттері: I. Жай заттармен әрекеттесуі:Темір оттекте жанғанда екі тотығу дәрежесін де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады: 3Fe + 2O2 = Fe3O4 Ылғалды ауада тат түзеді: 4Fe + 6H2O + 3O2 = 4Fe(OH)3Белсенді бейметалдар темірді тотықтырады:2Fe + 3Cl2 = 2Fe3+ Cl3-Fe + S = FeS3Fe + C = Fe3C Өнеркәсіпте алынуы: Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады:Пирометаллургиялық әдіспен:оксидінен тотықсыздандыру арқылы:Fe2O3 + 3H2 = 2Fe + 3H2Oсоның ішінде алюминтермиялық әдіспен:Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Feжәне көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздандыру арқылы: Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2 “Нақты сандар” кабинеті 4,7 % 7,87 г/смі 65 % 56 г/моль 26 4-5 г 4,6 1539°С Қорытындылау Білімді тиянақтауМенің тұжырымым дұрыс па?(ия, жоқ) Темір ІІ топтың негізгі топшасында орналасқанСыртқы энергетикалық деңгейінде 2е барТемір жай заттармен әрекеттескенде тотықтырғыш қасиет көрсетедіТемір қиын балқитын металлТемір негіздік қасиет көрсетедіFe атомы ядросының құрамында 56р+, 26n° барТемір хлормен әрекеттескенде темір (ІІ) хлориді түзіледіТемір қышқылдардан сутекті ығыстырадыКонцентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланадыМырыш темірден жасалған бұйымдарға қорғаныш, қаптамалар жасау үшін қолданылады Дұрыс жауаптары: 1- жоқ2-ия3-жоқ4-ия5-ия6-жоқ7-жоқ8-ия9-ия10-ия Топтық жұмыс Білімді тиянақтау Берілген схеманы жүзеге асыр: І топ: Fe → FeCl2 → Fe(OH)2 → FeSO4 ІІ топ: Zn → ZnO → ZnSO4 → Zn ІІІ топ: CuCl2 → Cu → CuO → Cu(NO3 ) 2 Қорытындылау Тест тапсырмалары 1.Темірдің периодтық жүйедегі орны:А.VІІ Б –топ, В)VІІІ Б-топ, С).VІІІ А-топ, Д).VІ Б -топ2.Темірдің маңызды минералы Fe2O3. nH2OА. Гематит В. Лимонит С. Пирит Д. Сидерит Е. Магнетит3. Темір(ІІІ) хлоридің үш молекуласы және темір(ІІ) хлоридінің екі молекуласы диссоциацияланғанда түзілетін иондар саны?А. 12 В. 30 С. 18 Д, 24 Е. 64. Темір купоросының формуласы?А. MgSO4 · 7H2O В. CuSO4 ·5H2O С. FeSO4 ·7H2O Д. Na2SО4 ·10H2O Е. CaSO4 ·2H2O5. Fe+і ионын анықтау үшін қолданылатын реактив?А. күміс нитраты В. мыс (ІІ) нитраты С. натрий сульфаты Д. калий (ІІ) цианоферраты Е. барий хлориді. Дұрыс жауаптары: 1-А2-В3-С4-С5-Д Қорытынды: данышпан Абайдан бір үзік жұмбақ келтірелік:Қара жер адамзатқа болған мекен,Қазына іші толған әр түрлі кен.Ішінде жүз мың түрлі асылы бар,Солардың ең артығы немене екен? Қосымша есептер Қыздырылған Fe2O3 арқылы темір алуға болады. Көлемі2,24 л сутек жұмсалған кезде алынған темірдің массасын есепте.Реакция өнімінің шығымы теориялық мүмкіндіктің 95% 2,24л х гFe2O3 +3Н2 → 2Fe + 3Н2О 22,4л/моль 56г/моль Үйге тапсырма: 37 Темір, №8-№10 жаттығулар