Презентация по крымскотатарскому языку Литературный язык и диалекты


Эдебий тиль ве шивелерТекрарлав9 сыныф Аталар сёзлериТилини унуткъан илини унутыр.Тили татлы чокъ яшар.Тиль-акъыл теразеси.Тильге итибар-ильге итибар.Тильден эм бал тамар,эм зеэр.Тиль-къылычтан кескин.Тиль таш ярар, янъылса, баш ярар. Эдебий тильнинъ пейда олувы Инсан джемиетинде эсас алякъа вастасы факъат агъзавий нутукъ шеклинде олгъан. Биринджи девирлерде язы олмагъан. Джемиет инкишафынынъ невбеттеки басамакъларында осип баргъан икътисадий ве медений талаплар ихтияджы нетиджесинде, язы мейдангъа келе. Язынынъ пейда олувы эдебий тильнинъ мейдангъа кельмесине себеп ола. Тильнинъ малюм нормаларгъа кирсетильген, малюм къаиделерге бойсундырылгъан шеклине эдебий тиль дейлер. Эдебий тильнинъ адамлар арасында даркъалмасында мектеп,радио,газета, журнал, бедий эдебият ве телеяйынлар хызмет этелер. Миллий эдебий тилнинъ эки шекли бар:Язма шекли;Агъзавий шекли. Къырымтатар тилинде учь эсас шиве бар:Шималь (къыпчакъ)Орта-ёлакъ(огъуз-къыпчакъ)Дженюп(огъуз) себеплерКъырымтатар эдебий тилининъ эсасындаорта ёлакъ шивесиэм шималь, эм дженюп шиведе лаф эткенлер анълайлар;Фонетик, лексик ве грамматик имкянлары зиядедже, зенгинджедир. Буз-буз-быз Йымырта-йымырта-джымырта Ёл-ёл-джол Яян-джаяв-джаяв Шивелерден базы сёзлерМамуз боджек Чыкъ-чыкъ балабанБекака Мантар опапышыкъ мамай фитича Икметли сёзлерЭдебият бу – ойле лакъырды ки, онынъ давушы узакъларгъа кете, о, ойле бир тиль ки, онынъ давушы бинъ йылдан сонъ да эшитиле биле. Эдебият акъыл ве ахлякъ хазинесидир. Эр бир халкъ бу хазиненинъ саиби олмакъ керек. (И.Гаспринский) Эвге вазифе:Берильген 3 аталар сёзлеринен джумлелер къурмакъ. ЛУГЪАТЭДЕБИЙ ТИЛЬ-ЛИТЕРАТУРНЫЙ ЯЗЫКШИВЕ-ДИАЛЕКТ, ГОВОРШИМАЛЬ Ш.-СЕВЕРНЫЙ(СТЕПНОЙ) ГОВОРДЖЕНЮП Ш.-ЮЖНЫЙ ДИАЛЕКТОРТА ЁЛАКЪ Ш.-СРЕДНИЙ ГОВОРИМКЯН-ВОЗМОЖНОСТЬИЛЬ - СТРАНА, ГОСУДАРСТВОТЕРАЗЕ-ВЕСЫИТИБАР-УВАЖЕНИЕ, ПОЧЕТХАЗИНЕ-КЛАД, СОКРОВИЩЕАХЛЯКЪ-НРАВСТВЕННОСТЬ