Презентация по истории Казахстана на тему ?аза?стан аума?ында?ы Ке?естік е?бекпен т?зеу лагерлері
Қазақстан аумағындағы Кеңестік “еңбекпен түзеу” лагерлері Ақмола облысы Целиноград ауданы №2 Қосшы орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Койшуев Берикжан Какимович“Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды ” (Н.Ә.Назарбаев) «Білекті бірді жығады, Білімді мыңды жығады» Тақырып мазмұны Кубик лақтыру ойыны Елімізде тоталитарлық, казармалық социализмнің орнағанын неден көреміз? 1936 ж. КСРО Конститутциясы Республикалар іс-жүзінде толық егемендік ала алмады. Себебі Республикалардың заң шығару құқығы болмады. Біріншіден: Жазалау органдарының қызметі кеңейді, кеңестер қызметі шектелінді. Екіншіден: Үшіншіден: Ішкі істер халық комиссарияты құрамында жазалау шараларын қолдану үшін ерекше кеңес құрылды. Төртіншіден: Балама пікір айтқандар "халық жауы" қатарына жатқызылды "Бесеудің хаты" кімге жазылды? Оны кімдер жазды және онда не айтылды? ХХ ғ. 20-30 жылдарында есте қаларлықтай қандай оқиғалар болды? 1925 ж. Қазақстан өлкелік партия ұйымының басшысы кім еді? Кубик лақтыру Суретте көрсетілген кім? . "Халық жауы" деген терминологияны қалай түсінеміз. Тарихи диктант 1.С.Сәдуақасов 3.А.Байтұрсынов 5.Ә.Бөкейханов 7.М.Дулатов 2.С.Асфендияров 4.Ф.Голощекин 6.И.Сталин 8.Н.И Ежов 1 1913 ж "Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды", - деп жазған кім ? 2 "Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды",- деп кім жазды ? 3 1922 ж. бастап большевиктер партиясы орталық комитетінің бас хатшысы кім? 4 " Қазақстан отар болып келеді және солай болып қалады",-деп жазды ? 5 "Тағы соғыс" кімнің мақаласында айтылды ? 6 1925 ж. Қазақстан өлкелік партия ұйымының басшысы кім еді? 7 1937 ж. жаппай жазалауға белсене кірісті ? 8 Қазақтың тарих мектебінің негізін салушы кім? Тақтадағы жазу 1 2 3 4 5 6 7 8 Жауап нөмірі 3 7 6 1 5 4 8 2 Тексеру кілті Индустрияландыру дегеніміз не? Авторитаритаризм дегеніміз не ? Репрессия деген не? Оппозиция дегеніміз не? Жұт дегеніміз не? Тоталитаризм дегеніміз не? Революция сөзінің мағынасы? ГУЛАГ- еңбекпен түзеу лагерьлерінің бас басқармасы (1930 – 1950). ГУЛАГ-тың құрылуы Сталиннің бұйрығымен 1929 жылдан бастап жүзеге аса бастады. 1930 жылдың 25 сәуірінен бастап ОГПУ-дың № 130\63 бұйрығымен УЛАГ (Управление исправительно-трудовых лагерей) құрылды. 1930 жылдан бастап бұл атау ГУЛАГ (Главное управление исправительно-трудовых лагерей ) болып өзгертілді.1934 жылдың 10 -шілдесінде Ішкі Істер жөнінен арнайы комиссариат құрылып,оның құрамына ГУЛАГ кірді. 1934 жылдың 27- қазанынан бастап барлық Ұлттық комиссариаттың еңбекпен түзеу лагерьлері ГУЛАГ-қа өтті. КСРО халқына қарсы қанды террорды мемлекет саясатына айналдырғандар: И.В.Сталин, Н.И.Ежов, Ф.И.Голощекин, Л.П.Берия, Л.М.Каганович, В.М.Молотов, Г.Рошаль, І.Құрамысов ОГПУ үштіктерінің жазалау шаралары КСРО-дан тыс жерлерге қудалау ату жазасы жер аудару еңбекпен түзеу лагерьлеріне қамау Сталиндік қуғын-сүргін кезеңдері 1 кезең 1929-1933 жылдар 2 кезең 1937-1938 жылдар 3 кезең 1947-1953жылдар Жалпы ГУЛАГ-тың құрамында 953 лагерь, мыңдаған лагерьлік пункттер мен бөлімшелер,425 колония,2000 спецкомендатура болса,соның ішінде Қазақстанда 11 ірі лагерь (КарЛАГ, АЛЖИР, Песчанный, СтепЛАГ, Ақтөбе, ЖезқазғанЛАГ, Петропавл, Кеңгір, Өскемен, Дальный, ҚамысЛАГ), 15-ке жуық лагерьлік пункттер (Ақтөбе, Жамбыл, Ырғыз, Қазалы, Қызылорда, Көкшетау, Қостанай, Семей, Түркістан, Орал, Шымкент, Екібастұз) болды. Қазақстанда 1939 жылы 21 еңбекпен түзету лагерьлері мен колониялары орналасты.Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Гулаг жүйесі одан әрі кеңейе түсті. Оның құрамында 56 еңбекпен түзету лагерьлері, 910 лагерь бөлімшелері, 424 еңбекпен түзету колониялары орналасты.1953 жылы 1- қаңтарда Қазақстанда 1 млн-ға жуық арнайы қоныс аударылғандардың 13 мыңга жуығы лагерьлерде, колонияларда және түрмелерде тұтқында отырды. Арнайы қоныстанушылардың ішінде 450 мыңы неміс, 245 мыңы шешен, 80 мыңы ингуш, 37 мыңы грек, 35 мыңы поляк, 33 мыңы Грузиядан, 6,5 мыңы Қырымнан жер аударылған аз ұлт өкілдері еді. КАРЛАГ – даладағы тамұқ КарЛАГ(1930-1950) 1930 жылы ұйымдастырылған. 1930 жылдың мамыр айында КСРО ХКК-ның «Қазақ еңбекпен түзету лагерін ұйымдастыру туралы» қаулысы қабылданды. Бұл қаулыда «110 мың гектар жер алып, бүкіл жұмыстар Қазақстандағы ОГПУ ерекше мақсаттағы лагерьлер басқармасы күшімен қаражаты арқылы жүзеге асырылсын» деп айтылды. АЛЖИР (Акмолинский лагерь жен изменников Родины) (1938-1953)-әйелдерге арналған аса ірі лагерь. Алғашқыда бұл жерде «26-нүкте» деп аталатын орын болған. Соның негізінде 1937 жылы 3- желтоқсанда НКВД-ның Ақмола арнайы бөліміне (Қарағанды лагеріне) қарасты «Отанын сатқандардың әйелдеріне арналған Ақмола лагері» пайда болды. 1938жылы 6 -қаңтарда алғашқы әйелдер легі келді. АЛЖИРде болған атақты адамдардың жарлары: Тұрар Рысқұловтың әйелі Әзиза мен енесі Арифа Есенғұлова,Сәкен Сейфуллиннің әйелі Гүлбахрам,Бейімбет Майлиннің әйелі Гүлжамал,Темірбек Жүргеновтың әйелі Дәмеш,Нығмет Нұрмақовтың әйелі Зупнун,атақты балерина Майя Плицескаяның анасы Юлия,атақты бард-ақын Булат Окуджаваның анасы,жазушы Галина Серебрякова,Лениннің сүйікті серігі- Бухариннің әйелі Анна Ларина,адмирал Колчактың туыстары,маршал Тухачевскидің екі қарындасы,маршал Блюхердің шешесі,атақты әнші Лидия Русланова, Колчактың әйелі Анна Васильевна , Анна Боркова, Рабиға Асфендиярова, Наталья Иличина Сац, Тимур Аркадьевич Гайдардың анасы. СтепЛАГ СтепЛАГ(Cтепной лагерь)№4саяси тұтқындарға арналған ГУЛАГқұрамындағы Кеңгір поселкесі,Қарағанды облысында орналасқан. 1948 жылдың 8-сәуірінен бастап Александр Чечевтің басшылығымен ашылды. 1950 жылы құрамында 9 лагерь бөлімшесі болса, 1954 жылы 6 лагерь бөлімшесі болған. СтепЛАГ лагерінің негізгі жұмысшы көзін тұтқынға түскен неміс жауынгерлері құрады. Хронологиялық кестені толтыр Мерзімі Оқиға 1921-1927ж1925ж1928ж 1927-1929 ж. 1928-1932ж 1931-1933ж 1937-1938ж 1928-1940ж Тарихшылардың айтуынша, кеңес үкіметі 4000-нан астам «алашордашылардың» бірін қалтырмай өлім жазасына кескен. 1937-1938 жылдары атылды. Шетелдік ақпарат бойынша Сталиндік басқару жүйесінің салдарынан 1 млн. 777 мың адам атылған.Ғасырлар бойы ата – бабаларымыз ұлан – байтақ қазақ жерін, елін тұлпардың үстінде жүріп, найзаның ұщымен, білектің күшімен қорғаса. Ал “Алаш” қозғалысының қайраткерлері саяси күресті ойлап тапты. Оларды да сүріндірді, бірақ құлата алмады. Еліміздің тұғыры биік тәуелсіздігін сақтап, мақтан тұтайық! Үйге тапсырма:ГУЛАГ, КАРЛАГ, АЛЖИР туралы ойтолғау (эссе) жазу.