Презентация: Бастауыш сыныпта ?лгерімі т?мен о?ушылармен ж?мыс т?рлері мен оны шешу жолдары

Бастауыш сынып оқушыларында үлгермеушіліктің пайда болу себептері және оны шешу жолдары. Зерттеген ғалымдар: П.П.Блонский -------------------------- “Қиын оқушылар” еңбегі «Үлгермейтін және тәртіпсіз оқушыларға жеке ықпал ету» еңбегі «Жеке тұлға психологиясының очеркі» еңбегі Сондай-ақ, Б.Г.Ананьев , Л.И.Божович, П.Р.Чамата, Ю. Бабанский, П.И. Пидкасистый, В.С. Цетлин, т.б. Л.С.Славина ----------------------------- В.С.Мерли -------------------------------- Оқушылардың үлгермеушілігі – бұл оқушылардың оқу бағдарламасы мен оқу стандартында қарастырылған білім мазмұнын игеруде артта қалуы.Үлгермеушілік - оқушылардың білім мазмұнын игеру деңгейінің оқу бағдарламасына көздеген деңгейімен салыстырғанда неғұрлым төмен болуы.Үлгермеушілік бұл – білім мекемесіндегі оқыту нәтижесінің дидактикалық және тәрбиенің нормаларға сәйкес келмеуінен туындаған жағдай. Үлгермеушіліктің себептері Биопсихикалық – бұл тұқымқуалай-тын қасиеттер, мінез-құлық ерекшеліктері. Диактогения – мұғалім жұмысындағы дөрекі қателер. Үлгермеушілік бұл – білім мекемесіндегі оқыту нәтижесінің дидактикалық және тәрбиенің нормаларға сәйкес келмеуінен туындаған жағдай. Әлеуметті-экономикалық жағынан отбасының материалдық жағынанқамтамасыз етілмеуі Педагогикалық кемшіліктер – мектептің жұмыс деңгейінің төмендігінде Қатаң түрде білім беру жүйесі, баланың қажеттілігіне сай келмейтін барлығына бірдей білім мазмұны; Оқыту формаларын, әдістерін таңдаудағы бірізділік, білім беруде көңіл-күйді ескермеу, оқытудың эмоционалдық әсерінің төмендігі; Оқытудың нақты мақсаттарын белгілей алмау және қорытындыларға тиімді бақылаудың болмауы. Оқушының дамуында деген селхолздық, практицизм, бос жаттанды сөзге жүгіну; Қорытынды: мұғалімнің дидактикалық, психологиялық, әдістемелік деңгейінің төмендігі оқытуда сәтсіздікке ұшыратады. Білімді ауызша тексеруде мұғалім мынадай қателіктер жібереді:оқушыдан оқу материалын қатесіз айтып беруді талап етеді. Бірақ баланың есте сақтау қабілетінен гөрі, ақыл – ойын бақылау керек, себебі оқыту баланың ойлау қабілетін дамытады;баланың есіне көп мағмұматтарды сала бергеннен пайда жоқ. Білімнің тереңдігіне, түсініктілігіне, іске басшы бола білетіндігіне назар аудару керек.Мұғалім тақтаның алдында жауап беріп тұрған оқушымен жұмыс істеп жатқанда, қалған оқушылар бос отырады, мұндай тексеру баланың оқуына үлкензиян келтіреді, үлгермеушілікті тудырады. Сонда орташа есеппен сабақ сұрауға 15 минут кетсе, онда 11 жыл ішіде әр оқушының 1,5 – 2 жыл уақыты босқа кетеді екен. Инфатильді оқушылар Дисграфия және дислексия Мектеп жүйесіне психологиялық дайындығы төмен Гиперактивті оқушылар - графикалық пішіндердің тұрақсыздығы;- жазу процесіндегі траекториясының бұзылуы;- әріптің фонематикалық жазылуындағы сәйкессіздік. - бір әріптің орнына басқа әріп жазу(б-п, д-т, г-қ, з-с).- буындарды, әріптерді, сөздерді толық жазбау, тастап кету, бір буынды екі қайтара жазу. - сөйлеу қабілеттерінің тұрақсыздығы;- кеңістікте бейімделудің төмендігі, қол-көз жүйесінің үйлеспеушілігі;- таным іс-әрекетінің даму деңгейінің төмендігі;- интеллектаулды дағдылары мен икемдерінің қалыптасуы. - зейіннің төмендігі;- қимылдың ырықсыздығы. Бастауыш сынып оқушыларының оқу үлгермеушілігінің себептері Отбасына педагогикалық-психологиялық зерттеу жүргізіп мынандай бес топқа бөлген жөн: Отбасында адамгершілік қарым-қатынас деңгейі жоғары. Жағымды моральдық ахуал қалыптасқан, балаларға өз қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасалған. «Сырттай дұрыс» отбасы, бірақ нағыз адамгершілік бағалықтар, үлкен-кіші арасында сыйластық сезімдері жоқ. Мұндай отбасымен жұмыс жүргізу өте қиын. «Қиын» отбасылар, оларға дөрекілік, ұрыс-керіс тән. Балаларды қорғау үшін педагогтардың мұндай отбасыларына қоғам зейінің аударуына тура келеді. Қарама-қайшылық отбасылар. Мұндай жағдайда ата-аналар балаларымен ісі болмайды. Себебі өздерінің бір-бірімен қарым-қатынасын шеше алмайды. Бұл жерде дұрыс тәрбие туралы сөз де болуы мүмкін емес. Отбасында жағымды қарым-қатынас қалыптасқан, бірақ бала тәрбиесінде қателіктер жібереді. Балаға шексіз қамқорлық нәтижесінде өзімшілдік қасиеттер қалыптасқан, олар мұғалімнің үнемі өзіне ғана зейін аударуын талап етеді. Л.С.Славинаның “Үлгермейтін және тәртіпсіз оқушыларға жеке ықпал ету” еңбегінде үлгермейтін оқушылардың 5 тобын көрсеткен: 3. Оқу процесінің дағдылары мен түрлері қалыптаспаған оқушылар 2. Материалды қиындықпен игеретін оқушылар. 1. Оқуға деген ықыласы болмайтын оқушылар. 4. Еңбек ете алмайтын оқушылар. 5. Танымға, оқуға деген ынталары жоқ оқушылар. Дәстүрлі сабақ Тұлғалық бағдарлы сабақ 1. Барлық балаларға белгіленген білім, білік, дағдыны меңгерту. 1. Әрбір баланың жеке өзіндік тәжірибесінің жинақталуына мүмкіндік туғызады. 2. Мұғалім оқу тапсырмаларын, жұмыстану формаларын анықтайды және тапсырманы орындау үлгісін ұсынады. 2. Балаларға таңдауға түрлі тапсырмалар мен формаларын ұсынады. Балаларды өз бетімен сол тапсырмаларды шешу жолдарын табуға көмектеседі. 3. Мұғалім өзі ұсынатын материалмен оқушыларды қызықтыруға ұмтылады. 3. балалардың қызығушылықтарын анықтауға және олармен оқу материалын таңдауға, ұйымдастыруға тырысады. 4. Жеке жұмысты үлгермеушілермен жүргізеді. 4. Әрбір баламен жеке жұмыс жасау. Тұлғалық бағдарлы сабақ дәстүрлі сабақтан, ең алдымен, мақсатының белгіленуі бойынша ерекшеленеді. Оны біз кесте түрінде көрсетейік. 5. Балалар әрекетін белгілі бағытта жоспарлайды және бағыттайды. 5. Балаларға іс - әрекеттік өз бетімен жоспарлауға көмектеседі. 6. Балалардың жұмысындағы қателіктер мен кемшіліктерді көрсете отырып, бағалайды. 6. Балалар жұмыстарының нәтижесін өздері баға беруге, қателіктерін түзетуге бағыттайды. 7. Сыныптағы тәртіп ережелерін белгілеп, олардың сақталуын бақылайды. 7. Балаларды тәртіп ережелерін өздері жасауға және олардың сақталуын бақылауға үйретеді. 8. Балалар арасында пайда болатын қайшылықтарды шешеді. 8. Балалар арасында болатын қайшылықтарын өздерін қатыстыра шешуге бағыттайды. Мектепте оқушылардың жұмыстарын бағалаудағы субьективті қателіктеріболады: Көңіл – күйге орай баға қоя салу; Орташа бағалау ұстанымында болу («екілік» не «бестік» баға қоймау); Оқушыға болған ұнамды не кері қарым – қатынас күйін бағалауға, бағаға өткізу; Баланың тәртібіне қойылатын баға пән үлгеріміне ауыстырылады; Бағаны әсіре көтеру не себепсіз төмендету; Бақылаудың және диагностикалаудың негізгі принциптері : Обьектілік принцип Жүйелілік принципінің Көрнекілік принципі Бақылаудың шетелдік тәжірибесі Іздеу периоды Шешуші кезеңі Дамудың “дүркін” 15 жылы Э.Торндайк шетел практикасына тестілеудің үш кезеңін енгізген: Үлгермеушілікті болдырмау жолдары төмендегідей: Сабақтың ұтымды құрылымын қамтамасыз ететін шарттар: оқытудың, тәрбие мен дамудың мақсатын кешенді жоспарлау; сабақ мазмұнының ішіндегі негізгісін және тақырыптың маңыздысын, нақтылығын бөлу;материалдың мөлшерлігі және қайталау уақыты, жаңа материалды оқу, үй тапсырмасын бекітудің мақсатқа лайықты реттілігін анықтау;оқытудың ұтымды әдіс – тәсілдері, амалдарын таңдау;оқушыларға жеке дара және дифференциалды көзқарас;оқытудың қажетті оқу – материалдық жағдайын қамтамасыз ету. Сабақтың тиімділігін арттырудың негізгі жолдары: танымдылық, тәрбиелік және дамытушылық мақсатты қою және оны шешу;оқу үрдісінің қолайлығы (оқушының жеке дара мүмкіндіктері мен қабілетін ескере отырып, оқытудың барлық кезеңдерінде ең қолайлы нұсқасын таңдау); - оқушылардың танымдылық қызығушылықтарын қалыптастыру мен ынталандыру;- оқытудың ынталандыру әдістері мен тәсілдерін қолдану;- оқушылардың өзіндік іс - әрекетін ұйымдастыру;- жалпы және арнаулы білім, білік, дағды тұтастығын қалыптастыру;- қарама – қарсы байланыстың шапшаңдығын ұйымдастыру;- оқушы мен мұғалімнің қарым – қатынасының ынтымақтастығын қалыптастыру, жағымды психологиялық қолайлы ахуалды қамтамасыз ету. Ойынның түрлері Сын тұрғысынан ойлауды дамыту Денсаулық сақтау технологиялары Ұжымдық жұмыс түрлері Ізденіс, зерттеу жұмыстары Ойын элементтерін пайдалану Деңгейлік тапсырмалар Ата-ана Қоғам Топпен жұмыс істеу Бағдарламаланғанкартаны қолдану Бастауыш сынып математика сабағында жаңа педтехнологияларда пайдалана отырып, оқушылардың ойлау қабілетін дамыта орытып, үлгерімін көтеру. Топтастыру(кластер) Түртіп алу жүйесі(инсерт) Бес жолдыөлең ВЕНН диаграмасы Жигсостратегиясы Кубизмстратегиясы Сын тұрғысынан ойлау элементтері Сын тұрғысынан ойлау элементтері Белсенді практикалықіс-әрекет нәтижесінде білімін ұштайды Ойын жүйелі айтуға үйренеді Білім, білік, дағдылары артады Топ алдына шығып, өз тұжырымын қорғай білуге үйренеді Тез, жылдам есептеу дағдылары қалыптасады Басқаны тыңдай білуге үйренеді Басқалармен қарым-қатынас жасай білуге үйренеді Деңгейлік тапсырма-шығармашылыққа жету жолы Жаңа технологияның үлгерімді көтерудегі тиімділігі ӨЗІНДІК тәрбиелеу ЖЕКЕ ТҰЛҒА бақылау талдау түзету Өз қабілетін жүзеге асыра білу топтайды талдайды біледі түсінеді қорытынды жасайды гипотеза ұсынады ойлау үрдісін құру қолданады оқу даму Үлгермеуші оқушыларды анықтау жолдары Филипс әдістемесі бойынша “Мектептегі мазасыздану деңгейінің” диагностикасы Тапсырманың атауы Оқушылар тізімі 50 төмен 50 астам 75 астам “Мектепте мазасыздану деңгейінің диагностикасы” 1. Базарбаева А2. Битеуова А.3. Жангужина Д4. Жандарбекова А5. Жаркимбаева С6. Жармухамбетова А7. Елтоков Ж8. Исенов Е9. Қайыркен Б10. Молдакеш А11. Утебаев О12. Шудабаева М + + + + + + + + + + + + Нәтижесінде: Сауалнамалар түрлері: Өзің оқитын мектебіңе деген көз-қарасың? Тапсырма-ның атауы Оқушылар тізімі Жалпы ұпайлар саны Төменгі көрсеткіш Орташа көрсеткіш Жоғары көрсеткіш «Өзін-өзі оқитын мектебіме деген көз – қарасым». 1. Базарбаева А2. Битеуова А.3. Жангужина Д4. Жандарбекова А5. Жаркимбаева С6. Жармухамбетова А7. Елтоков Ж8. Исенов Е9. Қайыркен Б10. Молдакеш А11. Утебаев О12. Шудабаева М 11 12 12 11 12 12 10 8 10 5 4 10 2 оқушы 6 оқушы 4 оқушы Оқу үрдісінде неден қиналасың? Тапсырманың атауы Оқушылар тізімі Жалпы ұпайлар саны Төменгі көрсеткіш Орташа көрсеткіш Жоғары көрсеткіш Оқу үрдісінде неден қиналасың? 1. Базарбаева А2. Битеуова А.3. Жангужина Д4. Жандарбекова А5. Жаркимбаева С6. Жармухамбетова А7. Елтоков Ж8. Исенов Е9. Қайыркен Б10. Молдакеш А11. Утебаев О12. Шудабаева М + + + + + + + + + - - + 2 оқушы - 10 оқушы Өз үйіңді ұнатасың? Тапсырманың атауы Оқушылар тізімі Кері жауап Дұрыс жауап 111212121341 Өз үйіңді ұнатасың ба? 1. Базарбаева А2. Битеуова А.3. Жангужина Д4. Жандарбекова А5. Жаркимбаева С6. Жармухамбетова А7. Елтоков Ж8. Исенов Е9. Қайыркен Б10. Молдакеш А11. Утебаев О12. Шудабаева М 6 6 6 5 6 5 6 5 6 3 2 6 Сынып жетекшің ұнайды ма? Тапсырманың атауы Оқушылар тізімі Қанағатты Қанағатсыз Сынып жетекшің ұнайды ма? 1. Базарбаева А2. Битеуова А.3. Жангужина Д4. Жандарбекова А5. Жаркимбаева С6. Жармухамбетова А7. Елтоков Ж8. Исенов Е9. Қайыркен Б10. Молдакеш А11. Утебаев О12. Шудабаева М 27 21 21 18 21 18 18 15 18 9 9 18 - - - 3 - 3 3 6 3 12 12 3 Балаңызға қаншалықты көңіл аударасыз? Сауалнаманың атауы Қатысушылар саны Сұрақтар реті Қанағатты жауап Қанағатсыз жауап Балаңызға қаншалықты көңіл аударасыз? 12 ата-ана 1-сұрақ2-сұрақ3-сұрақ4-сұрақ 7 6 4 8 5 6 8 4 Балаңызға қаншалықты қатал қарайсыз? Сауалнаманың атауы Қатысушылар саны Сұрақтар реті Қанағатты жауап Қанағатсыз жауап Балаңызға қаншалықты қатал қарайсыз? 12 ата-ана 1-сұрақ2-сұрақ3-сұрақ4-сұрақ5-сұрақ6-сұрақ7-сұрақ8-сұрақ9-сұрақ10-сұрақ 6 7 4 5 9 8 7 6 4 8 6 5 8 7 3 4 5 6 8 4 Балаңыздың оқу үлгерімі қандай? Сауалнаманың атауы Қатысушылар саны Сұрақтар реті Қанағатты жауап Қанағатсыз жауап Балаңызға қаншалықты қатал қарайсыз? 12 ата-ана 1-сұрақ2-сұрақ3-сұрақ4-сұрақ5-сұрақ6-сұрақ7-сұрақ8-сұрақ9-сұрақ10-сұрақ 6 7 4 5 9 8 7 6 4 8 6 5 8 7 3 4 5 6 8 4 Сауалнаманың атауы Қатысушылар саны Сұрақтар реті Қанағатты жауап Қанағатсыз жауап Балаңызға қаншалықты қатал қарайсыз? 12 ата-ана 1-сұрақ2-сұрақ3-сұрақ4-сұрақ5-сұрақ6-сұрақ7-сұрақ8-сұрақ9-сұрақ10-сұрақ 6 7 4 5 9 8 7 6 4 8 6 5 8 7 3 4 5 6 8 4 Нәтижесінде: Оқушылардыңсаны Олардың ішінен Сабақ қызықты болған соң Көп білу үшін оқимын Ата-анам талап етеді Жұмысқа орналасу жеңіл болады Барлығы да оқиды Мұғалім ұнайды Барлық саны: 12 2 оқушы 2 оқушы 1 оқушы 1 оқушы 6 оқушы Зейіннің тұрақтылығы мен шаршауын зерттеу Оқушы саны Жалпы балдар саны 1. Базарбаева А 17 балл 2. Битеуова А. 12 балл 3. Жангужинов Д 13 балл 4. Жандарбекова А 15 балл 5. Жаркимбаева С 13 балл 6. Жармухамбетова А 10 балл 7. Елтоков Ж 15 балл 8. Исенов Е 13 балл 9. Қайыркен Б 12 балл 10. Молдакеш А 6 балл 11. Утебаев О 5 балл 12. Шудабаева М 15 балл Мектепте маған не ұнайды? Оқушының таным мотиві мен оқу белсенділігі, оқу жағдайындағы мектеп мотивациясының жоғарылығын көрсетеді, оны 30 балмен бағалайды. Сыртқы мектеп атрибуттары оқуға қатысты емес жағдайда мектепке қатынасы оң оқушыларға тән, бірақ сыртқы мотивациясы 20 балмен бағаланады. 2 оқушы Мектептегі ойын жағдайы мектепке қатынасы оң оқушыларға тән, бірақ игерген ойын мотивациясы 10 балмен бағаланады. 6 оқушы Тапсырманы түсінбей және дұрыс қабылдамай, тақырыпқа сай емес сурет салған 0 балмен бағаланады. 1 оқушы Аты-жөні Үлгермеушілік себептері Үлгермейтін пәндері Бойындағы ақаулықтар 1 оқушы -3 жыл бойы кемтар бала болып саналып, үйден оқытылды; -мектепте оқыту туралы бұйрық шығып, тек 4 сыныпта мектеп бағдарламасы бойынша оқытыла бастады. Математика;Қазақ тілі; Екі қолының шынтақ тұсынан бүгілмеуі.(босатылған пәндері: дене тәрбиесі, технология) 2оқушы -Бойындағы жасқаншақтық ;-сабақтан жиі қалуы;-материалды қабылдаудың баяулығы. Математика;Қазақ тілі - Аты-жөні Математика Қазақ тілі ІІ тоқсан ІІІ тоқсан ІІ тоқсан ІІІ тоқсан №1 оқушы 2 3 2 3 №2 оқушы 2 3 2 3 Бастауыш сыныпта оқыту үрдісінде үлгермеушілікті болдырмау мақсатымен ІІ, ІІІ тоқсан бойы жүргізілген эксперимент мынандай нәтижеге әкелді. Эксперимент екі оқушыға жүргізілді. Экспериметтік тәжірибе жұмыстарының нәтижелері Математика сабағында жүргізілген деңгейлік тесттің нәтижесі Деңгейлер 5 бағасы 4 бағасы 3 бағасы 2 бағасы Сапа % 1 5 4 1 2 68 2 4 4 2 2 55 3 4 3 3 2 48 Қазақ тілі сабағынан өткен деңгейліктапсырмалардың нәтижесі: Тоқсан Сынып Саны Бағалары Қанағ.-сыз Қанағ.-лық Жақсы Өте жақсы І 4 2 2,2 3 ... ... ІІ 4 2 2 3,3 ... ... ІІІ 4 2 ... 3,3,3 ... ... ІҮ 4 2 ... 3,3 4,4,4,4 ... Әдебиеттік оқыту сабағынан жүргізілген шығарма қорытындысы:: Деңгейлер 5 бағасы 4 бағасы 3 бағасы 2 бағасы Сапа % І 6 4 2 - 83 ІІ 5 4 3 - 75 ІІІ 4 5 3 - 75 Оқушыларға жүргізілген эксперимент жұмысының нәтижесінің пайыздық көрсеткіші: Т ұ л ғ а Қабілетті Білікті Саналы Жандандырушы Сабырлы Құзырлы Дарынды Адал Жаңашыл Сүйкімді Сыйлы