Ж?рек — ?ан тамырлар ж?йесі

Мақсаты Міндеті Табыс критерийлері 1.Жүректің құрылысы мен қызыметін біледі2.Қан тамырларының түрлері мен ажыратады.3.Қанайналым шеңберлерінің қызметін біледі 1.Жүрек, қан тамырлар құрылысы мен жұмысын біледі;2. Жүрек, қан тамырлар құрылысының ерекшеліктерін түсіндіреді, негізгі қызметін айта алады;3. Математикалық тәсілді қанайналым мүшелерінің жұмысын есептеуде қолданады;4. Қанайналым мүшелерінің жұмысын салыстырады және ажыратады 1.Жүрек құрылысы мен жұмысын білдім;2. Қан тамырлардың түрлері мен қызметін ажыратамын;3.Қанайналым шеңберлерінің қызметін білдім;4. Математикалық тәсілдерді қанайналым жүйесінің жұмысын есептеуде қолдандым. Жүрек - қан тамырлары жүйесі 1 3 5 4 6 2 «Cұрақты ұстап ал!» 7 8 9 10 Қан ағзада қандай қызмет атқарады? Қанның қызметі Фагоцитоз қандай құбылыс, “фагоцит” қандай жасушаға жатады? Мечников Илья Ильич (1845-1916) –орыс биолог, эмбриолог және иммунолог. Иммунитет Қан топтары Қан тобы Оның қанын қабылдайтын топтар Оған қанын беретін топтар І (О) ІІ (А) ІІІ (В) ІV (АВ) Ландштейнер Карл (1868-1943) - атақты австриялық иммунолог. балықтар қосмекенділер жорғалаушылар сүтқоректілер Суретте не бейнеленген? Суретте не көрсетілген? Суретте не берілген? Олардың қызыметі Уильям Гарвей (1578 -1657), ағылшын дәрігер, физиолог, эмбриолог. Қанды зерттеуде үлес қосқан биолог-ғалымдарды таны: Сиқырлы ұяшықтар Жанды мотор сынбайды, Күні – түні тынбайды.Кейде оның жүрісін Дәрігерлер тыңдайды. Тарам-тарам бір ғалам,Айқыш-ұйқыш шырғалаң.Толған ағыс тоқтаса,Жоғалады бірге адам. 1 2 6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін реттейді. 7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне кедергі жасайды. 1. - қанайналым жүйесінің орталық мүшесі. 4. Ең ірі артерия қантамыры - деп аталады. 2. Жүректің қабырғасы тұрады. 5. қабырғалары жақсы жетілген. 3. Жүректен қанды әкететін қантамырлар деп аталады. 8. Жүректегі қанды тек бір бағытта өткізеді. 9. Жүректегі қақпақшалар қабатынан түзілген. 10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты деп аталады. Сұрақтар Дұрыс жауаптар Кілт сөздер Қанды мүшелерден жүрекке тасмалдайдыҚан қысымы шамалыДененің барлық мүшелеріне тараладыҚан қысымы жоғарыАдам шашынан 50 есе жіңішкеҚантамырларының қабырғасы қалың әрі серпімдіҚоректік заттар, оттек, көмірқышқыл газы оңай өтедіҰсақ майда қантамырларҚақпақшалар түзіледіКөпшілігі тереңде бұлшықеттердің арасында жатады А) артериялар Ә) веналарБ) қылтамырлар Дұрыс жауабын тап Жүрек - қанайналым жүйесінің орталық мүшесі.Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады.Жүректен қанды әкететін қантамырлар артериялар деп аталады.Ең ірі артерия қантамыры - аорта деп аталады.Сол жақ қарыншаның қабырғалары жақсы жетілген. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін жақтаулы қақпақшалар реттейді.Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне айшық қақпақшалар кедергі жасайды.Жүректегі қақпақшалар қанды тек бір бағытта өткізеді.Жүректегі қақпақшалар эндокард қабатынан түзілген.Жүректің қалың бұлшықетті қабаты миокард деп аталады. Жүрек төрт қуысты 2 қарынша Жүрекшелер мен қарыншалар жақтаулы қақпақшамен өзара байланысты болады 2 жүрекше Оң жақ жүрек бөлігінде үш жақтаулы қақпақша Сол жақ жүрек бөлігінде қос жақтаулы қақпақша (митральды) Тұтас қалқа арқылы екі бөлікке бөлінеді Жүрек қабырғасы 3 қабаттан тұрады Сыртқы эпикард Ортаңғымиокард Ішкі эндокард Сыртын дәнекер ұлпасынан тұратын жұқа қабық перикард қаптайды Көлденең жолақты бұлшықет ұлпасынан тұрады Қан тамырлары Вена(көктамыр)Мүшелер мен ұлпалардан көмірқышқыл газына, зат алмасу өнімдеріне, гормондарға қаныққан қанды жүрекке тасымалдайды Артерия (қызылтамыр)Қанды жүректен мүшелергеұлпаларға таратады Капиллярлар (қылтамыр)Барлық мүшелерді торлайды, қан баяу аққандықтан қабырғалары арқылы ұлпаларға оңай өтеді Жүректің орташа салмағы Жаңа туған нәрестеде – 20г.Ер адамдарда – 350г.Әйел адамдарда – 250г. Қан тамырлары Жүрек ҮҚШ КҚШ Қанайналым мүшелері. Түйін: ҚАНАЙНАЛЫМ Жүрек Қантамырлар ЖҮРЕК ҚАБАТТАРЫ Эпикард (жүрек қабы) Миокард (жүрек еті) Эндокард (ішкі қабат) ҚАНТАМЫРЛАР ТҮРЛЕРІ Артериялар ЖҮРЕКТІҢ БӨЛІМДЕРІ Веналар артериолдар венулалар Жүректен қан тасиды Жүрекке қан тасиды Газалмасуды жүзеге асырады Оң жақ жүрекше Сол жақ жүрекше Үш жақтаулы қақпақша Сол жақ қарынша Қос жақтаулы қақпақша Оң жақ қарынша Капиллярлар Білім сатысы ІІІ деңгей 1. Қалыпты жағдайда жүрек 1минут ішінде орта есеппен 5 л қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды? ІІ деңгей 1минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда 1сағатта қанша рет өтеді? І деңгей Қан дене салмағының 7 пайызын құраса, 50кг адамда қанша литр қан бар? Құпия сандар 90 %300 г120 күн7күн4,5-5 млн6-9мың/мм3 5 литр Құпия сандар 90 %300 г120 күн7 күн4,5-5 млн6-9мың/мм3 5 литр Қандағы судың мөлшері Жүректің салмағы Эритроциттердің тіршілік ету ұзақтығы Тромбоциттердің тіршілік ету ұзақтығы 1ммі эритроциттер саны Лейкоциттер саны Ағзадағы қан мөлшері 1. ІІ топтағы қанды құюға болады: а) тек І топқа; в) ІІ, ІV топтарға; с) ІІ, ІІІ топтарға; д) ІІІ ,ІV топтарға; е)І, ІVтоптарға .2. Артерия қан тамыры: а) тек қана артерия қанын жеткізеді; в) тек қана вена қанын жеткізеді;с) қанды мүшелерден жүрекке жеткізеді д) жүректен шығатын қанды мүшелерге жеткізеді .3.Эритроциттың бұзылуы жүреді: а)көк бауырда; в)сүйектің қызыл кемігінде; с)лимфа түйіндерінде; д)ұйқы бездерінде; е)сүйектің сары кемігінде.4.Бұл дәруменнің жетіспеуінен қаназдық кезінде оттегінің гемоглобинмен байланысы төмендейді: а)В3; в)В2; с)В6; д)В12; е)С.5.Лейкоциттердің негізгі қызметі:а)қоректік; в)тыныс алу; с)тасымалдау; д)қан ұюға қатысу; е)қорғаныш. 6.Жарадан аққан ірің – ол: а)Жасушааралық заттар; в) ұлпа сұйықтығы; с) өлген лейкоциттер, ұлпалар, жасушалар;д) өлген эритроциттер, ұлпалар; е) өлген тромбоциттер, ұлпалар. 7.Кіші қанайналым шеңбері басталады:а)сол жақ қарынша; в)оң жақ құлақша; с)сол жақ құлақша; д)қолқа; е) оң жақ қарынша. 8.Үлкен қанайналым шеңбері басталады?а)сол жақ қарынша; в)оң жақ құлақша; с)сол жақ құлақша; д)қолқа; е) оң жақ қарынша. 9.Лимфа қанайналу жүйесіне келіп құяды: а) артерия арқылы оң жақ жүрекшеге; в) вена арқылы оң жақ жүрекшеге; с) артерия арқылы сол жақ жүрекшеге; д) вена арқылы сол жақ жүрекшеге; е) капилляр арқылы оң жақ жүрекшеге . 10. Қан ағысының жылдамдығы неде жоғары? а) қолқада; в) венада; с) капиллярда; д) артерияда; е) артериолада . Сынақтың кілті. Сұрақтар Жауабы Сұрақтар Жауабы 1 С 6 С 2 Д 7 Е 3 А 8 А 4 Д 9 В 5 Е 10 А Табыс критерийлері Меңгеру деңгейі 1. Жүрек құрылысы мен жұмысын білдім 2. Қантамырларының түрлері мен қызметін ажыратамын 3. Қанайналым шеңберінің қызметін білдім 4. Математикалық тәсілдерді қанайналым жүйесінің жұмысын есептеуде қолдандым Топ мүшелері 1-тапсырма«Сұрақты ұстап ал!»1 балл 2-тапсырма«Сиқырлы ұяшықтар»1 балл 3-тапсырма«Білім сатысы»1-3 балл 4-тапсырма«Құпия сандар»1 балл 5-тапсырмаСынақ1-10 балл Жалпы топ жинаған балл Бағалау парағыСыныбы: күні топ басшысы Есіңде сақта! Жүрек – жалқаулықты, енжарлықты сүймейтін мүше. Күнделікті ой еңбегімен шұғылдану барысында үзіліс жасап, дене еңбегімен, спортпен, үй шаруасымен шұғылданып отырса, адамның еңбек ету қабілеті артып, өзін сергек сезінетін болады. Қазіргі күні дәлелдер бойынша адамның ақылдығы оның қимыл әрекетімен түсіндіріледі. Қозғалыс болмаған жағдайда қанайналу жүйесінің жұмысы бұзылады. Ал қанайналу ағзаны қанмен оттек, энергия, глюкоза, т.б. заттармен қамтамасыз етеді. Қан айналу жүйесі шынығуды қажет етеді. Денсаулықты бұзылғаннан кейін емес, бұзылмай тұрып ойлау керек. Үйге тапсырма § 36 оқып-білу.Сұрақтарға жауап беру.Жүрек құрылысының суретін салу.