Презентация по казахскому языку ?аза? тіл білімі (5 сынып)

Буын. Буын түрлеріБуын-сөз құрамындағы бір немесе бірнеше дыбыстар тобынан жасалған фонетикалық бөлшекА-па, мек-те-бі-міз-де т.б.Ерекшеліктері1.Буын болу үшін оның құрамында дауысты дыбыс болуы тиіс2.Бір буын ішінде дауысты дыбыс біреуден артық болмау керек3.Буында мағына болмайды4.Бірінші буын болмаса, қалған буындар, негізінен, дауыстыдан басталмайдыБуын түрлеріАшық буын-бір ғана дауысты дыбыстан болатын немесе дауыссыздан басталып, дауыстыға аяқталады.Тұйық буын-дауыстыдан басталып, дауыссызға аяқталатын буынБітеу буын-дауыссыздан басталып, дауыссызға аяқталатын буынӘ-ке, та-ға-ла-ды т.б.Ар, ұқ, ұт, ант, өрт, ұлт т.б.Бас, бас-тық, бұл-бұл-дар, қант, қарт т.б. Қазақ тіл біліміЛексикаФонетикаСөзжасамСөз бен мағынаСөздік құрамТұрақты тіркестерМақал-мәтелдерСөздік қорДыбыстар және олардың жіктелуіБуын түрлері,тасымалДыбыстық заңдылықтарОрфография,орфоэпия,графикаСөзжасамтәсілдеріСөз тұлғасыДара сөздер мен күрделі сөздер Қазақ тіл біліміМорфологияСинтаксисАтауыш сөздерКөмекші сөздерОдағай сөздерСөйлем және оның түрлеріҚұрмалас сөйлемСөз тіркесіЖай сөйлем Дыбыстардың жіктелуіДауысты дыбыстарДауыссыз дыбыстартілдіңжақтыңЕрін мен езудіңқатысына қарайжуанжіңішкеқысаңашықеріндікезулікаоұыу(су, бу)әеиөүіу(беру, келу)оөұүуаәеіыиэаәеоөэиыіұүукқпстфхшчцщгғбздвһжйлмнңруауа, бау Үндестік заңыСөз ішінде, сөз бен қосымша арасында дауыстылардың не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке болып үндесуіСөз бен қосымша, сөз бен сөздің аралығында дауыыссыз дыбыстардың бірін-бірі өзіне ұқсата әсер етуіБуын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларКөмектес септік жалғауы: доп-пен, алтын-мен т.б.-ныкі, -нікі,-дікі: қала-нікі, Әсет-тікі т.б.-жан, -тай, -тал, -дар, -еке: көке-жан, әке-тай, өсім-тал, білім-дар, ата-еке т.б.-хана, -стан, -кент, -күнем: дәріхана , Пәкі-стан, Шым-кент, пайда-күнем т.б.-гер, -қор, -паз, -қой, -гөй, -кеш, -кес, -уар: қалам-гер, пәле-қор, өнер-паз, кәсіп-қой, бата-гөй, арба-кеш, зиян-кес, сөз-уар т.б.-ов, -ев, -ин: Сәрсенбек-ов-тің, Жұмаба-ев-тың т.б.Ілгерінді ықпалКейінді ықпалАлдыңғы дыбыстың кейінгі дыбысқа әсер етіп, өзіне ұқсатып алуыКейінгі тұрған дыбыстың алдыңғы дыбысқа әсер етіп, өзіне ұқсатып алуыҚаракөз-Қарагөз,алып бер-алыппер,Нұркелді-НұргелдіҚазса-қасса,мектеп+і-мектебі,тап+у-табуТоғыспалы ықпалКөрші дыбыстардың ілгерінді-кейінді бір-біріне әсері: он қой-оңғой, дос-жаран-дошшаран т.б. Сөздердің тасымалдануыСөздер буын жігімен бөлінедій, у дыбыстары бар сөздерде бұл дыбыстар келесі буынның басында жазыладыҮш дауыссыз қатар келгенде, алдыңғы жолда екі дауыссызды қалдырып, келесі жолға үшінші дауыссызды шығарып тасымалдайдыУ, и әріптері бар сөздер тасымалданғанда, келесі буын дауысты әріптен басталадыЕкі, үш, төрт, бес әріптен құралған бір буынды сөздер жеке тұрғанда тасымалданбайдыКісі атының қысқартылып алынған әрпін тегінен бөліп, келесі жолға көшіруге болмайдыЦифрмен таңбаланған сандарды қысқарған атауларынан бөліп тасымалдауға болмайдыАлғашқы дыбыстарынан қысқарған сөздер тасымалданбайдыМысалдарТасымалдау ережелеріТө-менірек, төме-нірек Да-уыс, са-уат, да-йындық, құ-йынҚұмырс-қа, жаңғырт-ты, күңгірт-теуА-па немесе сп-орт деп жазу дұрыс емесБу-ын, су-ық, қи-ын, жу-ынБ.-С.Омарова н\е Ж.Қ.-Асанов деп жазу дұрыс емес30-га н\е 120-кг деп жазу дұрыс емесТ-МД н\е БҰ-Ұ деп жазу дұрыс емес СИНОНИМОМОНИМАНТОНИМСөздердің мағыналары бір-біріне жуықБір сөз табына қатыстыДыбысталуы әр түрліСөздердің мағыналары әр түрліЖазылуы бірдейДыбысталуы бірдейСөздердің мағыналары бір-біріне қарама-қарсыБір сөз табына қатыстыБір сұраққа жауап береді, түрленуі ортақ боладыАйбек пен Нұржан жолықты-кездесті-ұшырастыОмар атаның аты жүйрік екен.Оның аты-АйшаНысананы көздеп атты.Қалың кітап-жұқа кітап