Конспект урока математики на крымскотатарском языке на тему2-ге ве 3-ке арттырув ве болюв. Меселелерни тертип этюв. Амеллер тертиби.

2-нджи сыныф

Дерснинъ мевзусы: 2-ге ве 3-ке арттырув ве болюв. Меселелерни тертип этюв. Амеллер тертиби.

Дерснинъ макъсады: 2-ге ве 3-ке арттырув джедвелини ве болювни текрарламакъ; агъзавий эсаплав алышкъанлыкъларыны шекиллендирмек; мисаллерни бир амельде чезмеге, амеллер тертибини бильмеге огретмек; ресимге бакъып меселелер тизмеге ве оларны чезмеге огретмек; дикъкъатлылыкъ, мантыкъий фикир юрютюв ве иджадий тасавурны инкишаф эттирмек; талебелернинъ бири-бирине эйи мунасебетини, бири-бирини динълеебильмекни тербиелемек.
Донатмалар: иллюстрация предметлери, меселеге даир ресим, схема-карточкалар, геометрик шекиллер.

ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ
I. Тешкилий момент.
- Балалар, бугуньки дерсимиз адеттеки дегиль, биз эпимиз тылсымлы халы (ковер-самолет) устюнде сеяаткъа чыкъып, эфсаневий Математика къыраллыгъына ёл тутаджакъмыз.
О къыраллыкънынъ икметли къыралы бар. О: «Балалар бутюн истеклеримни ерине кетирмек кереклер!» деп ферман чыкъаргъан. Къырал энъ-эвеля сизлер не къадар дикъкъатлы олгъанынъызны тешкереджек ола.
II. Таяма бильгилерни актуаллештирюв.
1. Мантыкъий фикир юрютювни инкишаф эттирювге даир вазифелер.
- Ашагъыда къыралнынъ биринджи вазифеси теклиф этиле.
1) Папий эки сыранен учмакъталар. Эр бир сырада 6-ар папий бар. Оларгъа даа 3 папий къошулды. Эписи олып не къадар къаз олды?
2) Бир таякънынъ къач уджу бар? Я эки таякънынъ? Я эки ярым таякънынъ къач уджу бар?
- Балалар, сиз вазифени чездинъиз ве къырал сизге сеятынъызны девам эттирмеге рухсет бере.
Бакъынъыз, бизим тылсымлы халымыз орман узьре кече. Ашагъыда ёлчыкъта ким кете? (Вини-Пух ве Пяточёк йырлары янъгъырай)
- Олар анги масалнынъ къараманлары ола?
- Олар кимге мусафирликке кетелер?
- Къоян оларны не ичюн сыйламай? А-а, меселе шунда ки, онынъ кобетеси биткен экен. Къоян Байкъушкъа мусафирликке бармакъны теклиф эте.
Байкъуг мусафирлерни корип къуванды. Амма оларгъа кобетени тек бир шартнен береджек олы – эгер олар меселени чезип оласалар. Келинъиз, балалар, оларгъа ярдым этейик.

2. Хаттатлыкъ (каллиграфия) дакъкъасы.
9,21,18,14,27,24,6
- «Арткъач» сайыны тапынъыз.
- Бу сайыны насыл аляметлерге коре сеип алдынъыз?
- 3-ке арттырув нетиджелерини дефтерге гузель этип язынъыз.
III. Дерснинъ мевзусы ве макъсадыны беян этюв.
- Бугунь дерсте 2-ге ве 3-ке арттырув ве болюв боюнджа ишимизни девам эттиреджекмиз. Математик терминлерни огренеджекмиз, мисаль ве меселелер чезеджекмиз, математик нуткъымызны инкишаф эттиреджекмиз.
IV. Огренильген материалны пекитюв.
Агъзавий эсаплав.
62 ве 20 сайыларынынъ фаркъыны 7-ге арттырмакъ.
83 сайысы 50-ге коре не къадар зиядедир?
Биринджи арттырыджы – 3, экинджи арттырыджы – 8, арттырув нетиджесини (произведение) тапынъыз.
21 ве 7 сайыларынынъ болюв нетиджесини (частное) 12-ге арттырмакъ.
Байкъуш шу сайыны акълына къойды:
х+20-4+28-30+4-9:3=8
х+20+30-45+11-20:2=8
-Байкъуш анги сайыны акълыны къойды?



«Куньдюз ве гедже» оюны
-Мен «гедже» дегенде козьлеринъизни къапатынъыз ве азыр джевап бермек ичюн къолунъызны котересинъиз.
28+2-9+23-10+5-30 Ч3=
2. Геометрик материалнен чалышув.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]
- Шекиллернинъ адларыны айтынъыз.
- Сюйрю кошеси олгъан шекиллерни (фигураларны) айтынъыз.
- Анги коше сюйрю сайыла?
- Шекиллернинъ токъал ве тюз кошелерини косьтеринъиз.
3. Чифт-чифт олып чалышмакъ (карточки).
- Сиз Винни-Пух ве Пяточёккъа ярдым эттинъиз. Энди Байкъуш сизни I кобетенен сыйлайджакъ. Бизим сеяатымыз исе девам эте. Биз мавы денъиз узьре учамыз. «Мавы денъиз ялысында исе бир къартнен бир къартий яшай эдилер».
- Бу къайсы масал?
- Бу масалнынъ муэллифи ким?
- Биз алтын балыкъкъа мусафирликке кельдик. Балыкъ исе бир озю дегиль, онынъ янында достлары бар. олар бизге «Риязий балыкъ» оюныны ойнамакъны теклиф этелер. Бу оюнны ойнамакъ ичюн арттырув джедвелини бильмек, амеллер тертибини бильмек керек.
- Амеллерни насыл тертипте япмалы?
- Бутюн балыкъчыларнынъ джекетлерини ве балыкъларны бир тюсте бояланъыз.

- Анги балыкъчы даа чокъ балыкъ туткъан?
- Бу мисаллер бири-бирине ненен бенъзейлер?
2 ве зияде амеллерге даир мисаллерни чезмек ичюн анги къаиделерден файдаланмакъ керек?
4. Беден тербиеси дакъкъасы.
5. Ресимге бакъып меселе тизмек.
- Кене ёлгъа чыкъамыз! Бизим тылсымлы халымыз Мальвина яшагъан дюльбер эв узьре кече. Бакъынъыз, чайырда бир огълан окюр-окюр агълап отура. Бу баланынъ ады не?
- О анги масалдан?
- О не себептен агълагъаныны шимди биледжекмиз. Буратино Мальвина берген меселени чезип оламай экен. Келинъиз онъа ярдым этейик.
- Меселеде насыл чечеклер акъкъында сёз кете?
- Къырмызы чечеклер акъкъында не билемиз?
Сары чечеклер акъкъында не билемиз?
- Меселенинъ суали насыл?
- Меселеге даир схема тизинъиз.

- Къырмызы чечеклер акъкъында не билемиз? «5-ер» дегени недир? Схемада косьтеринъиз.
- Схемада не етишмей?
- Баш суальге бир кереден джевап бере билемизми?
- Башта нени бильмек керекмиз?
- Къырмызы чечеклернинъ микъдарыны насыл бельгилей билемиз?
- Меселени чезмек ичюн даа не бильмек керек?
- Сары чечеклернинъ микъдарыны бильмек ичюн не япмакъ керек?
- Меселенинъ баш суалине энди насыл джевап бермек мумкюн?
6. Меселенинъ чезими.
- Меселенинъ чезимини дефтерлеринъизге мустакъиль язынъыз. (1 талебе тахта янында яза)
7. Меселенинъ чезимини тешкерюв.
- Меселенинъ чезимини даа насыл язмакъ мумкюн эди?
- Ифадененми? Насыл?
5х3+3х2=
8. Мустакъиль иш.
- Бугуньки дерсимизде даа бир Мусафир бар. Йырнынъ бир парчасыны динъленъиз де, о ким олгъаныны айтынъыз.
(«Чебурашка» йыры янъгъырай)
- Онынъ достунынъ ады не?
- Чебурашка ве Гена Тимсах 2-ге ве 3-ке арттырув джедвели ярдымынен мисаллерни мустакъиль чезгенинъизни кореджек олалар. Бизим къараманларымыз сиз ичюн азырлагъан мисаллер тахтада вариантларгъа болюнип язылгъан. Сиз керекли сайыны къоймакъ керексинъиз. Эр бир мисальнинъ янында аит ариф булуна. Мисаллерни чезген сонъ, Чебурашка ве Гена Тимсах акъылларына къойгъан сёзни чифт-чифт оларакъ тапарсынъыз.
1-нджи вариант
6х¤:2=9 (Й)
(18-¤)х2=6 (Ы)
2-нджи вариант
18:3х¤=12 (Х)
(4+¤)х3=24 (А)
60-3х¤=45 (Р) (ХАЙЫР)
V. Дерснинъ екюни.
- Мисальде амеллерни насыл тертипте япмалы?
- Анги амель арттырувгъа акистир?
- Юкъарыда насыл сёз шифрленген эди? (Хайыр)
- Биз энъ-эвеля насыл олмалымыз?
- Халкъ арасында «Хайырлы къол къайрылмаз», «Хайыр тиле къомшунъа, хайыр келир башынъа» дейлер. (Хайыр-эйилик акъкъында йыр янъгъырай)
- бизим сеяатымыз сонъуна ете. Масаллар сиз иле сагълыкълашалар.








13 PAGE \* MERGEFORMAT 14115




15