Баяндама Диалогтік о?ытуды? тиімділігі


«Баланың ынтасын ояту үшін оқытатын нәрседе бір жаңалық болу керек»
Жүсіпбек Аймауытов
Білім-бүгінгі уақыттың ең шынайы капиталы.Сондықтан да,қоғамымыздағы өзгерістер мен жаңа тұрпатты стратегиялық бағдарлар білім беру сапасына деген бұрынғы талап пен міндеттерге жаңашыл көзқараспен қарауды қажет етеді.
Мұғалім шеберлігінің негізгі көрсеткіштері –әдістеме салаларындағы ғылыми жаңалықтар мен озық тәжірибені жетік игеріп,оларды өздерінің күнделікті сабақтарында пайдалана білу.
Қазіргі заман педагогтерінің негізгі мақсаты-оқушылардың алатын білімін сапалы ету,оның толыққанды жеке тұлға болып қалыптасуына негіз қалау.Осыған орай,соңғы кезде оқытудың әртүрлі педагогикалық технологиялары жасалып,мектеп өміріне өзгеріс енгізілуде.
Әрбір мұғалімнің алдына қойған мақсаты-оқушылардың алған білімінің терең болуы және алған білімінің оқушы есінде сақталуы.Білім оқушының есінде сақталуы үшін оқушы осы білімді қалыптастыруы қажет,яғни мұғалім сабақта оқушыға осындай жағдай тудыруы керек.
Қазірдің өзінде сыныптағы оқушылардың бірлескен сұхбаты үлкен пайда келтіретіндігін көрсететін дәлелдер жеткілікті.Олар:
*оқушылардың тақырып бойынша өз ойларын білдіруіне мүмкіндік береді;
*басқа адамдарда түрлі идеялардың болатындығын оқушылардың түсінулеріне ықпал етеді;
*оқушылардың өз идеяларын дәлелдеуіне көмектеседі;
*мұғалімдерге оқушыларды оқыту барысында олардың оқушылары қандай деңгейде екендігін түсінуге көмектеседі;(Мұғалімге арналған нұсқаулық 26-бет) Осы уақытқа дейінгі диалогке байланысты ғалымдарымыздың зерттеу жұмыстарының нәтижелеріне сүйенер болсақ,диалогтің маңызы сабақта да қоғамдық орындарда да ролі өте зор.Осы орайда оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру үшін мен сабақ кезінде диалогтік оқытудың түрлерін қолдану маңызды деп ойлаймын.Диалог-екі адамның бір-бірімен тілдесуі,сұхбаттасуы,қарым-қатынасын арттыратын маңызды фактор.Біз диалогті осы уақытқа дейін,тек,мұғалім мен оқушы арасында ғана қолданып келдік.Ал,қазіргі таңда,диалогтің жалпы сабақта ролі жоғары екеніне куә болдық.Диалог бір жағынан оқушылардың сабаққа деген қызығушылығы мен ынтасын арттырса,екінші жағынан,ол оқушылар арасында тығыз байланысты орнатады сонымен бірге,оқушылар бір-біріне ашық түрде ой-пікірлерін білдіре алады,үшіншіден,олардың когнетивті дамуына әсері мол екенін ұғындық.Осы тұста айта кететін жайт,жалпы сыныпта сабақ барысында тілдің атқаратын ролі өте зор.Сабақта тіл қанша қолданылса ,диалогте сонша іске асатыны белгілі.Енді,сабақ барысындағы диалогтің ұзаққа созылуы,оқушыны жалықтырып алмауы ол қойылатын сұраққа да байланысты.Өйткені,сұрақтың да бірнеше түрлері бар соның ішінде жиі қолданылатыны ашық сұрақ пен жабық сұрақ.Тиімдісі ашық сұрақ сияқты,онда диалог ұзаққа созылады, сонымен бірге,білім деөз дәрежесінде түсінікті әрі жеткілікті болады деп ойлаймын.Қазіргі таңда,сабақта топтық жұмыс барысында бірлескен сұхбаттың пайдасы мол.
Алдағы уақыттарда сабақ барысында сыныптағы диалогтік әңгімеде бұрынғыдай бірсарындылық жүрмейді,керісінше,идеялар екі жақты бағытта жүреді,және осының негізінде оқушының білім алу үдерісі арқылы алға жылжитыны сөзсіз.Мұғалімнің жетекші сұрақтары арқылы сабақ барысында талқылауға түскен тапсырмалар,оқушы мен оқушы арасындағы зерттеушілік әңгімелер оқушы есінде ұзағырақ сақталады және олар қойылған ашық сұрақтарға жауап беру арқылы сыни тұрғыдан ойлайтын тұлға болып қалыптасады.
Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты балаларды өздігінен білім алуға үйрету.
Мұнда оқып-үйренудің әдіс-тәсілдері, негізгі идеялар, оқып-үйрену мақсатында бағаны қоса бағалау, күтілетін нәтиже түрлері, сабақ соңында кері байланыс жүргізу өзгерту ретінде енді. Сонымен қатар жаңа сабақтың тақырыбын оқушылар өздері ашатын болды. Oқушылардың бoйында өзіне деген сенім пaйдa бoлды, сыни ойлай алады, өз ойын еркін жеткізетін, өзін – өзі бағалай алатын болды.