Урок на тему Лес — наше богатство на чувашском языке

пир.н пуянлёх»
         ,=е пурнё=лакан.
                               Александрова А?П?
Ку урока Г?Д?Харлампьевён «Тёрна ташши» к.неки тёрёх й.ркелен.? Писатель п.ч.к калавсемпех =ут =анталёкён пысёк вёрттёнлёх.сене у=са парать: \сен тёранпа ч.р чунсен т.нчине юратма в.рентет?
 Т.ллевсем% 1? Ачасене вёрманти ч.р чунсемпе паллаштарасси?
2? Ачасен тавра-курёмне аталантарасси?
3? Ачасене вёрман пуянлёхне упрама в.рентесси?
 
Ертсе пыракан% Ачасем: эпир паян сир.нпе Г?Харлампьевён «Тёрна ташши» к.некине тишкерсе тухёпёр? Эсир пурте =ак к.некене вуланё? М.н пулса тёрать-ха кунта т.п герой: е м.н й.ри-тавра .=-пу= пулса иртет =ак к.некери калавсенче?
                Ачасем хуравла==.?
 Ертсе пыракан% +апла: юман тавра пырать .=-пу=? +ак йывё=а пулах .нт. вёрмана Юман=ырми вёрман. тесе ят панё? Вёрманти кайёк-к.ш.ксем: ч.р чунсем =инчен =ырса кётартнё? Акё эпир те доска варрине юман \керсе хуратпёр? Айккисене вара к.некере т.л пулакан ч.р чунсемпе кайёксен \керч.к.сене  =ыпё=тарса пырёпёр? Пир.н вёрман тулли пулса тухать те вара? Ачасем: эп. сире ч.р чунсемпе кайёксем =инчен сутмалли юмахсем каласа парёп: сир.н м.н =инчен сёмах пынине ёнкарса илсе =авён =инчен к.некере м.н =ырнине каласа памалла пулать?
  1-м.ш сутмалли юмах% Шик-шик шикленет: ката кутне кукленет? (Мулкач)
             Ачасем хуравла==.?
(Мулкач хёй.н шётёкне них=ан та т\п-т\р. пырса к.рсе выртмасть? Хёйне й.р тёрёх тупасран шикленсе =авён пек тёвать? Вёл хёй к.рсе выртас вырёна тупсан малтан теми=е хут кал.-малл. =\рет: кайран катаран сиксе к.рсе выртать?)
Ертсе пыракан% 2-м.ш сутмалли юмах% Х.рл. х.рлемес хир чёххине х.рхенмест? (Тил.)
             Ачасем хуравла==.?
(Тил. шёши тытма юратать? Пёрахви пичч.ш. тил. тытас тесе капкённе утё капан.н варрине лартнё пулнё ( утё капан. айне шёшисем йёва тёва==.)? Ун =инее ч.р. аш =ыхса хунё та =иелтен кёштах утёпа витн.? +апла вара: те шёшие сиссе: те ашне =иесш.н пулса чее тус капкён =ине пырса пуснё?)
 
Ертсе пыракан% Теп.р сутмалли юмах% Урлё ура утаман? (Упа)
             Ачасем хуравла==.?
( Упа тус улму==ие иленн.?)
Ертсе пыракан% Тата теп.р сутмалли юмах% Х.рл. туна апёрша? (Кёвакарчён)
           Ачасем хуравла==.?
(Пёрахвипе Мишша п.р-п.рне кёвакарчёнсем парнеле==.? Мишша Пёрахвине – шуррисене: Пёрахви Мишшана – кёваккисене? Кёвакарчёнсем пулёшнипе в.сем п.р-п.рин хушшинче =ыхёну й.ркелесе яра==.?)
Ертсе пыракан% 5-м.ш. – Ахан-сахан хултёрч? (Ёсан)
             Ачасем хуравла==.?
(Ёсансем п.рре хёнёхнё вырёнта пурёнма юрата==.?)
Ертсе пыракан% 6-м.ш. – Т\н-т\н: т\н карчёк: т\н карчёкён пин шёрпёк? (Ч.р.п)
             Ачасем хуравла==.?
(Ч.р.п =ул=ё нумай т.лте =урём. =ине выртса йёваланать те: лешсем вара унён й.пписем =ине тир.не==.? Й.пл. ч.р чун =ул=ёсене =апла майпа =.клет иккен? Ч.р.псем =анталёк сив.тме пу=ласанах: упа ев.р: х.л ка=иччен =ывёрма вырта==.? В.сем =уллахи вёхётра хёйсен ёшне пухнё =упа тёранса х.л ка=а==.?)
Ертсе пыракан% 7-м.ш. – Сёхман. к.ске: хёй вёрём? (Тёрна)
              Ачасем хуравла==.?
(Тёрнасем – пит. чее кайёксем? В.сен =ывёхне ниепле те пыма =ук? Уя анса лара==. те п.р тёрнине хурала тёрата==.? Вёл вёхётра вара ыттисем п.р шикленмес.рех =исе =\ре==.?
Тёрнасем ташла==.: тёрнасем туй тёва==. тенине те илтн.???)
Ертсе пыракан% Тата тепри% К.леткинчен х\ри вёрём? (Чакак)
           Ачасем хуравла==.?
(Халёх хушшинче =акён пек сёмахлани пур% «Чакак пек =.клет те =.клет»: «+утё япалана: чакак пек: илмес.р чётаймасть»?)
 
Ертсе пыракан% Тата тепри% Хир-хир урлё: хир урлё: ял-ял урлё: ял урлё: эреветл.-теветл. х.р килет? (Ч.ке=) 
                Ачасем хуравла==.?
(Ч.ке=сем =ын туса панё йёвана кил.штерме==.? Ч.ке=сем =е= мар: ытти кайёксем те кашни =ул хёйсене валли =.н. йёва =авёрма тёрёша==.?)
Ертсе пыракан% 10-м.ш. – Сик-сик кутлё: сик кутлё: чалтра ку=лё: чал ку=лё: к.с к.рекл.: пур=ён й.мл.: ука тухьяллё? (Ула такка) 
             Ачасем хуравла==.?
(Ула такка хыр й.келне татса илсе п\рт к.тессинчи п.р п.ренере турат тёпёлса тухнё шётёка чиксе лартр.? Унтан тытёнч. таккама: й.келе ш.к.лчеме? «Х.рт-сурт вёл – ула такка»?)
Ертсе пыракан% Ачасем: пир.н вёрман кайёксемпе: ч.р чунсемпе тулч.: анчах та пёхёр-ха – м.н =итмест пек =акёнта:
             Ачасем хуравла==.?
Ертсе пыракан% Т.р.с: пир.н йывё=ён =ул=исем =ук? Ачасем: айтёр-ха шухёшласа пёхар – йывё=сем ан хёрччёр: хёйсен сим.с =ул=исемпе тата в.сем пире парнелекен таса сывлёшпа яланах пире савёнтарччёр тесен м.н тумалла-ши пир.н: Эп. сире кашнинех сим.с =ул=ё парса тухатёп: сир.н вара =ул=ён теп.р енне хёвёрён ятёра тата эсир йывё=семш.н: в.сем яланах илемл.н ешерсе ларччёр тесен м.н тума шутланине =ырса хурёр?
Ертсе пыракан ачасене хутран касса тунё сим.с
=ул=ёсене парса тухать: ачасем =ыра==.?
Ертсе пыракан% Атьёр-ха халь ачасем сир.н .м.т.рсене вуласа пёхар?
Ертсе пыракан вулать те
=ул=исене йывё= =умне =ыпё=тарса пырать?
Ертсе пыракан% Пёхёр-ха: ачасем: епле ешерсе кайр. пир.н юман! +апла: ырё .=сем =ынсемш.н кёна мар: п.т.м =ут =анталёка пысёк ырёлёх к\ре==.?            
Литература%
1? Харлампьев Г? Д? Тёрна ташши% П.ч.к калавсем? – Шупашкар% Чёваш к.неке изд-ви: 2008? – 47 с?
2? Ваттисен сёмах.сем: каларёшсем: сутмалли юмахсем? Чувашские пословицы: поговорки и загадки? – 2-м.ш кёларём? – Шупашкар% Чёваш к.неке изд-ви: 2004? – 351 с?
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
 
 
 
 
 
           
 
 
 
         

15