§15.?аза?стан Жа?а экономикалы? саясат жылдарында. (1921-1925 жж)


Пән:Қазақстан тарихы 9 «Г» сынып. Сабақтың тақырыбы:
§15.Қазақстан Жаңа экономикалық саясат жылдарында. (1921-1925 жж)Сабақтың мақсаты: Білімділік: Азамат соғысы жалдарында енгізілген «әскери коммунизм» саясатының мәнін және ЖЭС-ке көшу қажеттігін оның табыстары мен қиыншылықтарын түсіндіру.Тәрбиелілік: Өз елінің экономикасының дамуына үлес қоса білуге, жауапкершілікке, адамгершілікке тәрбиелеу. Дамытушылық: Оқушылардың білімін жетілдіруге, қосымша ізденуге бағыт-бағдар беру, ой-өрісін дамыту.Сабақтың әдісі: Түсіндіру, өзінің ойын дәлелдей білуге дағдыландыру.Сабақтың көрнекітілігі: Карта, кесте сызбалар, қима тапсырмалар, интерактивті тақта.Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, сабаққа дайындығын тексеру, назарын сабаққа аудару. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. мотивацияР - көрнекті HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" \o "Ресей" ресейлік төңкерісшілі, сөзші, HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D3%99%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%BF%D0%B0" \o "Пәлсапа" пәлсапашы, ленинизмнің негізін қалаушы, HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB-%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B6%D2%B1%D0%BC%D1%8B%D1%81%D1%88%D1%8B_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B_%28%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80%29&action=edit&redlink=1" \o "Ресей социал-демократиялық жұмысшы партиясы (большевиктер) (мұндай бет жоқ)" большевиктер партиясы көкейтесті құрылтайшылардың бірі, HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%9A%D0%A4%D0%A1%D0%A0" \o "Ресей КФСР" Ресей КФСР мен КСРО орнатушысы, Кеңестік Үкіметін басқарушысы ( HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/1917" \o "1917" 1917 ж. HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D2%A3_8" \o "Қарашаның 8" қарашаның 8 бастап РКФСР Халық Комиссарлары Кеңесінің төрағасы, 1922 желтоқсанның 30 бастап КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің төрағасы).А- халыққа аштық туралы өсиет қалдыру
Ф- досыма хат
Т-экономикалық саясат казір әрбір отбасында да жүргізіледі.ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:1. Азамат соғысынан кейінгі Қазақстанның әлеуметтік экономикалық жағдайы.2.Жаңа экономикалық саясат (ЖЭС) 3. ЖЭС-тің мәні.
§15.Қазақстан Жаңа экономикалық саясат жылдарында. (1921-1925)жж
Балалар жаңа сабағымызды бастайық.Интер белсенді тақтаға назар аударыңыздар.
Енді оқулықтан біз білмейтін сөздерді анықтайық.
1.Жаңа термин сөздермен жұмысКооперация –
ЖЭС-
Жеке меншік-
Шаруашылық есеп-
Несие-
Азық түлік салығы-
Глоссарий:
Декрет (лат.қаулы) – мемлекеттік жоғарғы органдардың заңдық күші бар құжаты.
Таптар – қоғамдағы мүліктік, құқықтық, саяси жағдайына, қоғамдық өндіріс жүйесіндегі алатын орнына қарай ерекшеленетін үлкен әлеуметтік топтар.
Национализациялау – жеке меншіктен еріксіз түрде айыру-өтемсіз тартып алу, толық немесе ішінара сатып алу, кооперациялау арқылы ұсақ меншікті қоғамдастыру жолымен жеке меншік кәсіпорындар, мен экономика салаларын мемлекет қарамағына көшіру.
Азық-түлік салығы – азық-түлік салғыртының орнына, 1921 жылы енгізілген, жаңа экономикалық саясаттың (НЭП) негізін қалаған салық.
Жаңа экономикалық саясат (НЭП) – кеңес басшылығы 1921 жылғы наурыздағы РК(б)П Х съезінен кейін енгізген, «әскери коммунизм» саясатына жаппай наразылықты басуға бағытталды.
Кооперация (лат.ынтымақтастық) – шаруашылықты бірігіп жүргізу, кәсіпкерлікті, ұсақ өндіріс пен маусымдық еңбек қызметін ұйымдастыру жөніндегі ерікті серіктестік.
Экспроприация – меншікті күшпен тартып алу.
Онда балалар сөздікпен қаншалықты жұмыс істей алатынымызды тексеріп көрейік.Ендіше полиглот сайысын өткізейік.
Шаруашылық есеп- КСРО-да енгізілген шаруашылықты жоспарлы түрде жүргізудің әдісі.Шаруашылық қызметтің барсында өнімді өндіруге кеткен шығындардың өзін-өзі өтеуі (кірістің шығыннан басым болуы), өзін-өзі қаржыландыру
Несие- бағалы заттарды (ақша,тауарлар) қарызға беру.
Жеке меншік-азаматтың немесе заңды тұлғаның нақты бір дүние мүлікке (жер, жылжитын және жылжымайтын мүлік) шексіз құқық беретін меншікті форма.
1. Экономика – бұл үй шаруашылығын басқару өнері дегенді білдіретін көне грек сөзі, өте қарапайым түрде айтатын болсақ, экономика дегеніміз - өзіміздің тұрмысымыз.    Базарға шыққанда сіз кімнің тауарын аласыз, кімге сатасыз, қанша аласыз, бәрін есептеу – ? экономика- economic
2.Ақша ашпайтын құлып жоқ. Ақша-денги- money3.Бағалы заттарды қарызға беру ( ақша,тауарлар) несие деп аталады. Несие-кредит-Credit.
4.Азық-түлік қорымен үздіксіз қамтамасыз ету — адамзат қоғамының басты мақсаты. Азық-түлік молшылығын қамтамасыз ету үшін жер, су тағы басқа ресурстар кеңінен пайдаланылады. Азық-түлікті жыл сайын өндіру ауа райына, құрлықтың жер сипатына тығыз байланысты.Олай болса, Адамның тіршілік көзі— Азық-түлік –продукты- Food .
5. Жерге, жылжымайтын мүлікке, өндіріс құрал-жабдығына, ақшаға, бағалы қағаздарға, жұмыс күшіне, т.б. активтерге меншіктің негізгі нысандарының бірі; жеке адамның, фирмалардың оларды сатып алу, иелену, бақылау, мұраға қалдыру құқығы жеке меншік - недвижимость- realty (ˊrɪəltɪ) n деп аталады.
6.Адамдардың бұқарамен ,қоғамдық бірлестіктермен ,жеке адамдармен бірге мемлекетпен билікке қатысты мәселелерді шешуге бағытталған қызметтің ерекше түрі ___саясат_ деп аталады. Political
2.Мәтінмен жұмыс.оқушылар топтар бойынша постер қорғайды.
1-топ
1. Азамат соғысынан кейінгі Қазақстанның әлеуметтік экономикалық жағдайы. «ФИШБОУН»
2.1921-22 жылдардағы ашаршылықтың себептері
3.Аштыққа ұшыраған аймақтар және ашығушылар
4.Ашаршылықпен күрес қалай жүргізілді?
5.Синквейн (Бес жол) шаруашылық сөзіне құрастыру
2-топ1.Жаңа экономикалық саясат (ЖЭС) деген не? Қашан қабылданды?
2. «Әскери коммунизм »-нен айырмашылығы талда
3. Жер-су реформасы оның тарихы маңызын ашып көрсет
4. Жаңа экономикалық саясатының жағымды жақтарын анықта.
5. Синквейн (Бес жол) азық-түлік сөзіне құрастыру
3-топ1. ЖЭС-тің мәнін ашып көрсетіңіз.
2.Қосшы одағы оның тарихы маңызын ашып көрсет.
3. Жаңа экономикалық саясатының жағымсыз жақтарын анықта.
4. Жаңа экономикалық саясатының жетістіктері
5.Синквейн (Бес жол) ақша сөзіне құрастыру
1. 1918-1920 жылдары азамат соғысының шығу себептері (сынып ішінде талдау)-уақытша үкіметтің құлатылып, Кеңес өкіметінің орнауы.-большевиктік басшылардың солақай ішкі саясаты яғни жер қорын помещиктер иеліктерін жаппай тәркілеу, буржуазиялық топтардың фабрика, зауыттарын алу, азық-түлік, өндіріс тауарларын тікелей мемлекеттің бақылауымен бөлісу.-орта және ұсақ буржуазиялық топтардың жағдайының қиындауы. -бір партиялық жүйе пролетариат үстемдігінің орнауы. «Әскери коммунизмнен» ЖЭС-қа көшудің экономикалық негіздері.«Әскери коммунизм» Жаңа экономикалық саясатАзық-түлік салғырты (барлық артық өнімдер тартып алынды) енгізілді. Азық-түлік салығы енгізілдіЖекеше кәсіпорындар мемлекет қарамағына алынды. Өндірістік тауарлар мен астық саудасына мемлекеттік монополия орнатылды. Жерді жалға беру мен жалға алуға, жалдамалы еңбекті қолдануға рұқсат етілдіӨнімдей айырбас-бөлу жүйесі жүзеге асырылды. Жеке саудаға, жеке меншік кәсіпорындар құруға рұқсат берілді.Жалпыға бірдей еңбек міндеткерлігі енгізілді .Жалпыға бірдей еңбек міндеткерлігі жойылдыАқшалай жалақы орнына карточкалық «паек» берілді. Мемлекеттік кәсіпорындар шаруашылық есеп жүйесіне көшірілдіЖаңа экономикалық саясаттың мәні.Ж Э С Шаруалардың «Әскери коммунизм» саясатына наразылығы. ДағдарысЖЭС-тің сатылары«Әскери коммунизм» саясатының салдары мен ЖЭС-тің табыстарын саралай отырып кесте толтыру. Жаңа экономикалық саясаттың табыстары:Басқарудың шамадан тыс орталықтандырылуы, бюрократизмге жол ашты, төтенше шаралар қолданды. Елді дағдарыстан, аштық жағдайынан алып шықты.Ауыл шаруашылығының аса ауыр жағдайы, егістік жер көлемі азайды. Нарықтық қатынастарға көшу, ақша айналысын ретке келтіру басталды.Мал басы кеңіді (малдың барлық түрлерінің саны 10,5млн-ға кеміді) 1922-1924 жж. ақша реформасы жүргізілді. Аштықтың етек алуы, халықтың жаппай пана іздеп кетуі. 1млн адам аштықтан, суықтан өлді. 1925ж 92 млн пұт астық жиналды.Жер-жерде бүліктер мен көтерілістердің шығуы. Өнеркәсіп орындарының 60 % іске қосылды.Өнеркәсіпті анархия жайлады. Сауда кең құлаш жайды, 200-ге жуық жәрмеңке жұмыс жасады.
ІV. Жаңа сабақты бекіту. 1. Азамат соғысы аяқталғаннан кейінгі Қазақстанның әлеуметік-экономикалық жағдайы қандай еді?2. «Әскери коммунизм» саясатының қандай салдары болды?3. 1921жылы наурызда енгізілген азық-түлік салғыртының мәні неде?4. ЖЭС өзінің барлық мүмкіндіктерін не себепті толық пайдалана алмады?V. Бағалау.
R. Екі жұлдыз,бір тілекVІ. Үйге тапсырма. §15.Қазақстандағы ЖЭС тәжірибесі эссе жазу