Тама?тану рационы?ыз сауатты ма? Клуб м?шелері арасында пікір-талас.
Тамақтану рационыңыз сауатты ма?
Клуб мүшелері арасында пікір-талас.
Мұғалімнің кіріспе сөзі: Республикамыздың президенті Н. Назарбаев өзінің жолдауында әлемдегі ең озық 50 елдің қатарына кіру стратегиясын айқындаған болатын. Дені сау ұлт мемлекетіміздің болашағы, яғни елбасы Қазақстан азаматтарының өз денсаулықтарына немқұрайлы қарамауына міндет қылған. Адам өз денсаулығына өзі жауапты. Ал, қазіргі заманда үлкен адамдар да, балаларда өз денсаулықтарына немқұрайлы қарайды» деген сөздериен бастағым келіп отыр. Бүгінгі пікір-талас алаңына шақырған себебім, құрметті достар, сіздерді Қазақ елінің болашағы деп білеміз. Қазақстанды алға жетелейтін сіздерсіздер. Сол себепті осы кезден бастап өз денсаулықтарыңызға зиянды заттардан аулақ болып, дені сау ұрпақ болып өскендеріңізді қалаймыз.
«Денсаулықтың жауы» миға шабуыл әдісі бойынша тапсырма. //балалар отырып орындайды.
«Күнделікті менің тамқтану рационым» картасын толтырады.
Кеселдің көбі астан тақырыбы бойынша ой толғау. Әр топ 30 секундтық пікір дайындайды.
Сауалнама.
Фаст фуд өнімдерін күнделікті қолданасың ба?
. Кириешки мен чипси өнімдерін және “коко-кола” сусындарын аптасына неше рет қолданасыз?
.Фаст фуд өнімдерінің денсаулыққа қандай зияны бар?
Осы өнімдердің ішінде жиі қолданылатын қандай түрі бар?
«Фаст фуд» тағамдары туралы не білеміз? /дәрігер маманның кеңесі/.
Дәрігер кеңесі. Фаст-фуд тағамдарының құрамы және адам ағзасына әсері.
Қазіргі таңда тез дайындалатын тағамдар өркендеуде. Тез дайындалатын тағам ас мәзіріне кіретін тағамдар: гамбургерлер, картопты «фри», картопты чипстер, ход-дог және сусындардың қатарына : «Кока - кола», «Пепси», «Фанта», «Меринда», «Сэвен - Ап», «Спрайт» және т.б. кіреді. Тәтті газдалған сусындар. Жоғарыда айтылып кеткен сусындардың құрамында: көптеген консерванттар, ароматизаторлар, бояулар мен қоюландыратын заттар. Бүкіл тәтті газдалған сусындарда көмірқышқылы бар. Бұл қышқылдық әсерінен асқазаның үрленуі мен кекірік пайда болады. Тәтті газдалған сусындарда құрамында тағы химиялық қоспалардың бүкіл түрлері қолданылған. Яғни сусының дәмін, иісін, түсін жақсарту үшін. Тәтті сусын қауіпті аллерген болып саналады. Тәтті газдалған сусында көп мөлшерде қант қолданылған. Сондықтан бұндай сусындар қан диабетімен ауыратын адамдар үшін өтте қауіпті. Тек диабет ауыратын адамдар үшін еместе тағы бауыр, бүйрек, асқазан ауыратын адамдар үшін де қауіпті. Бұндай сусының орнына ондай химиялық қоспалар аз сусындарды ішкеніңіз жөн. Картопты «Фри» - құрамында аса қауіпті заттар бар, көп көлемдігі майлар мен акриламид. Акриламид токсидті зиянды зат екенін ғылымда дәлелденді. Ол адамның психикалық жүйесіне және генетиканың өзгеруіне ықпалын тигізеді. Акриламид көміртеке өте бай . Швед биохимиктері зертеуінде бір порция картопты «Фри» - де акриламид нормасынан 50 есе асып тұр. Яғни бір порция да 50 грамм акриламид бар тіпті бір қорап темекінің өзінде акриламид 20 грамм. Бір порция картопты «Фри» жесек онда біз 2, 5 қорап темекі шекенмен бірдей болдық.
Кока-кола сусынын шеттен тыс тұтыну біздің денсаулығымызға зияндық әкеледі. Себебі оның құрамында кокаин бар.
10 минут. 10 қасық қант ағзаға түседі (күнделікті ұсынылатын қалыпты мөлшер). Көп көлемде қабылданған қант сіздің жүрегіңізді айнытпайды. Себебі фосфор қышқылы оны кері қайтарады.
20 минут Қан құрамында инсулин мөлшері күрт шарықтайды. Бауыр денедегі артық қантты майға айналдырады.
40 минут. Денеге кофеин тарап болады. Көз қарашығы үлкейеді. Қан қысымы жоғарылайды. Өйткені бауыр қанға үлкен көлемде қант жібереді. Ағзадағы рецепторларды тоқтатады. Адам ұйқысырай бастайды.
45 минут. Сіздің денеңіз дофомин гормонын көп өңдіре бастайды. Ол мидың жұмысын бәсеңдетеді.Героин де тап осылай жұмыс істейді.
1 сағаттан соң. Фосфор қышқылы метоболизмді үдете отырып, ішектегі кальцийді, магнийді және цинкті бір-бірімен байланыстырады. Кальций несеп ағар арқылы сыртқа шығып кетеді.
1 сағаттан аса. Несеп арқылы сүйектегі кальций, магний, цинк және одан бөлек натрий мен су электролиті ағады.
Жаңа зерттеу нәтижесі аты әлемге танымал кола сусыны қатерлі ісікке шалдығу қауіпін жақындататынын көрсетті. Мұның бәріне кола құрамындағы қажетсіз қоспа бөлшегі себеп болып отыр екен.
Аталған тағам түрлеріне тәжірибе жасалынған екен. Стаканға газдалған шырын, кока-кола және таза су құйып алып, әрқайсысының ішіне бір түйір тауық етін салып қойған. екі күннен кейін қараса,
Газдалған суға батырылған тауық еті бірден су бетіне қалқып шығып, іри бастаған . Екінші күні ет бөлшегі аздап кішірейе бастаған. Кәдімгі қарапайым суға батырған тауық еті сол қалпында стакан түбінде өзгеріссіз қалды. Ешқандай көлемі де, түсі де өзгеріске ұшыраған жоқ, ал керісінше газдалған суға батырылған тауық еті былжырап, ісініп, түсі сарғыш - қызыл немесе қоңыр түске боялды. Борсыған иіс таралған.
2-3 күннен кейін газдалған суға батырылған тот басқан шеге тазара бастады.
Мысалы бір сатақанға (200мл) тырнақты салып қойса 2-3 сағат ішінде әлгі заттың жоқ болғанын байқадым. Осыдан-ақ ол сусынның соншалықты қауіпті екендігіне көзім жетті.
Сонымен, біз келесі қорытындыға келдік. Егер газдалған су тәжірибе үлгілерін осынша өзгеріске ұшыратса, онда біздің ағзамызға қандай қатер туып тұрғаны. Тауық етін біздің ішкі құрылыстарымызбен сәйкестендіреміз. Егер газдалған су темір заттағы қатып қалған датты кетіре алса, онда біздің ағзамыз осы сусындардан қаншалықты зардап шегеді.
көшеде даярланатын тағамдарды өте абайлап жеген дұрыс екенін айтар едім».
Денсаулық біздің ең басты байлығымыз. Сондықтан, өз денсаулығымызға немқұрайлы қарамайық! Деніңіз сау болсын десеңіз:
Тез әзірленетін тағамдар сататын дәмханаларға жиі бармағаныңыз жөн
Өзіңізді фаст-фуд өнімдерінің орнына жеміс-жидектер, аз коллориялы йогурт немесе каша жеуге көндіріңіз
Газдалған сусындардың орнына түрлі жемістердің шырынын ішіңіз
Қуырылған тамақтарды көп жемеуге тырысыңыз.
Көкөністерден жасалатын тағамдарды жиі қолданыңыз.
өнімді аларда мұқият этикеткасын қарап танысыңыз
өнімнің тым ашық түстілерін алмаңыз
ұзақ мерзімге созылған өнімді алмаңыз
құрамы аз болса, дәмдеуіштері мен қоспалары да аз екенін көрсетеді
егерде сол өнімге қызықсаңыз оны қолдану мөлшерін азайтыңыз
кириешки мен чипсыді кішкентай балаларға ұсынбаңыз
асқазан және ішек аурулары бар оқушыларға мүлдем қолдануға болмайтынын ескеріңіз.
Қазіргі уақытта мектеп оқушыларының көпшілігінің семіздікке бой алдыра бастағанын байқауға болады. Мұның себебін осы фаст -фуд тағамдарынан деп есептеймін. Көшедегі, асханалардан дайын тағам түрін сатып алу да қауіпті. Себебі, ол тағамның шығарылу немесе жарамдылық мерзімі көрсетілмеген. Сол себепті дәл қазір сіздермен бірге осы жерде дәмді әрі пайдалы ас түрін дайындау процесіне қатысуға шақырамын.
Ірімшік қосылған бәліш жасау.