Поурочный план по казахскому языку на тему Алгоритм типтері (сызы?ты, тарма?талу ж?не циклдік алгоритмдер). (7 класс)
К_ні: 31.10.2014 жыл
Сыныбы: 7 «Б»
СабаK таKырыбы: Алгоритм типтері (сызыKты, тармаKталу ж‰не циклдік алгоритмдер).
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: ОKушылардыS алгоритм, атKарушы aCымы, алгоритмніS Kасиеттері, алгоритмніS жазылу т_рлері туралы білімдерін Kалыптастыру.
ДамытушылыK: оKушылардыS танымдыK ж‰не шыCармашылыK Kабілеттерін жан-жаKты дамыту;
Т‰рбиелік: оKушыларды ж_йелікке, бірізділікке, aKыптылыKKа, уаKытты тиімді пайдалануCа т‰рбиелеу.
СабаKтыS типі: аралас сабаK
СабаK ‰дісі: жаSа сабаK
СабаKта Kолданылатын к™рнекті Kaралдар: ДК, проектор, интерактивті таKта, флипчарт, кестелер.
СабаKтыS жоспары:
`йымдастыру.
ОKушылармен с‰лемдесу;
Мейірімді ж_рекпен,
АKпейілді тілекпен,
Амандасып алайыK,
Бір жадырап KалайыK!
Тренинг – «ШаттыK шеSбер»;
оKушыларды т_гендеу;
топKа б™лу (Laptop. Desktop. Tablet);
сабаKты бастауCа жаCдай жасау.
СабаKты «БаCалау параCы» бойынша топ к™шбасшылары 5 балдыK шкала бойынша баCалайды.
Критерий бойынша баCалау параCы
№
ОKушыныS
аты - ж™ні
Топпен жaмыс
Компьютермен жaмыс
Тест
БаCа
белсенділігі
тапKырлыCы
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
1
2
3
4
«5» - 20-17 балл «4» - 16-13 балл «3» - 12-9 балл
ТоптыS ережесі
1.Бір-бірімізді тыSдаймыз
2.УаKытты _немдейміз
3.Топ м_шелерініS пікірімен санасамыз
ІІ. ЖаSа сабаK.
«Алгоритм» aCымы информатикада аKпарат сияKты іргелі aCымдар Kатарына жатады. Алгоритм атауы атаKты араб математигі €бу Жафар Мaхаммед ибн Мaса ‰л-Хорезми ( 763-850 ж.ж) есімініS латынша Algorithmi (Алгоритми) болып жазылуына шыKKан. Ол санаудыS ондыK ж_йесінде к™п орынды сандар мен арифметикалыK амалдардыS орындалу ережесін aсынCан. Бaл ережелер Kосынды мен к™бейтіндіні табуCа арналCан амалдарды орындауCа Kажетті тізбектен KaрылCан. Сол ереже осы к_нге дейін Kолданылып келеді.
€л-ХорезмидіS aсынCан т‰сілін жатKаушыларды алгоритмдіктер деп, ал «алгоритм» aCымын бірKатар Kасиеттері бар ережелер ж_йесі деп атаCан. Jазіргі кезде «алгоритм» aCымы тек математикалыK есеп шешу ‰дісімен Cана шектелмейді. ОныS маCынасы ‰лдеKайда кеS. €рбір компьютер алдын-ала берілген алгоритммен, яCни жоспарлы жaмыс істейді.
Алгоритм дегеніміз – іс ‰рекеттіS рет-ретімен орындалуы. Кез-келген есепті Kарапайым амалдарды тізбектей орындау арKылы шыCаруCа болады. Алгоритімді компьютерде орындау _шін оны программа т_рінде жазып шыCу керек.
Программа компьютерге т_сінікті командалардан тaрады. Осы командалар тізбе орындау соSында есептіS н‰тижесі шыCады. Командалар тізбегін – программа KарастыруCа болады. Команда бір Cана Kарапайым амалды орындау _шін берілген бaйрыK ретінде Kабылданады. Командалар: арифметикалыK немесе логикалыK амал; аKпарат тасымалдау командасы; берілген сандарды салыстыру командасы; берілген сандарды салыстыру командасы; н‰тижені экранCа, KаCаз басып шыCару командасы; келесі командаCа к™шу т‰ртібін орындау; т.б. болып б™лінеді.
АтKарушы т_сінігі
Алгоритм атKарушысыныS р™лін адам немесе автоматтандырылCан KaрылCы: компьютер, робот ж‰не т.б. орындайды.
Жалпы алCанда, ™міріміздіS барлыCы алгоритм тізбектерінен тaрады десек те болады.
Алгоритм орындалу барысында атKарушы Kандай инструкция келесі орындалу керектігін біледі. АтKарушы орындай алатын командалардыS жиынын атKарушы командалар ж_йесі деп атаймыз.
Сонымен, алгоритм атKарушысы алдын-ала KойылCан ‰рекеттерді орындап, н‰тижеге жететін адам, компьютер немесе техника болуы м_мкін. Егер есепті шешу _шін техникалыK Kaралдар пайдаланылса, орындалатын ‰рекеттер тізбегі наKты ж‰не т_сінікті болу керек. JаншалыKты ‰рекеттер т_сінікті де, наKты болса, соншалыKты н‰тижеге жету тез ж‰не дaрыс болады.
Алгоритм Kасиеттері
АлгоритмніS айKын, д‰л ™рнектелу Kасиеті. Алгоритмде келтірілген барлыK ‰рекеттердіS маCынасы айKын, ныKты аныKталCан болу керек. Онда Kандай Kадам к™рсетілсе тек солар Cана орындалуы Kажет. Есеп шыCаруCа керектіS б‰рі аныKталуы ж‰не орындаушыCа т_сінікті ‰рі наKты болуы тиіс.
АлгоритмніS _зіктілік Kасиеті. АлгоритмніS _зік модульдерге б™лінуі, яCни алгоритмді бірнеше кішкене алгоритмдерге жіктеу м_мкін болу керек. Бaл Kасиеті бойынша алгоритм аралыK н‰тиже беретіндей бірнеше ыKшам б™ліктерге, ал олар одан кіші KадамдарCа б™лінеді, яCни м‰селені шешу процесініS тізбегі жеке-жеке ‰рекеттер жіктеледі. СондыKтан алгоритмді, екі-_ш бKлікке б™ліп, оларды жеке Kабылдай алатын д‰режеде жaмыс істелінуі Kажет.
АлгоритмніS н‰тижелік Kасиеті. Кез-келген алгоритмніS н‰тижесі болу керек. €рекеттердіS шектеулі санынан кейін белгілі бір уаKытта Kорытынды н‰тиже алуымыз Kажет.
АлгоритмніS жалпылыK немесе ортаKтыK Kасиеті. Алгоритм KaрCанда белгілі бір жеке проблемаCа Kарсы Cана арналмай, осы т‰різдес м‰селелер шешуін толыK KамтуCа м_мкіндік беретіндей етіп Kaрылуы Kажет.
АлгоритмніS формальды орындалуы. Алгоритмді орындаCанда орындаушы оны‰р командасыныS маCынасын т_сінуі де, т_сінбеуі де м_мкін. БіраK алгоритмніS ‰р командасы орындаушыныS наKты бір ‰рекетті орындауын талап етеді.
Алгоритм жазу жолдары
Алгоритмді компьютерде орындау _шін оларды алдын-ала жазып алу керек. Жалпы жаCдайда, алгоритм жазудыS келесі т_рлері KабылданCан:
1) табиCи тілдегі жазылуы;
2) белгілі бір т_йінді с™здер – терминдер арKылы KысKаша тізбекті т_рде жазу;
3) графиктік жолмен жазу;
4) программалау тілдеріндегі жазылуы.
БіраK табиCи тілде жазылCан алгоритм компьютерде орындалмайды, ™йткені бaл жаCдайда д‰лдік, наKтылыK саKталмайды. Алгоритмдерді графиктік жолмен жазу, кейіннен осы программалау тіліндегі программаCа айналдыру жaмысы мемлекеттік стандартпен бекітіліп, аKпарат ™ндеу жaмысында кеSінен Kолданылады.
АлгоритмніS графиктік т_рде кескінделуі
АлгоритмніS графиктік т_рде кескінделуі – кеS таралCан ‰діс. Бaл – жазудыS т_сінікті, аныK, к™рнекі т_рі болып табылады. Алгоритмдерді графиктік жолмен жазудыS мемлекеттік стандарты аныKталCан. Онда кез-келген амал белгілі бір геометриялыK фигурамен ™рнектеледі. Олар фигуралар немесе блоктар, амалдар немесе операциялар символы деп те аталады. Блоктар баCытталCан сызыKтармен байланысып, бірінен соS бірі ретімен орналысады. АKпарат ™SдеудіS ‰рбір буыны немесе орындалатын операциялар реті алгоритм схемасымен айKындалады. Алгоритм схемасын оныS блок схемасы деп аталады. Алгоритм блоктарыныS ішінде орындалатын іс-‰рекеттіS мазмaны жазылады. Блок схемада пайдаланатын фигуралар оныS блоктары, ал оларды бір-бірімен Kосатын сызыKтар байланыс сызыKтары деп аталады.
№
Блоктар кескіндемесі
Блоктар Kызметі
1
Алгоритм басы
2
Алгоритм соSы
3
Есептеуіш ‰рекет
4
М‰ліметтерді енгізу, м‰ліметтерді шыCару
5
жоK жоK и‰
Шартты тексеру
6
Байланыс баCытын к™рсету
ІІІ. Постерді KорCау
IV. ПрактикалыK жaмыс: Paint баCдарламасында баCдаршам суретін салу
Тапсырма
Paint баCдарламасын ашыSыз.
Сурет салу алаSын _лгідегідей екі б™лікке б™ліSіз
Бір б™лігіне баCдаршамды салуCа Kажетті геометриялыK фигураларды сызып, Kажетті атаулармен атаSыз
Екінші б™лігіне «к™шіру – Kою» («скопировать - вставить») командаларын орындау арKылы баCдаршам суретін сызыSыз.
V. СабаKты бекіту.
Тест тапсырмалары
1. «Алгоритм» атауы Kайдан шыKKан?
А) Мaхаммед ‰л-Хорезми атыныS латынша айтылуынан
Б) Мaхаммед ‰л-Хорезми атыныS арабша айтылуынан
В) ‰л-Фараби атыныS латынша айтылуынан
2. Алгоритм дегеніміз не?
А) JоршаCан ортада болып жатKан т_рлі Kaбылыстар
Б) ОрындаушыныS белгілі бір маKсатKа жету барысындаCы ретімен орындалатын т_сінікті д‰л aйCарым
В) АлCашKы берілген м‰ліметтерді пайдаланып жaмыс жасау
3. АлгоритмніS негізгі Kасиеттерін к™рсет
А) алгоритмніS айKындылыCы, т_сініктілігі, тиістілігі
Б) алгоритмніS _здіктілігі, т_сініктілігі, тиістілігі, маKсаттылыCы
В) алгоритмніS айKындылыCы, _здіктілігі, жалпыCа бірдейлігі, н‰тижелігі, формальді орындалуы
АлгоритмніS жазылу т_рлерін к™рсет
А) табиCи тілде, блок-схема т_рінде, программалау тілінде
Б) табиCи тілде, программалау тілінде, Паскаль тілінде, математикалыK тілде
В) блок-схема т_рінде, графикалыK т_рде, аCылшын тілінде
Блок-схемада Kандай геометриялыK фигуралар Kолданылмайды?
А) тікт™ртбaрыш, ромб
Б) стрелкалар, параллелограм
В) шеSбер, _шбaрыш
VI. БаCалау.
VIІ. ^йге тапсырма: конспект оKу, тест Kaрау, кесте толтыру.
шарт
15