Открытый урок по осетинскому языку Человек-дитя природы

Урочы тем…: Аджймаг жрдзы хъжбул у.
Урочы нысан: Мад…лон …взагм… уарзондзинад гуырын канын, Ирыстоны ал…маттаг …рдзм… патриотон хъомылад, ахуырм… б…рнон ц…ст…нгас дарын, ахуыр к…нын хибар…й куысты хуызтыл, урочы нысан сб…р…г к…нын, ныхасы р…зтыл бакуыст.
Урочы ф…лгонц: Ирыстоны …м… У…р…сейы …рдзы нывт…, интерактивон ф…йн…г, карточкат…, призентацион …рм…джыт….
„мбис…ндт…. „рдз-не сф…лдис…г, з…хх- н… дар…г
Ад…маг …рдзы хъ…бул у.
Презентаци. „рдзы нывт….
Фарст- цы ис иум…йаг…й ацы нывты?
Фарст- куыд у…м к…сы абон ц…уыл дзурдзыст…м?

Урочы цжуыл дзурдзыстжм, уый зжгъдзыстут, нывтжм бакжсгжйж.

Дзуапп: Дзурдзыстжм жрдзы тыххжй.
Ахуыргжнжг: Раст. Бакжсжм-ма ацы текст, жмж фжбжлвырдджр кжнжм нж урочы темж. Жцжг текст хъжудзжн кжронмж ахжццж кжнын.

Аджймаг бацыд Денджызы былмж. Лжгъз, жмдымбыл дуртж йж дисы бафтыд..ой. Бафжндыд жй йжхи къухтжй ахжмтж саразын. Айнжджы кжрдих равзжрста жмж йж ныц..а..та стыр дзжбугжй. Кжрдихыл алырджм азгъордой джсгай зыыртж. Райста ды..аг кжрдих, ныццата та йж, жмж та уый джр лыстжг ным..ур. Жмж ужд Аджймаг бафарста: «Денджыз, джужн дж дуртж цжмжн сты ржсугъд жмж лжгъз?»
Жмж йын дзуапп рад..а Денджыз: .

Беседж:
1. Чи сты тексты архайджытж?
2. Стыр дамгъжйж фыст цжмжн сты?
(Цжмжй сжм не ргом тынгджр раздахжм, уый тыххжй. Сжрмагонд дзырдтж цыма сты, алчиджр сж кжй у хицжн архайжг, жргом равзарын кжй хъжуы, уый тыххжй).
3. Цжуыл нж ахуыр кжны текст?
(Хъуамж гуымиры жвнжлд ма кжнжм, тыхжй ма архайжм, кжрждзиимж фжлмжнджр ужм)

4. Ам мж зжрдыл жрлжууыдысты Коцойты А ныхжстж. Мжнж сты:
Фжлмжн ныхасжй цы бакжнай, уый тызмжгжй нж сараздзынж. «Жз джн» у жгъатыр низ, жмж дзы ужхи бахизут (Коцойты Арсен)

- Жмбисжндтжй кжцы жвдисы тексты сжйраг хъуыды?
«Лжгъз ныхас дурмж джр хъары»,
«Алцжмжн джр жгъдау ис».
Рафыссут дзырдтж цухгонд дамгъжтж жвжргжйж орфограммжтжм гжсгж.
Цавжр орфограммжтж сты?


бафтыдтой, азгъордтой – ивгъуыд афоны мивдисджыты кжржтты растфыссынад
ныц..а..та, ным..ур- разжфтуан
зыыртж, ды..аг - дывжргонд жмхъжлжсонты растфыссынад
ныццавта -

- Ссарут синонимтж дзырдтжм:
ныммур кжнын –
кжрдих –
А.: Дзырдтж Денджыз жмж Аджймаг цавжр фарстжн дзуапп джттынц?
Цы нысан кжнынц? (Предметтж)
- Цавжр ныхасы хжйттж сты? (Номдартж)
- Цы зонут номдары тыххжй?
(Нысан кжны предмет, дзуапп джтты фжрстытжн, вжййынц , удгоймаг .)
- Цавжр дзырдтж ма нысан кжнынц тексты предметтж?
- Рафыссут уыцы дзырдтж, сж райдайжн формжйы сж сжвжрут.

былмж – был,
дуртж – дур
къухтжй – къух
кжрдих
дзжбугжй – дзжбуг
зыхъхъыртж – зыхъхъыр
Номдартж ма ивынц хаужнтжм гжсгж джр. Бакжсжм хаужнты тыххжй.
(Чиныгимж куыст)
Бакжсын раиртжст хаужнты тыххжй.

- Кжцы хаужнты жвжрд сты ацы дзырдтж?

КЪОРДТЫ КУЫСТ.
1-аг къорд:- Хаужнты тыххжй аргъау бак…с, хау…нты н…мтт… раст с…в…р.
2-аг къорд: Хаужнты фжрстытж раст равжрут.

РЕЛАКСАЦИ- аул…фт
Бацъынд к…нын ц…стыт… …м… байхъуысын цалд…р уын…рм…(хафсыты уасын, цъиуты зарын, уыл…нты уын…р)
Адон д…р та баст сты …рдзим….


Хатдз…г:
Ц…стдар…нт… …рдзим… баст
Зарватыччыт… ныллаг т…хынц, у…д къ…вда уыдз…н
Хал…тт… уасынц- фыд р…ст…г кандз…н
Халуар…г й… тын ивазы, у…д хъарм бон уыдз…н .
Х…фсыт… хъ…р…й уасынц, у…д хъ…вда уыдз…н.
Цавжр цжстдаржнтж зонут, жрдзимж баст чи у, ахжмтжй.?

Хъолайы цъити. „рдзы миджг нырма биржсусжгдзинадтж ис, жмж сж хъжуы хи хъахъхъжнын. Зжгъжм, аджм нырмж кжронмж нжма раиртжстой, ратонынжй тжссаг чи у, ахжм цъити. Уый цалджр хжтты фенкъуысти йж бынатжй. Фжстаг хатт ратыдта дыуужмин дыккжгжм азы, сентябры мжйы.
Стыр бжллжхтж жрхаста ацы цъити аджмжн. Йж хъжлжсы рахаста Хъжрмждоны хъжу, жрыхгждта коммж бацжужн фжнджгтж. Цъитий бын фесты бирж аджм.
Цжмжй цъититж ахжм бжллжхтж мА хжссой, уый тыххжй сжм иудадзыгджр хъжуы цжст дарын.

„рдз хъ…уы хъахъхъ…нын, й… з…рд…худты ц…у…н н…й.

Атасындзжг кжнын номдартж: цъити, арв.
Цы нын радзурид й…хи тыхх…й номдар?
„з д…н ныхасы хай, …вдисын предметы ном, дзуапп д…ттын ф…рстыт…н чи …м… цы? Ивын хау…нт…м, ным…цт…м г…сг….
Хъуыдыйады мид…г в…ййын сайрат …м… …хх…стг…н…н.



Ахуыргжнжг: Нж фыджлтж бирж уарзтой жрдз. Хъахъхъждтой йж. Жрхъуыды кодтой, жрдзы фжзындтж хъахъхъжнжг бардужгты джр. Цы зонут уыдоны тыххжй?
(Ранымайдзысты сж)
Ф…йн…гыл ирон ад…мы бард уагт…
Фсати
Фалв…ра
Тутыр



Синквейн: …рдз …м… ад…ймаг
Цы у синквейн? Куыд ар…зт ц…уы?
1)- Тема
2) 2миногоны
3) мивдис…джы
4) …мбисонд
5) иу номдар


- Иум…йаг…й сын цы ис …рдз …м… адаймаг…н
Ныхасы р…зт. Нывм… г…сг… афыссын цыбыр ныв…ц…н куыст, спайда дзы к…нын номдарт…й. Текст…н …рхъуыды к…нын с…ргонд













Хуры тынты рухс з…лдаджы
Аныгъуылди б…ст….
Ехх, куыд адджын д…, куыд адджын,
Райгуыр…н х…хб…ст…!

Сау айн…г, …гомыг х…хт…
Ирд х…лх…лаг д…тт…
Урсзачъе б…рзонд къ…дз…хт…,
Арф к…мтт…, н… х…хт….
Кочысаты Мухарбег.
ССарын тексты номдарт…



Абон урочы базыдтон
Жз фехъуыстон .
Базыдтон
Нж мын рауад



Хждзармж куыст:
„рхъуыды к…нын аргъау, спайда дзы к…нын номдарт…й



























Тауржгъ

Аджймаг бацыд Денджызы былмж. Лжгъз, жмдымбыл дуртж йж дисы бафтыдтой, жмж йж бафжндыд йжхи къухтжй ахжмтж саразын. Айнжджы кжрдих равзжрста жмж йж ныццавта стыр дзжбугжй. Кжрдихыл алырджм азгъордтой джсгай зыхъхъыртж. Райста дыккаг кжрдих, ныццавта та йж, жмж та уый джр лыстжг ныммур. Жмж ужд Аджймаг бафарста: «Денджыз, джужн дж дуртж цжмжн сты ржсугъд жмж лжгъз?»
Жмж йын дзуапп радта Денджыз: «Ды цжвгж кжныс, жз та – узжлгж.»

Хжслжвжрдтж текстмж:
1.Текст лжмбынжг бакжсут. Цжуыл нж ахуыр кжны?
Тауржгъы хъуыды куыд сбжттжн ис аджмы 'хсжн ахастдзинждтимж?
2.Цавжр ирон жмбисжндтж жрлжууыдысты уж зжрдыл текст бакжсгжйж ?
3.Текстжн сжргонд жрхъуыды кжнут.
4.Зжгъут, цавжр бастдзинад ис текст аразжг хъуыдыйждты 'хсжн ( цжгон, параллелон)? Хъуыдыйждтж кжрждзиуыл бжттжг дзырдтж тирейж хицжнгжнгжйж рафыссут.
5.Ссарут синонимтж банысангонд дзырдтжм.
6.Тексты ссарут разжфтуанты фжрцы аржзт мивдисджытж, разжфтуантж рахицжн кжнут.
7.Цавжр орфограммжтж жмбжлы тексты?
Орфограммжты хуызтжм гжсгж текстжй дзырдтж рафыссут.



Бакжсут. Бамбарын ын кжнут йж хъуыды.

(Коцойты А.)

«Ды цжвгж кжныс, жз та узжлгж».
15