Денелерді? электрленуі.Электр заряды. Электр зарядыны? са?талу за?ы.Электроскоп.

СабаKтыS таKырыбы:
§ 28. ДенелердіS электрленуі.Электр заряды. Электр зарядыныS
саKталу заSы.Электроскоп.

Білімділік маKсаты:
ЗарядталCан б™лшектердіS ™зара ‰рекеттесуі мен KозCалысын туындайтын Kaбылыстармен таныстыру.АлынCан теориялыK білімдерін бір ж_йеге келтіріп, практикалыK біліктіліктер даCдыларын Kалыптастыру.ТереS де тиянаKты білім беру.
ТехникалыK шеберлік пен aKыптылыKKа баулу.
ОKушыныS к™ркемдік талCамын арттырып, ™з ойларын сауатты
Kорытындылай білуге _йрету.

СабаKтыS т_рі: жаSа таKырыпты меSгерту
СабаKтыS ‰дісі: Т_сіндірмелі, сaраK-жауап
К™рнекілігі: _лестірмелі KаCаздар, тірек сызбалар,
электронды оKулыK, т.б..
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі.

А) ОKушыларды т_гендеу. ТопKа б™лу. ТоптарCа атау беру: «^йкеліс», «Янтарь», «Электр»
‰) сабаKтыS маKсатын хабарлау. ОKушыларCа баCалау параCын тарату
Дaрыс жауап, жаKсы KатысKаны-1 aпай
ТолыK емес -0,5 aпай
Жауап жоK немесе Kатыспады-0 aпай

ІІ. ЖаSа сабаKKа кіріспе.
€р топKа Kарапайым Kaралдартаратылып беріледі ж‰не осы Kaралдар арKылы Kандай Kaбылысты к™рсете алатындыKтарын баKылау.
Тапсырма-1. ОKушылар,алдарыSда тaрCан Kaралдар арKылы Kандай т‰жірибе жасай аласыздар,баKылап к™ріп,™з ойларыSды ортаCа салыSыздар. УаKыт: 1,5-2 мин.
1-топKа; JaрCаK ш_берек пен айна. (шыны мен пластинка тозаSды ж‰не басKа aсаK б™лшектерді ™зіне тартады неліктен?)
2-топKа: aсаK KаCаздар, тараK, KаCаз. (тараKты алып KaрCаK шашты тараCанда, содан кейін кішкене KаCазды жаKындатKанда нені байKадыSдар? (aсаK KаCаз Kиындыларын ™зіне тартатынын к™ресіSдер)
3-топKа: Эбонит таяKша, KаCаз _гінділері,KаCаз,жібек мата Kиындысы.(СинтетикалыK киімді шешкенде нені байKайсыSдар?шытырлаCан дыбыс ести аласыSдар, ал KараSCы б™лмеде тіпті жарKылды да байKайсыSдар)
ІІІ. ЖаSа таKырыпты меSгеру кезеSі.
(ОKулыKпен жaмыс)
1-топKа: &28,1-2-3 таKырыпша.
2-топKа: 4-5-6 таKырыпша
3-топKа: &29,
€р топ ™з беттерінше берілген тапсырманы игеріп,негізгісін аныKтап ортаCа салады.Постер Kaрып Топ алдында KорCайды.
€р топKа талдау мен KорCауCа -10 минут уаKыт беріледі.
Негізгі т_сініктер.

І. Бaл Kaбылыстар ™те ертеден белгілі болCан. БіздіS заманымызCа дейін 600-жылдары ертедегі гректер сары янтарьдыS ерекше Kасиеті бар екенін байKаCан. ЯCни янтарьды теріге немесе ж_нге _йкегенде оныS ‰рт_рлі денелерді ™зіне тартанын байKаCан. Сол кезде гректер сары янтарьды ™ндірген.
«Янтарь» - Жер бетінде ‰лденеше ж_здеген мыS жылдар бaрын ™сіп-™рген KылKан жапытарKы аCаштардыS Kатып тасKа айналCан шайыры. Грек тілінде «янтарь» -электрон дегенді білдіреді. Гректер осы шайырды «электрон», ал оCан Kатысты денелердіS электрленуі деп атаCан. Янтарь ™зіне басKа денелерді тарту Kабілетіне ие болCанда, оны электрленген к_йде деп атайды. «Электрон» с™зінен «электр» деген с™зі шыKты. Электрлену барысында пайда болатын к_штерді электр к_штері деп атаCан.


Денелер ™зара электрленеді де, олардыS арасында электр к_штерініS тартылысы пайда болады. Бaл Kaбылыс _йкелу арKылы электрлену деп аталады.

ДенелердіS ™зара электрлік ‰рекеттесу Kабілетіне ие болуы –олардыS электрленуі деп аталады.
Сонымен, электрленген таяKшадан екі шар да бірдей электр зарядына ие болады. Мaндай бірдей электр зарядтарын аттас зарядтар деп атайды.




Ж_нге _йкелген эбонит таяKшада немесе янтарьда пайда болCан зарядтар шартты т_рде теріс (-), ал жібекке немесе теріге _йкелген шыны таяKшадаCы зарядтар оS (+) деп аталCан. (ОS заряд1 электронды оKулыK)

JоршаCан ортаныS денелерімен ‰рекеттеспейтін денелер ж_йесін оKшауланCан немесе тaйыKталCан деп атайды.
Бaл ж_йедегі электрлену Kaбылысы электр зарядыныS саKталу заSына баCынады:
ТaйыKталCан ж_йедегі денелердіS электрленуініS барлыK Kaбылыстарында электр зарядтарыныS Kосындысы саKталады:
q1 + q2 + + qn = const
Осы заS бойынша, егер бір дене оS электр зарядына ие болса, онда екінші дене одан модулі бойынша ™зара теS, біраK теріс заряд алады
Электрленуді байKауCа арналCан еS ыSCайлы аспап [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] деп аталады.

- Д‰птермен жaмыс
А) ТаKтадаCы сызбаларды сызу
‰) ОKулыKтан аныKтамалар жазу. (Назар аудар, есіSде саKта)
ІУ. Бекіту (ЖаSа материал бойынша т_сінгендерін зерттеу кезеSі.)
ОKушыларCа жеке жaмыс жасауCа тапсырмалар беру.
Физика сaраKтары мен есептер жинаCы 7-8 кл.
№937. ЖіSішке жібек жіпке бірдей екі шар ілінген. Бaл шарлардыS бірі зарядталCан, ал екінші зарядталмаCан. ШарлардыS Kайсысы зарядталCанын аныKтау _шін Kыз бала саусаCын ‰уелі бір шарCа, содан кейін екіншініе тигізеді. Ол осы т‰сілмен шарлардыS Kасйысы зарядталCанын аныKтай ала ма? ( Жауабы: И‰. ЗарядталCан кішкене шар саусаKKа тартылады)
№944.
Жіпке ілінген кішкене тозаCаш шарлары зарядталCан. Шар таSбалары Kандай?




№945.
Металл шар зарядталCан. Жібек жіпке ілінген массалары бірдей шарлар зарядтарыныS таSбалары Kандай?


№947.
Жіпке ілінген кішкентай шарлардыS зарядтарын аныKтаSдар.

№959.
Т™мендегі материалдардыS Kайсысы ™ткізгіштерге, Kайсысы диэлектриктерге жатады: К_міс, Kола, мыс корпусы, тaздыS судаCы ерітіндісі, к™мір, шыны, болат, графит, пластмасс, Kaм, бетон, балауыз, алюминий, мыс, бензин, жібек, Kант ерітіндісі, ауа, су.

IУ.Бекіту кезеSі. «Серпілген сауал» топтармен ж‰не «ыстыK орындыK»


УІ. ^йге тапсырма беру, оKушылар білімін баCалау кезеSі.

ОKушылар «Кері байланыс» таKтасына ойларын білдіреді.

ОKушы._________________________

Т‰жірибені талдауCа Kатысу
Топ атынан Т‰жірибені баяндау
Тапсырманы топта талKылау
Постер KaруCа Kатысу
Тапсырманы топ атынан баяндау
Жеке карточкамен жaмыс
Серпілген сауал
ЫстыK орындыK
Тест

Жалпы aпай
















Jорытынды баCа:___________
Дaрыс жауап, жаKсы KатысKаны-1 aпай
ТолыK емес -0,5 aпай
Жауап жоK немесе Kатыспады-0 aпай
`пай бойынша баCалау

`пай саны
БаCа

1
14-17 aпай
«5»

2
11-13,5
«4»

3
7,5-10,5
«3»