Биология п?нінен Жасушаны? ??рамында?ы органикалы? заттар.К?мірсулар.Липидтарта?ырыбында саба? жоспары
Сабақ : Қанқаның бөліктері
Қатысқандар саны : Сабақ реті: 15
Күні: 27.11.2015ж Қатысқандар саны : Қатыспағандар саны:
Сынып: 8 Сабақ негізделген оқу мақсаты Ми құрлысы оның құрлысы туралы біледі
Сабақ мақсаттары Барлық оқушылар:
Жасушаның құрамындағы органикалық заттар. Көмірсулар. Липидтер қызметі туралы түсінеді
Оқушылардың басым бөліктері
Кесте толтыру арқылы ми құрлысы қызметі мен құрлысын анықтайды .
Кейбір оқушылар:
Сурет арқылы сипаттай алады .
Тілдік мақсат Оқушыдар : Суреттер арқыл сипаттай алады
Негізгі сөздер мен тіркестер:
Сопақша, ішкі, сыртқы, өткізгіш жолдар,мишықтан, аралық ми.
Сыныптағы диалог /жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
Талқылауға арналған тармақтар:
Ми құрлысы
Сіз неліетен ....екенін айта аласызба ?
Жазылым бойынша ұсыныстар :
Алдынғы оқу Жасушаның химиялық құрамы
Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз)
Басталуы
«Кубизм» әдіс1. Зерттеңіз- адам қаңқасының бөлімдері- сүйектің байланысы, буындар- бұлшықеттің маңызы2. Салыстырыңыз- сүйектің құрылысы- бұлшықеттің құрылысы3. Суреттеңіз- қол және аяқ сүйектерінің айырмашылығы
Ортасы
Сабағымызды ары қарай сайыс түрінде өтеміз
1.Деңгейлік тапсырмалар
2. Биологиялық диктант. Сыныпты А тобы, Ә тобы, Б тобы деп үш тоқа бөлеміз.
Сайысымыздың кезеңдері:
3.Шыңға шығу ойыны
4.Сүйек бөлімдерін атау
5.Топтастыру кезеңдері1-кезең. Деңгейлік тапсырмалар
2- кезең. Биологиялық диктант А тобыОмыртқа жотасы . . . . . . . . түзеді, оныңекуінің дөңес жері- . . . . . . . ал екеуінікі. . . . . . . бағытталған.
2. Жауырын — . . . . . . . . қуысының артқы жағында орналасқан үшбұрышты . . . . . . . . . . . . . . . .. . .
3. Қабырғаларартқы жағынан арқа . . . . . . . . . .жалғасады, ал алдыңғы жағы . . . . . . . . байланысады.
Ә тобыАяқ қаңқасы омыртқа жотасының .. . . . . . . . . . бөлімінен және екі . . . . . . . сүйегінен тұрады.
2. Бұғананың бір ұшы . . . . . . . . . . жоғарыұшымен, екінші ұшы — . . . . . . . . . . қосылған.
3. Шүйде сүйегінің үлкен тесігінде . . . . . . . мен. . . . . . . . . жалғасады.
Б тобыЖамбас белдеуіне аяқтың еркін қозғалатын . . . . . . . . . мен . . . . . . . . . . . . . . жалғасады.
2. Сүйектегі көптеген майда тесіктер арқылы . . . . . . . . . мен . . . . . . . . . . . . . . өтеді.
3. Тоқпан жілік . . . . . . . . . . . . қозғалмалы байланысатын . . . . . . буынын түзеді3-кезең. Шыңға шығу ойыны А тобыИық белдеуін түзетін сүйектер (бұғана, жауырын)
Сүйек қандай ұлпаға жатады? (дәнекер)
Қаңқа мен бұлшық еттен құралған жүйе. (тірек-қимыл)
Сегізкөз неше омыртқадан тұрады? (5)
Адамда неше қабырға болады? (12 жұп)
Қолбасы сүйектері нешеге бөлінеді? (білезік, алақан, майда сүйектері)
Ә тобыОмыртқа жотасының саны?( 33-34)
Сүйектің сырты немен қапталған? (сүйек қабық)
Адам қаңқасы неше сүйектен тұрады? (200 жүзден астам)
Омыртқа жотасының ұзындығы адам бойының неше пайызын құрайды?(40%)
Кеуде қуысында қандай мүшелер болады?(жүрек, өкпе, кеңірдек, өңеш, қан тамырлары, лимфа жолдары және жүйке талшықтары).
Кеуде қуысына қандай сүйектер жатады? (төстік, қабырға, омыртқа)
Б тобыМойын омыртқасы нешеу (7)
Адам қаңқасы нешеге бөлінеді?(бас сүйек, тұлға, аяқ-қол)
Бас сүйектің бет бөлігін қандай сүйектер құрайды?(қозғалмалы үстіңгі жақ және қозғалмалы астыңғы жақ сүйектер құрайды)
Толарсақ неше сүйектен тұрады?( майда 26 сүйек)
Қаңқа қандай қызымет атқарады?(денемізге тірек болып, пішінін сақтайды, қорғаныштық және қан түзілу қызметін атқарады, зат алмасуға қатысады)
Омыртқа жотасының бірінші омыртқасы
Аяқталуы Әр топқа төмендегідей тапсырма беріледі:
«5 жолды өлең» әдісі1. Зат есім. ---- Сүйек2. Етістік ------- Қозғалу3. Сын есім ---- Берік4. Сөйлем ----- Сүйек қаңқаны түзеді5. Синоним ---- ҚаңқаДенсаулық сақтау керек. Денсаулық – зор байлық.Ауырмау «ББҚ» кестесі
Бағалау: (2 мин)
Кері байланыс :
Сабақ : Жасушаның құрамындағы органикалық заттар. Көмірсулар. Липидтер
Қатысқандар саны : Сабақ реті: 6
Күні:19.09.2015ж Қатысқандар саны : Қатыспағандар саны:
Сынып: 10 Сабақ негізделген оқу мақсаты Жасушаның органикалық құрамы туралы білім алады. Көмірсулар мен липидтер құрамын салыстыра біледі.
Сабақ мақсаттары Барлық оқушылар:
Жасушаның құрамындағы органикалық заттар. Көмірсулар. Липидтер қызметі туралы түсінеді
Оқушылардың басым бөліктері
Кесте толтыру липидтер қызметі мен құрлысын анықтайды .
Кейбір оқушылар:
сипаттай алады .
Тілдік мақсат Оқушыдар : Суреттер арқыл сипаттай алады
Негізгі сөздер мен тіркестер:
Липидтер,цллюлоза,галактоза
Сыныптағы диалог /жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
Талқылауға арналған тармақтар:
Көмірсулар,көмірсулардың құрлысы, липидтер, липидтер құрлсы
Сіз неліетен ....екенін айта аласызба ?
Жазылым бойынша ұсыныстар :
Алдынғы оқу Жасушаның химиялық құрамы
Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз)
Басталуы
Оқушылар"Болжау " әдісі арқылы жаңа тақырыпты ашады, "ДЖИКСО" әдісі арқылы әр топ берілген тапсырманы топта бірге талқылап өз ойларын айтады
Ортасы
стикерге оқушылардың деңгейлеріне байланысты ашық сұрақтар жазып тақтаға жабыстыру арқылы сұраймын. Қызыл стикердегі сұрақтар 1. Тірі организмдердегі бейорганикалық заттарды ата. 2. Макроэлементтер тобын атаңдар. 3. Биоэлементтер деп қандай элементтерді айтады 4.Организмде су және тұздардың мөлшері қандай Жасыл стикердегі сұрақтар: 1. Микроэлемнттердің организм үшін қандай маңызы бар? 2. Макроэлементтердің организм үшін маңызы қандай?
3. Жасушадағы судың алатын орны қандай? 4.Минералды тұздар организмде қандай күйде кездеседі?Сары стикердегі сұрақтар: 1. Микроэлементтердің кейбір түрлері организмде жетіспегенде қандай өзгерістер болуы мүмкін? 2. Макро және микро элементтердің жетіспеуіне байланысты болатын өзгерістерге мысал келтір. 3. Судың химялық қасиетіне сипаттама бер. 4. Жасушадағы минералды тұздардың қызметін түсіндір. Оқушылар стикердегі балдық ұпайға қарап, сұрақтарға жауап береді. Оқушы өз мүмкіндіктеріне қарай тапсырма орындайды,тілі дамиды,проблеманы шеше біледі Бағалау критерийлері Сары-3 балл Жасыл-2балл Қызыл-1балл .Ой шақыру стратегиясы. Жасуша құрамы туралы жалпы түсінік қалыптастыру. Кластер құру. 2. Тақырып бойынша білгендерін топта бірлесе отырып постермен жұмыс жасау. 3.Іnsert стратегиясын пайдалана отырып оқушыларға мәтінге белгі қойып оқуға тапсырма берем. 4.Оқығаның түйіндеп, дәптерге жаздыру. 5.Топта талқылай отырып,постерге өз түсінгендерін,өз ойларын жазып талқылау. 6.Әр топқа тапсырма беру. Ітоп Жасуша ІІтоп Көмірсулар ІІІтоп Липидтер. 1.Кластер әдісі арқылы оқушылардың ойы мен бұрынғы білімі анықталады.. 3.Мәтінге белгі қойып оқиды. 4.Кесте құрып,ойларын түйіндеп,дәптерге жазады. 5.Топта талқылай отырып,өз ойларын постерге түсіріп,қорғайды 6.Тақырыпты толықтыра отырып ізденеді. 7. Бақылаушы топтар арқылы білімдерін толықтырады. 7.Оқушылар топ болып бірлесе жұмыс атқарады.
Оқушылар жеке өз бетімен ойланады,проблемалардың шешімін табу құзіреттілігі дамиды,мәтінге талдау жасауды үйренеді,белсенді тыңдайды.Постермен жұмыс жасау дағдысы қалыптасады. Бағалау критерийлері: Кестенің толық болуы: 1-4балл Тақырыпқа сәйкес 2пікір: 1-2балл Жоғары дәрежелісұрақ 2сұрақ:1-2 б Ойын нақты жеткізу:1-4б Венн диаграммасы арқылы жануар жасушасы мен өсімдік жасушасының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырады. Әр топ өз жұмыстарын ортаға салады, басқа топтар қатесін тексереді,сұрақ қояды. Талқылау дағдылары дамиды. Салыстыру , бағалау дағдылары қалыптасады. Бас бармақпен бағалау
Аяқталуы бағалау : белгіленген критерий бойынша бағалау
Кері байланыс :
Сыни тұрғыдан ойлау
Қaзіргі зaмaн тaлaбы өте өзгеше тез дaмып өзгерiп oтырaтын жoғaры технoлoгиялaр зaмaнындa елмiздегi бiлiм сaпaсынa қoяр тaлaбыдa зoр ендеше зaмaн тaлaбынa мұғaлімге oқтыyдың жaңa технoлoгиялaрын пaйдaлaнып, сaбaқты түрлендiрiп, бaлaлaрдың қызығyшылығы мен белсендiлiгiн жayaпкершiлiгiн, дүниетaнымын aрттырy aрқылы бәсекелестiкке қaбiлеттi, жaн-жaқты дaмығaн бiлiктi ұрпaқ тәрбиелеy мiндетi жүктеген.
Сын тұрғысынан ойлауға үйретумақсатында тәлім алушы мұғалім Рахым Жаңыл апайға бұл модуль туралы түсіну үшін , оз сабағыда пайдалануға көмектесу мақсатында "Жасушаның құрамындағы органикалық заттар. Көмірсулар. Липидтер" тақырыбында сабақ өткіздім. Сын тұрғысынан ойлау – оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы. Оқушыны мұғаліммен, сыныптастарымен еркін сөйлесуге, пікір таластыруға, бір-бірінің ойын тыңдауға, құрметтеуге, өзекті мәселені шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты жеңуге баулитын бағдарлама.
Сабақтың мақсаты:а) қызығушылықты ояту – сұрақ қою;ә) мағынаны ажырату – жауаптар іздеу, мәселені зерттеу;б) ой толғаныс – ойлау процесінің ең жоғарғы сатысында мәселені талқылау, яғни үш фазада сабақты бөліп өту, оқыту мен оқу процесін осындай үш сатыда ұйымдастыру.
сабақтарында оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолдана отырып тұлға қалыптастыру тәжербиесін сабақтарда қолданудамын.Сын тұрғысынан ойлауда оқушы болжайды, зерттеп, қорытып, өз ойын жеткізеді, негізін ашады, сұрыптайды, талқылайды, сын көзбен қарайды,пікірін дәлелдейді, пікір алмасады, ортақ пікірге келеді, мақсатқа жетеді, өзін – өзі басқарады, топпен жұмыс істеуге үйренеді, жан дүниесін өзгертеді, ойлауды дамытады, қызығушылықты дамытады, қызығушылықты артырады, кез – келген сабақты меңгертеді, оқушы өзін – өзі тәрбиелейді.
Мен өз сабақтарымда стратегияларды оқу бағдарламасына сәйкес бірізді жүйелі түрде қолданып келдім. Сабақта қолданып жүрген әдістерім мынадай:
І – қызығушылықты ояту фазасында ой қозғау (шақыру).
ІІ – мағынаны ажыратуда түртіп алу жүйесі, 5 жолды өлең.
ІІІ-ой толғаныс фазасында Венн диаграммасы, еркін жазу т.б. стратегиялар арқылы баланың дамуына, оның бойындағы жеке қабілеттердің ашылуына, шығармашылықпен ізденуіне жол саламыз.
СТО бағдарламасына қатысудың нәтижесінде сабақта жеткен нәтижелерім:
1. Сабағымда сабақтың жаңа құрылымы пайда болды.
5374640314960-264160313690
Д ә с т ү р л і с а б а қ т а рМұғалімнің әдістеріОқушының іс-әрекетіТақырыпты түсіндіредіМазмұнын айтып бередіКейіпкерлер туралы айтып бередіКейіпкерге мінездеме бередіМәтіннің идеясын анықтайдыОқулық бойынша мұғалімнің түсіндіргенімен байланыстырып айтадыМәтіннің көркемдік ерекшелігін мысалдар арқылы түсіндіредіМәтіндегі негізгі сөздерді тауып, айтып береді, дәптерлеріне жазадыТақырыпқа шығарма жазуды тапсырадыШығарма жазадыСабақты қорыту сұрақтары жалпы қойыладыЖауап бередіRWCT с а б а қ т а р ы “Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу”
Мұғалімнің әдістеріОқушының іс-әрекетіТопқа бөліп, ой қозғайдыҰжыммен жұмыс жасайдыТақырыпқа қызықтырып бағыттайдыМәтінмен өздері танысадыМәтіндегі ең құнды нәрсені анықтауды ұсынадыӘр түрлі әдістер арқылы мәтінді зерттейдіКейіпкердің ерекшеліктерін тануға бағыттайдыЖеке кейіпкерлерді талдайды, өздерін олардың орнына қойып, қарайды, салыстырадыМәтіннің тілдік ерекшелігі туралы сұрақ қоядыӘр түрлі әдістер арқылы шығарманың негізгі мазмұнын анықтайдыӨз ойларын жазуды ұсынадыОйларын қорытып, оны қағаз бетіне түсіредіОйларын қорытуға бағыттайдыӨз тұжырымдамасын жасайды"ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП ОҚУШЫ ТҰЛҒАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Қазақстан әлемдік білім беру кеңістігіне енуі отандық білім дамуының стратегиялық жоспарын әзірлеуді және соған орай ұлттық білім жүйесінің жетістіктері мен білім дамуындағы жалпы әлемдік үрдестерді ескеретін жаңа үлгісіне көшуді талап етуде. Білім бере отырып, тиімді жолмен жаңа заман тұлғасын қалыптастыру әр ұстаздың мақсаты екені анық.Жаңа заман талабына сәйкес мұғалiм сабақта шәкірттерге шығармашылды қасиетiн дамытуға үлкен көңiл бөлуi керек. Білім мазмұнын жаңартудың ғылыми негізіне оқушы белгілі бір қажетті біліктер мен дағдылардың иесі, оқу әрекетінің субъектісі,әр түрлі мәдениеттер мен өз көзқарасы тұрғысынан білімді, сауатты, өз ойын дұрыс әрі шебер жеткізе білетін, мәдениетті тұлға, шексiз білім алуға дағдыланған.
Сыни ойлау – ашық қоғам негізі. Сыни ойлау деген –әр жеке тұлғаның кез –келген жағдайдағы мәселені ойлап, зерттеп қорытып, өз ойын еркін ортаға жеткізе алуы.Сыни тұрғыдан ойлау, өзіндік, жеке ойлау болып табылады.Ол – өз алдына сұрақтар қойып және үнемі оларға жауап іздеу, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтау, әр мәселеге байланысты өз пікірін айту, оны дәлелдей алу, сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдемелердің қисынын зерттеу дегенді білдіреді.Нағыз сабақ – ол әрқашан диалог, іздене, дайындала, үйрене, шәкірттер болашағын ойлай жасалған еңбек пен тәжербиенің бірлігі. Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз-сабақта оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып, өз ойыңды еркін және зерттей талпындырып, тұжырым жасау.Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз — ой қозғай отырып, оқушының өз ойымен өзгелердің ойына сыни қарап, естіген, білгенін талдап, салыстырып, реттеп, сұрыптап, жүйелеп, білмегенін өзі зерттеп, дәлелдеп, тұжырым жасауға бағыттау өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс жасау. Сын тұрғысынан ойлау – оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы. Оқушыны мұғаліммен, сыныптастарымен еркін сөйлесуге, пікір таластыруға, бір-бірінің ойын тыңдауға, құрметтеуге, өзекті мәселені шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты жеңуге баулитын бағдарлама. Оқушы — ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші. Мұғалім — әрекетке бағыттаушы, ұйымдастырушы.Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы – әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л.Стил, Куртис С.Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобаның негізі Ж.Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады. Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, “Сорос-Қазақстан” қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.“Сын тұрғысынан ойлау” ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар. Сын тұрғысынан ойлау үш бөліктен тұрады:
Біріншіден, сын тұрғысынан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып табылады.
Екіншіден , сын тұрғысынан оқыту жаттанды қағидаларды дәлелдеп айта беру емес, оқушы оқып, оны еске сақтап айту қаблеті жоқ, керсінше терең ойлау арқылы ескіге жаңаша көзқарас қалыптастыру мүмкін, тың идеялар ойлап табуы мүмкін, мағлұматы өз тiлiмен жеткiзе алады.
Үшіншіден, сын тұрғысынан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан басталады.Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге құмар болып келеді.Өзінің жеке қызығушылықтарымен қажеттіліктеріне жауап беруге талпынады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны ашу, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Қызығушылықты ояту
Үйрену процесі – бұрынғы білетін және жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да, сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін “Топтау”, “Түртіп алу”, “Ойлану”, “Жұпта талқылау”, “Болжау”, “Әлемді шарлау”т.б. деген аттары бар әдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені, үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте-бірте қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы біліммен ұштастырады.
Ойлау мен үйренуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны ашу (түсіне білу). Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауына көмектесетін оқыту стратегиялары бар. Соның бірі INSERT. Ол бойынша оқушыға оқу, тақырыппен танысу барысында V – “білемін”, ― - “мен үшін түсініксіз”, + - “мен үшін жаңа ақпарат”, ? – “мені таң қалдырады” белгілерін қойып отырып оқу тапсырылады. INSERT – оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мәнін жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан да, оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен ұштастыра алмау жиі кездеседі. Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру – аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі.
Үйретушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында көпірлер құрастыруға, яғни байланыстар құруға дағдыландырады Тақырып туралы ой-толғаныс – бағдарламаның үшінші кезеңі. Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Оқушылар өз ойларын, өздері байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта алады. Бұл сатыда оқушылар бір-бірімен әсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру, өз үйрену жолын, кестесін жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді. Бұл үйрену сатысы – ойды қайта түйіп, жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады. Әр түрлі шығармашылықпен ой түйістіру болашақта қолданылатын мақсатты құрылымға жетелейді.
Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған “Бес жолды өлең”, “Венн диаграммасы”, “Еркін жазу”, “Семантикалық карта”, “Т кестесі” сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне, ауыр-жеңілдігіне қарай лайықтала қолданылады.
Сабақта оқушыға білім дайын күйінде беріле салмау керек. Мұғалім шеберлігі арқылы баланың білімді игеруге қызығушылығын ояту қажет. Ал ол сұрақ әр түрлі әдіс-тәсілдер арқылы баланың алдына жан-жақты мақсат қойып, іске асыруына жол көрсетеді.
Технологияның басты мақсаты – дамыта оқыту негізінде “Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту” бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру.
Жаңа технология ретінде ең озық әдістерді дер кезінде игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нәтиже шығара білу – әрбір ұстаздың басты міндеті.
RWCT бағдарламасы – ағылшын тілінен аударғанда “Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу” дегенді білдіреді. Бұл бағдарлама оқытудың 60 түрлі стратегияларынан: әдістерінен тұрады. Мақсаты – шығармашылық ойлауды, сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Сабақтың мақсаты:а) қызығушылықты ояту – сұрақ қою;ә) мағынаны ажырату – жауаптар іздеу, мәселені зерттеу;б) ой толғаныс – ойлау процесінің ең жоғарғы сатысында мәселені талқылау, яғни үш фазада сабақты бөліп өту, оқыту мен оқу процесін осындай үш сатыда ұйымдастыру.
сабақтарында оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолдана отырып тұлға қалыптастыру тәжербиесін сабақтарда қолданудамын.Сын тұрғысынан ойлауда оқушы болжайды, зерттеп, қорытып, өз ойын жеткізеді, негізін ашады, сұрыптайды, талқылайды, сын көзбен қарайды,пікірін дәлелдейді, пікір алмасады, ортақ пікірге келеді, мақсатқа жетеді, өзін – өзі басқарады, топпен жұмыс істеуге үйренеді, жан дүниесін өзгертеді, ойлауды дамытады, қызығушылықты дамытады, қызығушылықты артырады, кез – келген сабақты меңгертеді, оқушы өзін – өзі тәрбиелейді.
Мен өз сабақтарымда стратегияларды оқу бағдарламасына сәйкес бірізді жүйелі түрде қолданып келдім. Сабақта қолданып жүрген әдістерім мынадай:
І – қызығушылықты ояту фазасында ой қозғау (шақыру).
ІІ – мағынаны ажыратуда түртіп алу жүйесі, 5 жолды өлең.
ІІІ-ой толғаныс фазасында Венн диаграммасы, еркін жазу т.б. стратегиялар арқылы баланың дамуына, оның бойындағы жеке қабілеттердің ашылуына, шығармашылықпен ізденуіне жол саламыз.
СТО бағдарламасына қатысудың нәтижесінде сабақта жеткен нәтижелерім:
1. Сабағымда сабақтың жаңа құрылымы пайда болды.
Сабақтың жоспары:
1. Психологиялық дайындық.
2. Ой ашар.
3. Үй тапсырмасын тексеру.
4. Жаңа сабақ.
І. Қызығушылықты ояту.а) Ой қозғау.ә) Өзіндік жұмыс.
б) Түртіп алу ─ + ? v (INSERT)
ІІ. Мағынаны ашу сатысы.а) Топпен жұмыс.ә) Бес жолды өлең.
ІІІ. Ой толғаныс сатысы.а) Венн диаграммасы. ә) Бағалау. б) Үйге тапсырма.
2.Сын тұрғысынан ойлауды дамыту сабақтарының негізінде менің сабағымда оқушылар арасында:
-белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланды:
- мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға;
- бір-біріне құрметпен қарауға;
бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды;
- өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға;
- өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға;
- өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға;
- достарының ойын тыңдап, мәселені шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты шешуге көмектесуге;
Қара сабынМақсаты:
Қара сабынның жасалу әдісін , құрамын ,пайдасын ұрпаққа жеткізу . болашақта қолдану.
Жоспары:І. Кіріспе бөлімІІ. Негізгі бөлім1. Қара сабын туралы аңыз2. Қара сабынның жасалу жолы3. Қара сабынның керемет қасиеті4. Қолдан жасалған табиғи сабынІІІ. ҚорытындБағзы халқымыздың көшіп - қонып, жаз - жайлау, қыс - қыстауда күнелтіп жүрсе де, өзінің кір - қоңын киім - кешегін, көрпе - жастығын мұнтаздай таза ұстауының сырын, немен тазартқанын, тазартқыш табиғи заттың құрамы туралы және сабын жасаудағы жаңа табиғи әдісті ұсынуы оқушының ізденімпаздығын көрсетеді. Өтеген Асылжан ғылыми жұмыс жазуға, ізденуге ғылыми пайымдаулар жасауға қабілеті мол екенін байқатты. Асылжанның ұмыт болған тарихи деректерді ізденуі басқа оқушылардың қызығушылығын оятты. Ізденушінің ой - оралымдары ғылыми дәлдікке негізделген, көңілге қонымды. Зерттеу ғылыми жұмыстардың талабына сай жазылған. Асылжанның ғылыми жобасы келешекте ізденулерімен толықтырылады деп сенемін.Дені сау адам – табиғаттың ең қымбат жемісіАдам - табиғаттың перзенті, бір бөлшегі. Табиғат - адамның асыраушысы, яғни тамағы, киімі, үй - панасы, дәрі - дәрмегі. Әрбір тұтынған затымыз таза табиғи болса - деніміз сау болады. Бүгін мен сіздерге таңғажайып табиғаттан алынатын - қара сабын туралы мағлұмат бермекпін. Медицина дамымаған кезде жұқпалы дертпен қалай күрескен? Қазіргі дәріхана сөресінде толып тұрған дәрі - дәрмек орнына не қолданған? Міне, осы сұраққа жауап іздедім. Тапқан жауабымды сіздерге жеткізсем деп едім. Ғажайып табиғаттың сырын білген халқымыз жұқпалы дертке ем болатын және адам қажетіне жараған сабынды ерте кезден – ақ қолдан әзірлеген.Алабота (лат. Atriplex) — біржылдық шөп текті өсімдік.Биіктігі 20 — 80 см, кезек жапыратқты, шөлге шыдамды өсімдік. Денесінде ұсақ тозаңы болады. Орталық Азияға, Қытайдың батыс бөлегіне (лат. Atriplex centralasiatica), және өзге бір түрі Сібірге көп тараған. Жемісін күзде жиып алып дәріге пайдаланады.Қара сабынды жасардағы ырымдар:1. Қайнап жатқан сабынды ешкімге көрсетпеген2. Дайын сабынды қатқанша ешкімге бермеген3.“Бұзаушық” сабын жасап, жас аналарға берген4. “Сопақша” сабынды қызмет көрсеткен қыз - келіншектерге берген.Қара сабынның керемет қасиеті:1. Кір қоңды кетіру деңгейі жоғары (бұрын қазақ майлы тағамдарды, етті көп жегендіктен, киімдері соған сай майласып кететін, оны тап - таза етіп қара сабынмен жуған. Қазіргі кір кетіргіш тазартқыштар сияқты қолды бөріттіріп, қышытпаған.2. Жұқпалы тері ауруының емі. (Қышыма, қотыр, бөрітпе, безеу сияқты жұқпалы ауруларға кір сабынды жағып күніне төрт - бес рет жуған)3. Шаш тазартқыш (Қазақ қыздары төгілген қара қолан шаштарын осы қара сабынмен жуған. Шаштары майланбаған түспеген.4. Тұмау емі (тұмауратқан адамға жұқа матаға қара сабынды сулап жағып, иіскеткен. Әр иіскегенде он минут жұмсаса мұрны ашылып аурудан тез айыққан.5. Ыдыс тазартқыш (ыдыс - аяқтарын қара сабынды суға езіп сумен жуғанда ыдыс тап - таза болған)
Қазақтың қара сабынымен біріншіден кір жуамыз . Қара сабын кірдің өңін түсірмейді, өңін ашып , реңіне жарқындылық силайды бұл ертеден бері келе жатқан қазақ ауылындарындағы басты кір жуу құралы . жас балалар , жаңа туылған сәбйлердің қаны жүрмей , денесі көкшіл тартып , құсып ауырады , тіпті бұл ауыру кезінде шыдай алмай өліп кетуі мүмкін бұл ауыру «Шетпе» деп аталған шетпе екіге бөлінген :
1. Жел шетпе
2. Қан шетпе
Қан шетпені адамдар қойдың терісіне салып емдеп алған,бірақ жел шетпе емдеуге ырық бермеген. Міне, сол кезде осы қара сабынмен баланы шомылдырған. Сол кезде бала жел шетпеден құлан –таза айыққан. Ал үлкен адамнан жас балаға дейін «Ілме»ауруымен ауырған. Бұл ауру кезінде адамның еш нәрсеге тәбеті тартпай,басы айналып,құсып , іші өтеді. Ол ауруды адамдар инемен адамның терісінің астындағы жіпшелерін үзу арқылы қиын тәсілмен емдеген. Бірақ, оның тағыда бір шипасы бар болған. Ол осы қара сабынмен ілме болған адам шомылса ауруынан лезде айығып кетеді. Қазақ халқы мал баққан халық , малдарының ішінде әсіресе жылқы «қата» ауруына ұшыраған. Қата ауруы кезінде жалбыршақ қарын жұмысын тоқтатқан. Осы ауру кезінде қара сабынды көпіршітіп малдың аузына құйған. Сол күннен кейін малдың шөпке тәбеті ашылып, ауруынан айыққан. Оның медицинада ғана емес косметикалық пайдасы да орасан . Ертеде қыз-келіншектер бетін осы қара сабынмен жуған. Ол терінің түлеуін (қартаюын ) тежеуілдеткен және ол теріге өң беріп, ажарландыра түскен. Бәрімізге белгілі ертеде қыз-келіншектер бұрымды болып келген. Олар шаштарын жуу үшін арнайы терек күлінен қара сабын жасаған. Теректің күлінен жасалған қар сабын өте жұмсақ және құнарлы болған. Онымен жуған шаш өңін жоғалтпаған.
Қортынды:• Бұл экологиялық таза өнім. Оның негізі – табиғи балаларға арналған сабын, глицерин, эфир майы, шөптер.• Тазартудан бөлек (негізінен сол үшін қолданылады) ол косметикалық тұрғыдан да әсер етеді. Ал бұл үшін өте маңызды.Құрамында химиялық қоспалар жоқ.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. «Шипагерлік баян» кітабі 1994 жылы2. «Жас-ай журнал »№5 2011жылы
3. «Ақпарат материалдары»(интернет)