Открытый урок по тувинскому языку на тему Наречие (6 класс)


Шуйортумакниитибилигшколазы
Ажыккичээл
«Наречие дугайындабилиг».
6 класс
Бай-ТайгакожууннуңШуй
ортумакшколазыныңтывадыл,
чогаалбашкызыХертек
АйлаңмааОчуровнатургускан.
2013чыл
Мастер-класс «Наречие дугайындабилиг».
Кичээлдиёхевири: чаа тема тайылбырыныёкичээли.
Темазы:Наречие дугайындабилиг.
Сорулгазы: 1.Наречие – чугаакезээдеп ч\\лгеуругларнычедирери, ооёморфологтугшынарларын, синтаксистигутказын с=з\глелтаварыштырдилептыптырбышаан, билиндирер.
2. Уругларныңтайылбырдан кол ч\\лд\ тодаргайлап, бот-тускайлаёажылдапбилиринчедипалыр. 3. К\ш-ажылгаынак, ажылгырболурунгакижизидер.
Дерилгези: 1.Мультимедийлиг проектор, компьютер, тѳлевилел-презентация, үлелге материалы, анимациялыгчуруктар.
Кичээлдиң планы:
I. Организастыгкезээ: 1. Мендилежилге.
2. Кичээлгебелеткел.
II.Чаа тема тайылбыры:1.Лексиктиг викторина.
2.Башкыныё тайылбыры.
3.Словарьлыг ажыл.
4.Б=л\ктер-биле ажыл:
1-ги б=л\к «Наречиелеркандыгграмматиктиг утка илередипчоруурул?»
2-ги б=л\к «Наречиелеркандыгайтырыгларгахарыылаттыныпчоруурул?»
3-к\ б=л\к «Наречиелерграмматиктигхевирлерге =скерлипчоруурбе?»
4-к\ б=л\к «Наречиелердомаккакандыг х\лээлге к\\седипчоруурул?»
5.Сула шимчээшкин.
III.Быжыглаашкын: 1.С=з\глел-биле ажыл.(Рефлексия чадазы)
IV.Т\ңнелкезээ: 1.Д\р\м-биле ажыл. 2. Башкыныңтүңнелсөз\.
Кичээлдиңчорудуу:
I.Организастыгкезээ:
1.Класста уруглар-биле мендилежири.
Б.- Экии, экииуруглар! МениХертекАйланмааОчуровнадээр. Мен силерышкашуругар, оолдаргатывадыл, чогаалкичээлдериэрттирип, Шуйортумакшколазындаажылдаптурар мен.
2.Кичээлге белеткелБ: - Б=г\н бис тывадылкичээлиндечаа тема ==ренир бис.Класста ==реникчилерни 4 аёгы б=л\ккечарыпалыылыёар.
II. Чаа тема тайылбыры:
1.Лексиктиг викторина.Б: Б=г\н ==ренирчугаакезээвисдараазындалексиктигвикторинаныкылыптарывыскабилдинебээр.
1. Ч\вени, ооёшынарларын, ч\з\н\нтодаргайадавайн, ч\глеайтыптурарчугаакезээ - 9 (аторну –местоимение)
2.Ч\велерниёкылдыныынилередирчугаакезээ -3 (кылыг с=з\ - глагол)
3.Ч\велерниёшынарынилередирчугаакезээ -5 (демдекады - имя прилагательное)
4.Дузалал чугаакезэээдринчиниорусдылкырынга ч\\ дээрил? 3 (предлог)
5.Ч\велерниё сан-т\ё\н илередирчугаакезээ4 (сан ады-имя числительное)
6.Х=йн\ё санын ч\\ дээрил? 15 (множественное число)
7.Эё-не х=й ажыглаттыныптурарчугаакезээ, 100 с=сболзаолчугаакезээнге 40-ни хамааржыр. 7 (ч\веады – имя существительное)
2. Башкыныётайылбыры. (Наречие – чугаакезээдеп ч\\лд\ ажыткаш, тайылбырлаар.) Б: Кандыг-даачугаакезээн ==рениптургаш, дараазында ч\\лдержекичээнгейнисалырболгай бис. Наречиелеркандыгграмматиктиг утка илередипчоруурул? Наречиелеркандыгайтырыгларгахарыылаттыныпчоруурул? Наречиелерграмматиктигхевирлерге =скерлипчоруурбе? Наречиелердомаккакандыг х\лээлге к\\седипчоруурул?Ынчангашбочугаакезээншинчилээривисте \ст\нде 4 чугула ч\\лд\ илередир бис. Бисте 4 аёгы б=л\ктер бар. Б=л\к б\р\з\ шиитпирлээрнарынайтырыыншилипалыр. (Башкыайтырыгларнышилидер) Мендеботемагахамаарыштыр белен д\р\м чок. Силер бот-тускайлаёажылдыё т\ёнелиндеонудилеп, шинчилептыпэккээрсилер. +=реникчи б\р\з\ бо х\нг\ кичээливистиёдопчулалсхемазыналган. Онудолдурупэгелээриниёмурнунда
3.Словарьлыг ажылдычорудар бис. Наречие дээргелатиндылдан глагол дээнуткалыг, а Ожеговтуу-биле б=л\к чоннарныёчугаазы, диалектизидээн с=с.
4. Б=л\ктераайы-биле ажыл.
1-ги б=л\к «Наречиелеркандыгграмматиктиг утка илередипчоруурул?»
Б: Чаачугаакезээн ==ренипэгелеп тура, ооёграмматиктигутказынтодарадырычугула. Укчугаакезээ ч\н\ илередипчоруурунсилербилирсилер. Ч\веадыболза ч\велерни, демдекаттарышынарын, =ё-ч\з\н\ндээш. о.д.=. Амдараазындааёгылаттынганс=стерин ч\н\ илередиптурарынтайылбырларсилер.
Шалыпкынажылдаар,
к\з\н сигеннээр,
дыкаузун,
сагыштыы-биле кылыр.
(+=реникчилеркылдыныгныё азы =скебирылгавырдемдектиёылгарырдемдээнилередирдептайылбырны \нд\рер)
Слайдыгабир ==реникчигебижиттирер.
2-ги б=л\к «Наречиелеркандыгайтырыгларгахарыылаттыныпчоруурул?»
Ыыткырномчуур,
д\\н келген,
кончугшынчы,
=жегээрэртелээн,
кедээр ш=лдер.
(Канчалдар? Кажан? Кайыхире? Кайнаар?, Ч\ге? депайтырыгларлыг.)
3-к\ б=л\к «Наречиелерграмматиктигхевирлерге =скерлипчоруурбе?»
Б: Дылда с=стер саннарга, падежтерге, арыннарга, \елерге =скерлипчоруур. А наречиелер =скерлирбе, к=рээлиёер. Дараазындас=стерни скобка иштиндехевирлергесалыр.
Сиген (Х.п, х.с. 1 арын )
Тарыыр (х.с.1 арын, эрткен \е)
Мен (Б.п., х.с)
Амдараазындас=стерни грамматиктигхевирлерге =скертиёер:
Шыладыр, эрте, кедээр.
(Наречие оскерилбесдеп ч\\лгекелир.)
4-к\ б=л\к «Наречиелердомаккакандыг х\лээлге к\\седипчоруурул?»
Эресэргежокчугулаажылды б=г\н кылган.
(Наречиелербайдалболурдеп ч\\лгекелир)
Схемаларынболгашслайдыларны б=л\к б\р\з\н\ё харыылары-биле тодарадыр.
5. Сулашимчээшкин.
Слайдыдачуруктусалыпкаарболгаш, к\ск\ \еде сигенкезилдезиндекижилеркандыгшимчээшкинкылырыл, олшимчээшкинникижи б\р\з\ к=рг\зер.
III.Быжыглаашкын:
1.С=з\глел-биле ажыл. (Рефлексия чадазы)
Бердинген с=з\глелденнаречиелерниуштабижиир. Чанындаэжингехынадыр.
Тараатарыыр черни к\з\н экисуггарарга, оон х=лчокбедик д\ж\тт\ ап болур. Тараажычергекамныгболурга, ооёберимчелиидыкаэкиболур.Тарааныё д\ж\д\ бедиктечнннуёамыдыралыбаза х=гл\г болур.
IV.Т\ңнелкезээ: 1.Д\р\м-биле ажыл.Наречиениё д\р\м\н уругларганомчудуп, теманыбилипалганынайтырар. 2. Башкыныңтүңнелсөз\.
Б:Шуптуидепкейлигкиришкениңердээшулуу-биле четтирдивис, эр-хейлер! Кичээливисмооё-биле доозулду. Байырлыг.Капсырылга1
Февральдыё он бежи
Тема: ____________________________________________________________________
Ч\н\ билипалыружурлугул? Ч\н\ билипалганыл?
Наречиелеркандыгграмматиктиг утка илередипчоруурул? Наречиелеркандыгайтырыгларгахарыылаттыныпчоруурул? Наречиелерграмматиктигхевирлерге =скерлипчоруурбе? Наречиелердомаккакандыг х\лээлге к\\седипчоруурул?