Беседа: «Ада-ие болгаш уруглар кижизидилгези»


Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
Найыралская начальная общеобразовательная школа
сельского поселения Ээр-Хавак с.Дружба
Администрации муниципального района «Бай-Тайгинский кожуун Республики Тыва»
(МБОУ ННОШ)
Ада-иелерге беседа
«Ада-ие болгаш уруглар кижизидилгези»

Социальный педагог: Сендажы М.Б.
с.Дружба
Ада-иелерге беседа «Ада-ие болгаш уруглар кижизидилгези».
Сорулгазы: ада-иенин школа болгаш ажы-толунун аразында харылзаазын илередир; ада-иелерге ажыктыг сумелерни бербишаан, ажы-тол кижизидилгезинге хамаарышкан бодалдарын улежип, сайгарар.
Дерилгези: улегер домактар, чечен состер, цитаталар, тест.
Кижи болуру чажындан,
Аът болуру кулунундан.
Кижизиг болуп оскен кижи алдавас,
Киженниг оъттап ооренген аът аштавас.

I. Беседа. II. Тест. «Уругларымнын кижизидилгезинче сагыш салып турар мен бе?».
1.Бо ооредилге чылында силернин уруунарга чаа ооредилге ному каш немешкенил?
а) 4 б) 2 в) 0
2.Ажы-толунернин ооренип турар клазында эртем башкыларынын шуптузун билир силер бе?
а) Шуптузун билир мен.
б) Чартыын билбес мен.
в) Чамдыыын билир мен.
3.Ажы-толунернин кыдыраажын (номнарын) сонуургап коор силер бе?
а) Ургулчу коор мен.
б) Улдунда 1-2 катап.
в) Чангыс-даа сонуургавас мен.
4.Бир эвес силернин уруг-дарыынар кандыг-бир эртемге бергедеп турар болза, силер уруунарга дузалажып шыдавас болзунарза, чуну канчаар силер?
а) Эртем башкызындан дуза дилээр.
б) Директорнун ооредилге талазы-биле оралакчызынга баар.
в) Уругну шынгыы оорениринче албадаар.
5.Ажы-толунернин сонуургалын, келир уеде кузелин билир силер бе?
а) Ийе, билир мен.
б) Кезик-чамдыызын билир мен.
в) Шуут билбес мен.
6.Ажы-толунер каяа, кым-биле хостуг уезин эрттирип турарын билир силер бе?
а) Ийе.
б) Эки билбес мен.
в) Чок.
Тестинин туннели:
а) Уругларынар ада-иеден дуза дилеп турар.
б) Кижизидилге дугайында чидиг айтырыг сагыш-сеткилинерни ойзе-даа, ажы-толунерже чогуур кичээнгей салдынмайн турар-дыр.
в) Ог-буледе уруг-дарыынга дуза кадары-ада-иенин сонгаарлаттынмас бирги хулээлгези бооп турар.
III. Ада-иелерге оюн: «Бир эвес мен башкы болзумза…».
Чижээ: Карточка №1.
Клазынарда бир оореникчи чылдагаан чок бо-ла кичээлдерин узе бээр. Дежурныйлаар уези келирге-ле шалазын чугбас. Ада-ие ону херекке албас. Бо таварылгада чуну канчаар силер?
IV. Дорт багай уржук - деп чул?
Оон улусчу педагогика-биле сырый харылзаазы.
Улуг уйгу.
Улуг чалгаа.
Хоптак чорук.
Ажынчак, каржы чорук.
1.Улуг уйгу думбей дунге домей. Уйгужу чуну-даа чидирер, аас-кежиин тыппас. Ынчангаш «Эртежи кижи эзерлиг аътка дужар» дижири ханы уткалыг.
2.Улуг чалгаа дупчок далайга домей. Долгандыр бугу чувени чок кылып каар. Чалгаа – угаан-бодалды ядарадыр, мозу-будушту урээр. Куш-шыдал, тура-сорукту суларадыр.
3.Хоптак чорук орт-халап-биле домей. Ол кижини бак чувеже албадаар. Оорлаар, самчыгдап кылыр, кем-херек уулгедиринге чедирер. «Чазый хырын башка халдаар» - деп огбелеривис оттур соглээн.
4.Ажынчак, каржы болбанар. Бо бак аажы-чаннар узер буганын мыйыстары, ызырар ыттын диштери- дег, чогуш-содаанын эгези олардан ооскуур, эп-найыралчы, акы-дунмалышкы чорукту бузар. Ажынчак кижи эш-оор тыппас. Бодунга, доргул-торелинге даржыктыг апаар.
V. 1.Тренинг: «Кым силер?».

- Бо янзы-буру фигураларнын дузазы-биле ада-иелер боттарынын аажы-чанын билип алыр.
2. Ог-булелерге кузээшкин.
- Кажан-даа бот-боттарынарны «хемдивейн» хундулежип чорунар;
- бот-бодунарны «эде кижизидип алыр бис» - деп семевенер;
- оске улус аразынга кажан-даа шугумчулешпенер;
- бот-боттарынарны кезээде унелеп чорунар;
- бот-боттарынарже сагыш салып, кичээнгейлиг болунар;
- ажыл-агыйынарны, ишти-хоннунерни ажыт-чажыт чокка чугаалажып чорунар;
- амыдыралынардан чугле эки чуулдерни сактынар;
- бодунарнын болгаш чоок кижилеринернин кадыкшылын камнап чорунар.
VI. Туннээр.