Баяндама О?ушыны? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру шаралары

«Балага өз бетімен зерттеуге мүмкіндік
Тугызган сайын ол одан әрі жақсы оқи
Түседі» П. Клайн
Болашақтын бүгінгіденде нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қогамын алга апаратын күш тек білімде гана. Қай елдін болмасын өсіп-өркендеуі, өркениетті дүниеде өзіндік орын алуы онын ұлттық білім жүйесінін денгейіне, даму быгытына байланысты әр мемлекеттін болашагы да мектебінде шындалады емес пе?
ХХІ гасырда гылым білім алга дамып барады. Сондықтан мұгалім үнемі ізденіс үстінде болып, жаналықтын қалыспауы керек. Соган сәйкес қазақ тілі мен әдебиетін оқытудын басты мақсаттары- оқушылардын танымдық ақыл-ой қабілеттерінін денгейін өсіру, сөйлеу мәдениетін дамыту және сауатты жазуга қалыптастыру. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін-жана технологияларды жүйелі пайдаланып келемін.
Технология дегеніміз – өндірістік процесті жүргізудін әдістері мен тәсілдері жайлы бідім жиынтыгы.
Жана технологиялар, блокпен оқыту, модельдеп оқыт, сыни тұргыдан оқыту, жобалау т.б. тәсілдері болып табылады.
Л.В. Занков: ақыл – байқампаздық, өз ойын еркін жеткізе білу, оқыта отырып дамыту, еркіндігін қалыптастыру, өз бетінше ізденуге, шешім қабылдауга дагдаландыру көрсеткіші болады.
Қазақ тілі және әдебиет сабақтары жауапкершілікті қажет етеді, сондықтын сабақтын өзіндік белгілерін білу, әр сабақтын құрылымдық элементтерін түрлі багытта іске асыра білу, түрлі жазба жұмыстарын жүргізу, талдау, тест жұмыстарын жүргізу және дедактикалық материялдарымен жұмыс істеу барысында түрліше пайдалануды қажет етеді. Оқушыгы ен ұтымды, ен тиімді жақтарды тандап алу, үнемі жетілдіру, дамыту, толықтыру.
Осындай жұмыстар әрдайым жүргізілетін болса, оқушыны да, ұстазды да шыгармашылыққа жетелейді.
Қазақ тілімен әдебиет сабагында женілден күрделіге қарай багыттау арқылы баланын өз бетімен жұмыс жүргізуде ойын жүйеленуіне, айтар сөзінін сауаттылыгы мен көркемділігіне көніл бөлу қажет.
Оқушынын өз бетімен жұмыс жүргізуді шыгармашылық қабілеті дамытудын басты жолы. Бұл ізденіс ойлау қабілетімен тыгыз байланысты. Ол үщін балага берілетін білім сабақтастыгын қажет етеді.
Мысадыл: кез-келген тықырыпты өткенде жаттыгу жүмыстары арқылы табигат құбылысына зер сала, сипаттай мәнін құрастыруга бейімдеу. Бұндай жұмыстар тек оқкшынын тілін дамыту гана емес шыгармашылықпен жұмыс жүргізуге әсер етеді. Ягни ізденеді, талпынады,ойланады.
Жаттыгудын бір қатары оқушылардын танымдық белсенділігін дамытап, шыгармашылық әрекетін қалыптастырады. Оқушы тақырыпты менгергеннен кейін жаттыгу арқылы ойын жүйелеп, жұмыс жүргізуде, тапсырманы орындауда ойлау қабілетін жетілдіре түсіреді.
Сабақ тиімділігін арттырудын бір жолы- оқушылардын таным белсенділігін жогаргы денгейге жеткізу. Танымдық ынтаты ояту барысында проблемалы жагдайлар тугызу оқушыларды белсенді іздену әрекетін өрістету болып табылады. Бұл жагдайда танымдық әрекетті пайдалану қажет. Танымдық әдістерді екі топқа жинақтайды.
Оқушылардын оқу-танымдық қызметін ұйымдастыру
Оқу танымдық қызметінін тиімділігін бақылау
Оқу материалын оқып үйрену кезінде оқушылардын таным-белсенділігі жогары болатын сабақ қана білімнін сапалы көрсеткішін береді. Ол үшін осы аталган әдіс-тәсілдердін ішінен таным қабілетін күшейтетін түрі тандалып алынуы керек.
Оқушылардын сабаққа қызыгушылыгын арттыру үшін, ұстаздардын шыгармашылық жол алуына байланысты сабақты түрлендіріп өткізу керек.
Дәстүрлі емес сабақ түрлерінен оқушылардын танымдық іс-әрекетін жогары ұйымдасқан денгейге көтеруге ықпал етеді. Оқушынын таным денгейін дамытуда берілген тапсырманын манызы зор.
Мысалы:
1-сатыда мұгалім көмегімен оқушы алдындагы мақсатты шешеді, орындайды, оқушыга бұрынгы білім көмекке келеді
2- сатыда алгоритмдік (көмексіз) оқушы мақсатқа жагдай ашық болган жагдайда өз бетінше жетеді.
3- сатыда айқын, жагдай түсініксіз болса, оны оқушы өздері шешсе , өз енбектерімен жана мәлімет алса, эврестикалық саты.
-саты- ен жогаргы шыгармашылык саты мақсат бар бірақ ол нақты емес, жалпылама, ал оқушы мақсатты айқындап оны шешуге кіріседі, жана білім игереді, тын мәселелер шешеді.
Сонымен қорыта айтқанда, оқушылардын шагыһармашылық танымдық, бейімділік жұмысынын негізгі мақсаттары өзіндік ой-тұжырымы бар, логикалық ойлау қабілеті дамыгын, өз жолын дұрыс тандай білетін оқушылардын белсенді әрекетін тугызуга түрткі болатын проблемалық сұрақтар да баланын танымдық дербестігін, шыгармашылық дагдысын қалыптастыру үшін сан алуан операциялар жүзеге асырылады.
-білімді шыгармашылықпен менгеру дагдыларына тәрбиелеу;
-шыгармашылық әрекеттерді қалыптастыру;
-гылыми дүниетанымды қалыптастыру;
-оқытудын гылыми дәрежесін арттыру;
-мәтін тақырыбын түсіну, ашу;
-негізгі ойды бөлу;
-өз пікірін тұжырымдау десек, қазақ тілі мен әдебиет сабагы оқушынын ойлау қабілеті гана емес, шыгармашылық ой-өрісін де кенейтеді деп ойлаймын. Сондықтын оқушынын таным белсенділігін арттыру ұстаздын басты міндеті.Мұнын жолдары көп. Тек іздену керек деп ойлаймын.