Татар ?д?бияты д?ресл?ренд? ?стерелешле укыту технологиясен кулланып эшл??
Татарстан Республикасы Мамадыш муниципаль районы
Муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе
“Т_б‰н Яке урта гомуми белем бир_ м‰кт‰бе”
Низаметдинова Р.Р.
( авторлык программасы)
Т™з_чесе: югары категорияле татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы
Татар ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ _стерелешле укыту технологиясен кулланып эшл‰_
2016 ел
Эчт‰лек
13 TOC \o "1-1" \h \z \u 14[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]15
15
I. ПрограмманыS паспорты
Хокукый-норматив база:
1. “Кеше хокуклары турында Декларация” неS т™п нигезл‰м‰се
(БМО Генераль ансамблеясе тарафыннан 10.12.1948 кабул ителг‰н)
2. “Бала хокуклары турында Конвенция”
(БМО Генераль- Ансамблеясе тарафыннан 20.11.1989 кабул ителг‰н)
3. “Белем турында” РФ Законы (16.11.97 ел, 05.03.2004 ™ст‰м‰л‰р бел‰н) 1. “Россия Федерациясенд‰ м‰гариф турында” Россия ФедерациясенеS федераль Законы (29.12.2012 №273-ФЗ);
4. Гомуми белем бир_ д‰_л‰т стандартыныS федераль компоненты (Россия ФедерациясенеS М‰гариф k‰м ф‰н министрлыгы тарафыннан расланган № 1089 приказы 05.03.2004 ; ред.19.10.2009);
5. “2010 елга кад‰р Россия бел‰н бир_ системасын модернизациял‰_ концепциясе” (29.12.01, РФ хакимиятенеS №1756-р к_рс‰тм‰се)
6. М‰кт‰пнеS 2013-2018 елларга _сеш программасы
7. М‰кт‰п уставы, 20013ел.
8. Татар теленд‰ гомуми т™п белем бир_ м‰кт‰пл‰ре
(V-IX сыйныфлар) ™чен татар ‰д‰биятыннан _рн‰к программа 2013
9. Татар теленд‰ гомуми т™п белем бир_ м‰кт‰пл‰ре
(V-IX сыйныфлар) ™чен татар ‰д‰биятыннан авторлык (эш) программасы,2014
Т™з_че-авторлары: 5 сыйныф Ф.А.Ганиева, Л.Г.Сабирова
6 сыйныф Ф.А.Ганиева М.Д., Гарифуллина
7 сыйныф Д.М. Абдуллина, Л.К.Хисм‰това
8 сыйныф Ф.А.Ганиева, Ч.Р.Рамазанова
9 сыйныф €.М.ЗакирGанов, Г.М.Ф‰хретдинова
Программа эшл‰нг‰н ел: 2016
Программа срогы: 2016 - 2019
Программаны тормышка ашыручылар:
Р.Р.Х‰с‰нова - татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы
Л.Ф.Салахеева – м‰кт‰п методик берл‰шм‰ Gит‰кчесе
Ф‰нни Gит‰кчелек:
II. АSлатма язуы
Белем сыйфаты турында с_з алып барганда, педагогик мониторингны ™йр‰н_ к_зд‰ тотыла. М‰кт‰пнеS, укытучыныS педагогик эшен ачыклау k‰м б‰ял‰_ ™чен соSгы елларда педагогик мониторинг сорала. Тикшер_чел‰р эшч‰нлек н‰тиG‰се бел‰н танышса, мониторинг укытучыга Gитешсезлекл‰рд‰н чыгу юлын к_рс‰т‰, яSа методикаларны, технологиял‰рне максатчан файдаланырга ярд‰м ит‰. Дим‰к, белем сыйфатын к_т‰р_ ™чен д‰ б_ген мониторингныS кир‰клеге ачык.
Мониторинг укыту-т‰рбия эшенеS максатына, педагогик информациял‰рг‰, фаразларга k‰м педагогик эшч‰нлекнеS н‰тиG‰леген‰ анализ ясарга, аSа коррекция _тк‰рерг‰ кир‰клекне иск‰рт‰.
Татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы _з эшнед‰ укучыны ™йр‰н_неS нинди методикаларын куллана соS? €лб‰тт‰, барлык укытучыны да кан‰гатьл‰ндер‰ торган методикалар ‰лег‰ эшл‰нм‰г‰н. К_з‰т_л‰рд‰н k‰м т‰Gриб‰мн‰н чыгып, психо-диагностик методикаларга нигезл‰неп, _земнеS программамны т‰къдим ит‰м.
Программа ™лешл‰ре:
Укучы ш‰хесенеS _зенч‰лекл‰рен ™йр‰н_ методикасы;
С‰л‰тле балаларны ачыклау, алар бел‰н эшне оештыру перспективасы;
Йомшак _зл‰штер_че укучылар бел‰н эшне оештыруныS ™стенлекле _сеш юллары.
III. ПрограмманыS максат k‰м бурычлары
Педагогик бурычлар:
Укучыларны тир‰н фикерл‰рг‰ ™йр‰т_;
Укыту-т‰рбия процессында ш‰хеск‰ юн‰лдерелг‰н методикаларны, инновацион технологиял‰рне керт_;
С‰л‰тле k‰м йомшак _зл‰штер_че укучылар бел‰н эш системасын булдыру.
Укучыларга укытуныS барлык баскычларында да д‰_л‰т стандартларына туры килерлек белемн‰р бир_
Стратегик максат:
Т‰рбияви максат:
Югары ‰хлакый сыйфатларга, интерактив, коммуникатив м™мкинлекл‰рг‰ ия булган иGади ш‰хес т‰рбиял‰_.
Белем бир_ максаты:
Ш‰хси м™мкинлекл‰рне ис‰пк‰ алып, укучылырга д‰_л‰т стандартларында туры килерлек белемн‰р бир_.
^стер_ максаты:
РегионныS, илнеS реаль тал‰пл‰ренн‰н чыгып, ш‰хеснеS _зенеS эчке м™мкинлекл‰рен уяту, конкурентлыкка с‰л‰тле ш‰хес т‰рбиял‰_.
IV. ПроблеманыS х‰зерге вакыттагы торышына б‰я
Психология ф‰не укытучыга _зенеS k‰р укучысын, аларныS психологик _зенч‰лекл‰рен ™йр‰нерг‰, _тел‰ торган материалны аSлау k‰м х‰терл‰_ ™чен аларныS ‰зерлеген ачыкларга ярд‰м ит‰.
УкытуныS т™рле этабында укытучыныS психологик к_з‰т_л‰р алып баруы k‰м укучылардагы _зг‰решне ™йр‰неп торуы сорала; д‰рест‰ кулланылган метод k‰м алымнар укучыларныS с‰л‰тл‰ре _с_ен‰ ни д‰р‰G‰д‰ т‰эсир ит‰, укучы к_пме м™ст‰кыйль эшли ала, д‰рест‰ катнашу д‰р‰G‰се ничек, ф‰н бел‰н кызыксынуы _с‰ме, х‰тер k‰м дикъкать д‰р‰G‰се, ихтыяры, фикерл‰_ д‰р‰G‰се ничек, аныS актив яки пассив булуы, анализлый k‰м йомгаклый бел_ с‰л‰те, эш темпы ничек, ни ™чен теге яки бу укучы материалны аSламый яки биремн‰рне эшл‰рг‰ ™лгерми k‰м башка шундый м‰сь‰л‰л‰р бел‰н укытучы кызыксынып торырга тиеш.
Д‰рес материалы, кулланылган метод k‰м алымнар, к_нег_л‰р укучыларныS яшь k‰м белем аермалыкларын, гомуми _сеш д‰р‰G‰сен, психологик _зенч‰лекл‰рен ист‰ тотып сайланырга тиеш. МоныS ™чен k‰рбер укучыны аерым ™йр‰нерг‰ кир‰к. ШуныS н‰тиG‰сенд‰ коллектив оештырыла, коллективныS k‰р кешесе _зенеS k‰м башкаларныS эшенд‰ Gаваплылык сиз‰рг‰ с‰л‰тле була. Бу турында к_ренекле педагог А.С. Макаренко (т.5 1958, 173-174 б.) “Аерым ш‰хес бел‰н эшл‰_ ™чен, аны белерг‰ k‰м коллективта _стерег‰ кир‰к. €г‰р минем к_заллавымда аерым ш‰хесл‰р, борчак кебек анда-монда сибелеп, коллективтан тыш яши ик‰н, ‰г‰р мин аларга коллектив _лч‰венн‰н башка гына якын кил‰м ик‰н, мин моннан берн‰рс‰ д‰ чыгара алмаячакмын,” - ди.
Укучыларга белем k‰м т‰рбия бир_ процессында укытучыныS уку эшен активлаштыруы , барлык укучыларныS интеллектуаль, иGади к™чл‰рен, с‰л‰тл‰рен белем алуга туплавы, аларныS _зен‰ ген‰ хас _зенч‰лекл‰рен (психикасы, кызыксынуы, ихтыяGы, омтылышы, с‰л‰те, белем _зл‰штер_ д‰р‰G‰се, фикерл‰_ д‰р‰G‰се, х‰тере, ихтыяр к™че, сизгерлеге, эмоциональлеге), уSай k‰м кимчелекле якларны, аларныS белем д‰р‰G‰л‰рен даими ™йр‰н_е тал‰п ител‰. Шул вакытта гына ул укучыларга дифференциаль k‰м аерым (индивидуаль) якын кил‰ k‰м кимчелекл‰рен булдырмау чараларын к_р‰ ала.
Укытуны индивидуальл‰штер_ k‰м дифференциальл‰штер_ проблемасы буенча тикшерен_л‰р педагогика ф‰не _сешен‰ шактый ™леш кертте дип саныйм. Е. Рабунский, И. Унт, А. Кирсанов индивидуальл‰штер_неS нигезен т‰шкил ит_че т™п ш‰хси сыйфатларны т™рлеч‰ билгелил‰р. Татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы ™чен И.Унт т‰къдим итк‰н схема кулай кебек тоела миSа. Ул индивидуальл‰штер_неS нигезен 7 ш‰хси сыйфат: белем алуга табигый с‰л‰т, гыйлемлелек д‰р‰G‰се, м™ст‰кыйль эшли бел_ с‰л‰те, текстны аSлап k‰м тиешле тизлект‰ укый бел_, махсус с‰л‰т (танып бел_ бел‰н кызыксыну k‰м хезм‰тк‰ м™н‰с‰б‰т), логик фикерл‰_ с‰л‰те k‰м с™йл‰мнеS т™г‰ллеге (лаконичность) т‰шкил ит‰ дип саный. Психологлар т‰къдим итк‰н методикалар ярд‰менд‰ бу ш‰хси сыйфатларны ачыкларга м™мкин (Ровен методикасы, Гилфрод тесты k.б.). Уку техникасын ис‰пк‰ алу 1-7 сыйныфларда алып барылырга тиеш дип саныйм. Эчт‰н уку k‰м кычкырып уку к_некм‰л‰ре чагыштырып н‰тиG‰ ясалса, аSлы, д™рес, й™герек, с‰нгатьле уку к_некм‰л‰ре ис‰пк‰ алынса, укучыныS с‰л‰тен кайсы юн‰лешт‰ _стерерг‰ кир‰клеге ачыклана. Л‰кин шул ук вакытта уку тизлеген тикшер_ бел‰н артык мавыкмаска, махсус р‰вешт‰ ис‰пк‰ алу эшен уку елы башында k‰м ахырында бер м‰рт‰б‰ ген‰ билгел‰рг‰ т‰къдим ител‰. Шулай ук язу тизлеген ис‰пк‰ алу да ‰k‰миятле. Язма биремн‰рне _т‰_д‰ авырыксынган балаларныS, гад‰тт‰ язу тизлеге д‰ нормадан т_б‰н була. Татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы ™чен аларны бетер_ ™стенд‰ планлы эш оештыру максатка ярашлы. Биред‰ бу эшне оештыруныS бер варианты т‰къдим ител‰.
УкытуныS гам‰лд‰ге дифференциальл‰штер_ k‰м индивидуальл‰штер_ моделе укучы ш‰хесенеS “статик” моделен‰ нигезленг‰н. Чынлыкта ш‰хес k‰рвакыт каршылыклы k‰м k‰рвакыт нинди д‰ булса эш бел‰н м‰шгуль. Укыту т‰Gриб‰се к_рс‰тк‰нч‰, укучы б_ген теге яки бу ф‰нне кызыксынып ™йр‰нм‰с‰ д‰, ирт‰г‰ анда бу ф‰н бел‰н кызыксыну туарга м™мкин. €йтик, б_ген бала иS гади проблеманы да х‰л ит‰ алмый, ди. € ирт‰г‰ ул стандарт булмаган уку проблемаларын х‰л ит_г‰ катнашырга k‰м шактый ук катлаулы м‰сь‰л‰л‰рне гам‰лг‰ ашыру ™чен _зенч‰лекле яSа идеял‰р т‰къдим ит‰рг‰ м™мкин. Л‰кин бу махсус к_некм‰л‰р _зенн‰н-_зе ген‰ кил‰ торган сыйфат т_гел. М‰кт‰пне т‰мамлаучы бала т™шенч‰л‰рг‰ билгел‰м‰ бирерг‰, аSлату, кабатлау, д‰ллилл‰_ кебек логик процедуралар бел‰н х‰б‰рдар булырга, н‰тиG‰ ясый, индуктив k‰м дедуктив фикерл‰р т™зи белерг‰, шулай ук фикерне кыска, конкрет, т™г‰л итеп, хатасыз Gиткер‰ ™йр‰нерг‰ тиеш. Укучылар чагыштыру, анализ, синтизлауда, гомумил‰штер_д‰, системалаштыруда k‰м классификациял‰_д‰ кыенсынмаска, авырыксынмаска тиеш. Бу к_некм‰л‰рне формалаштыру ™стенд‰ даими эш алып барылмаса, аралашу культурасы, логик культура формалаштыру м‰сь‰л‰се х‰л ителм‰яч‰к. Ш‰хеск‰ юн‰лтелг‰н укыту технологиясе элементаларын файдаланып, укучыларда логик культура формалаштыруга игътибар бир_ укыту эшч‰нлеген оптимальл‰штер_г‰ д‰ булыша. Бу ис‰ ф‰нне т™пле _зл‰штерерг‰ эт‰ргеч бир‰. Ш‰хеснеS аерым (индивидуаль) _зенч‰лекл‰рен ™йр‰н_ буенча т‰къдим ителг‰н ‰леге программа татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучылары ™чен файдалы булыр диг‰н тел‰кт‰ калам
V. Программаны тормышка ашыру этаплары
2016-2017 – диагностика k‰м прогнозлаштыру этабы, оештыру этабы,
гам‰ли эшч‰нлек
2017-2018– гам‰ли эшч‰нлек этабы
2018-2019 - гам‰ли эшч‰нлек этабы ,йомгаклау этабы,
эш т‰Gриб‰сен тарату
VI. ПедагогларныS эшк‰ х‰зерлек критерийлары
Югары уку йортын яSа гына т‰мамлап кайткан яшь белгеч ™чен бу программа бел‰н эшл‰_ GиSел булмас. € эш т‰Gриб‰се булган педагоглар ™чен т_б‰нд‰ге тал‰пл‰р куела:
- югары коммуникатив культурага k‰м иGади эшл‰_ с‰л‰тен‰ ия булу;
- _з белемеSне к_т‰р_ ™стенд‰ эшл‰рг‰ омтылыш булу;
- профессиональ компетентлылык;
- стандарт булмаган балаларга ш‰хси якын кил‰ бел_;
- педагогик такт, бала к_Sелен аSлау, сизгерлек сыйфатларына ия булу;
- яшь _зенч‰нлекл‰рен k‰м психологияне бел_.
VII. Эш планы
1нче этап.
Диагностика.
№
ЭшнеS эчт‰леге
Вакыты
1
Укучыларны психологик яктан ™йр‰н_:
- белем алуга с‰л‰т (Ровен методикасы);
- игътибарлылык (Мюнстерберг, Гальперин методикалары);
- к_заллау с‰л‰те (Монтессори методикасы);
- с_зл‰рне х‰терд‰ калдыру с‰л‰те (Монтессори методикасы);
- саннарны х‰терд‰ калдыру с‰л‰те (Монтессори методикасы);
- логик фикерл‰_ с‰л‰те (Монтессори методикасы);
- мотивация (А.Г. Шмелов, В.С. Бабина)
Сентябрь - октябрь
2
УкучыларныS ш‰хси м™мкинлекл‰рен ачыклау:
- _з фикерен ачык, т™г‰л ‰йтеп бир_ с‰л‰те;
- эчт‰лекне с™йли бел_;
- терминнар куллана бел_;
- грамоталылык;
- иGадилык.
j‰р чирект‰
3
Уку техникасын ис‰пк‰ алу.
j‰р яртыеллыкта
4
Язу техникасын ис‰пк‰ алу (Б.Ц. Бадмаев “Психологические приемы ускоренного обучения русскому правописанию”).
j‰р яртыеллыкта
5
Язма эшл‰рд‰ге хаталарны классификациял‰_ (П.Я. Гальперин методикасы буенча орфографияг‰ ™йр‰т_).
Даими
6
Анализ
Даими
2 нче этап.
С‰л‰тле балалар бел‰н эшне яSартуныS ф‰нни – методик нигезл‰ре.
Табигать бирг‰н м™мкинлекл‰рне ачу k‰м _з-_зеSне т‰рбиял‰рг‰ ™йр‰т_ - с‰л‰тле бала бел‰н индивидуаль эшнеS т™п шарты. Укытуны индивидуальл‰штер_ принцибы бу программаныS концептуаль нигезе булып тора. С‰л‰тлелек концепциясенеS б_генге к™нд‰ иS популяр булган теориясен АмериканыS к_ренекле белгече Джозеф Рензулли т‰къдим ит‰. АныS фикеренч‰, с‰л‰тле кеше 3 т™рле сыйфатлар берд‰млеген _з эчен‰ ала:
1. Гомуми k‰м махсус к_некм‰л‰р – уртачадан югары.
2. Эшк‰ с‰л‰тлек-югары;
3. ИGади с‰л‰т (креативлык) – югары.
Д.Рензулли б™тен ™ч параметр буенча да югары к_рс‰ткечк‰ ия булган ш‰хесне ген‰ с‰л‰тле бала дип санамый, бер ген‰ ягы югары булса да – с‰л‰тлелек билгесе. Шулай итеп, с‰л‰тле балалар контингенты киS‰я диг‰н с_з. Дим‰к , интелектуаль тестлар, креатив тестлар (1 таблица) k‰м н‰тиG‰л‰р буенча гына йомгак ясау хата булыр кебек. Уку программалары т™зег‰нд‰ Д.РензуллиныS с‰л‰тлелек трактовкасын кулланырга, укучыларныS потенциаль м™мкинлекл‰ренн‰н чыгып, _зл‰ре тел‰г‰н юн‰лешт‰ _сешк‰ ирешерлек итеп эшч‰нлекне оештырырга кир‰к.
С‰л‰тле балалар бел‰н эш.
ЭшнеS эчт‰леге
Чыганак
1
Укучыларны м‰кт‰п, район, республика олимпиадаларына ‰зерл‰_.
Ф.С. Сафиуллина, М.З. З‰киев. Х‰зерге татар ‰д‰би теле
М.З. З‰киев. Татар грамматикасы.
Олимпиадага ‰зерл‰н_ ™чен ярд‰млек. Казан, 2005 ел.
Татар теленн‰н тестлар. Казан, 2013 ел.
2
Район, республика буенча сочинение конкурсларына ‰зерл‰_ k‰м катнаштыру
Д.С. Заkидуллина. Татар ‰д‰биятын укыту методикасы.
З.Н.Х‰бибуллина. Сочинениене ничек язарга.
^рн‰к сочинениел‰р, укучылар иGаты
3
С‰л‰тле балаларныS интеллектуаль _сешен т‰эмин ит‰рд‰й тестлар,махсус биремн‰р эшл‰т_.
j‰р класс ™чен йомгаклау тестлары.
Татар теленн‰н 222 тест. Х.С‰лим.
4
Республика “С‰лкешл‰р клубы” бел‰н б‰йл‰нешт‰ тору.
“М‰гъриф‰т” газетасы.
5
Татфак конкурсында катнашу.
“М‰гъриф‰т” газетасы.
6
Чыгарылыш класс укучыларын БДИга ‰зерл‰_
Татар теленн‰н тестлар Казан, 2015
БДИ.€зерл‰н_ ™чен ярд‰млек. Казан, 2015.БДИ. Яр Чаллы 2015.
Контроль-ис‰пл‰_ материаллары.
7
Медаль сочинениел‰рен‰ ‰зерлек.
Сочинение Gыентыклары, ‰д‰би ‰с‰рл‰р.
3 нче этап. Авыр _зл‰штер_че балалар бел‰н эш.
Укытуны индивидуальл‰штер_ k‰м дифференциальл‰штер_д‰ укучыныS _з-_зен‰ б‰ясе k‰м белем алуга карашы (мотивлар) зур роль уйный. ШуSа к_р‰ д‰ укучыныS интеграль к_рс‰ткечл‰ре сыйфатында баланыS ш‰хси м™мкинлекл‰рен б‰ял‰_ д‰ алынды (2 нче таблица). Ш‰хес _сешенеS т™рле факторларын болай б‰ял‰_ укытучыга аерым укучылар бел‰н кайсы юн‰лешт‰ эшл‰рг‰ кир‰клеген к_рс‰т‰ 3, 4, 5 нче таблицалар буенча анализ ясап, укытучы максатчан р‰вешт‰ индивидуаль эшне оештыра ала.
ЭшнеS эчт‰леге
Эш т™ре
1
Уку техникасын яхшырту ™стенд‰ эш.
Кычкырып уку
2
С‰нгатьле уку к_некм‰л‰ре ™стенд‰ эш.
Аудиоязмада А. Арсланов,
Ф. ГалимуллинныS _рн‰к укуын тыSлату.
3
АSлап уку к_некм‰л‰рен _стер_ ™стенд‰ эш.
План т™з_, укылган ™лешнеS эчт‰леген с™йл‰т_.
4
Каллиграфик режимны _т‰_ юн‰лешенд‰ эш
Матур язу к_нег_л‰р
5
Грамоталылыкны _стер_
- контроль к_череп язу
- х‰тер диктанты
- к_рм‰ диктант
6
Орфограммалар бел‰н эш
С_злек диктанты, хаталар ™стенд‰.
7
Индивидуаль-дифференциаль биремле карточкалар бел‰н эш.
Я. Абдр‰химова. М™ст‰кыйль эшл‰_ ™чен к_нег_л‰р. 5-7 кл.
Н. Максимов, С. Трофимова М™ст‰кыйль эшл‰_ ™чен к_нег_л‰р.
8-11 кл.
8
Тестлар бел‰н эшл‰рг‰ ™йр‰т_
Н. Максимов, С. Трофимова М™ст‰кыйль эшл‰_ ™чен к_нег_л‰р.
8-11 кл.
IX. УкучыныS т™п ш‰хси сыйфатлары.
УкучыныS т™п ш‰хси сыйфатлары психологик диагностика нигезенд‰ ачыклана k‰м махсус таблицага урнаштырыла. Бу к_з‰т_л‰р класс коллективы турында к_заллау булдырырга ярд‰м ит‰. Психолог бел‰н берлект‰ мондый к_з‰т_л‰рне I чирект‰ _к башкарырга т‰къдим ител‰.
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14115
Ф.И.О
Белем алуга табигый с‰л‰те
Игътибарлылык
К_заллау с‰л‰те
Х‰терд‰ калдыру с‰л‰те.
Логик фикерл‰_ с‰л‰те
С_зл‰рне
Саннарны
Анализ ясап языла.
Беренче яртыеллыктан соS яки уку елы ахырында класстан укучыларны беркад‰р ™йр‰нг‰ч, икенче таблица тутырыла. Биред‰ ике т™рле тамга кулланыла: I - теге яки бу к_некм‰л‰р бар, 0 - к_некм‰л‰р юк. СоSгы юлга k‰р багана буенча информация туплап бирел‰ k‰м класстагы укучыларныS к_некм‰л‰ре турында анализ ясап языла.
УкучыныS ш‰хси м™мкинлекл‰ре
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14215
Ф.И.О
Фикерне кыска, т™г‰л ‰йт‰ бел_
Эчт‰лекне с™йли бел_
Терминнар куллана бел_
Грамота
лылык
ИGади
лык
Тест биремн‰рен эшл‰_
Компьтерда эшли бел_ м™мкинлеге
Иск‰р
м‰л‰р
X. Уку техникасын ис‰пк‰ алу.
Уку техникасын ис‰пк‰ алу уку елы башында k‰м ахырында башкарыла k‰м анализ ясала. Индивидуаль эш т™рл‰рен планлаштыру ™чен кулай. 1-7 классларда алып барылса, _сеш динамикасын к_з‰терг‰ м™мкин.
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14315
№
Ф.И.О
Кычкырып уку
Эчт‰н уку
Уку к_некм‰л‰ре
Кимчелекл‰р
АSлы
Д™рес
Й™герек
С‰нгатьле
Анализ ясап языла.
XI. Язу техникасын ис‰пк‰ алу.
Язу тизлеген ис‰пк‰ алу уку елына бер тапкыр гына башкарыла. Иск‰рм‰л‰р графасында укучыныS язуында _зг‰решл‰р к_рс‰тел‰, шулай ук ш‰хси _зенч‰лекл‰ре турында м‰гъл_мат бирел‰ (сул кул бел‰н яза, х‰реф элеметларын д™рес тоташтырмый, язу авышлыгы д‰рес т_гел, х‰рефл‰п к_череп язуы k‰м башкалар).
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14415
Ф.И.О
УкучыныS почеркы
С_з саны/х‰реф саны
Ш‰хси _зенч‰лекл‰р, _зг‰решл‰р
5 класс
6 класс
7 класс
8 класс
9 класс
Анализ ясап языла.
XII. Хаталар ™стенд‰ эш
Язма эшл‰рд‰ге хаталарны классификациял‰_ ике т™рле вариантта т‰къдим ител‰. Контроль язма эшл‰рд‰ге хаталар k‰р чирек саен анализлана k‰м параллель сыйныфлардагы н‰тиG‰л‰р бел‰н чагыштырыла. Бишенче-алтынчы таблицаларда k‰р укучыныS кайсы орфограмманы йомшак бел_е к_ренс‰, 7 нче таблица буенча k‰р сыйныфтагы укучылар турында гомуми н‰тиG‰ ясарга м™мкинлек бар.
Язма эшл‰рд‰ге орфографик хаталарны т™ркемл‰_
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14515
Ф.И.О
О-ы, ™-е, э-е
Е,ю,я
Ъ-ь
k-х
G
Къ-гъ, к-г
Н-S
Йо,й™ кушылма
В-[w]
Кушма с_зл‰р
Парлы с_зл‰р
Тезм‰ с_зл‰р
Алынма с_з
Кис‰кч‰л‰р язылышы
Кушымча, терк‰геч
Иск‰рм‰
Язма эшл‰рд‰ге пунктуацион хаталарны т™ркемл‰_
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14615
Ф.И.О.
ТиSд‰ш кис‰кл‰р
Аерымланган х‰лл‰р
Аерымланган аныклагычлар
Энд‰ш с_з
Кереш с_з
€йе, юк с_зл‰ре янында тыныш билгел‰ре
Гомумил‰штер_че с_зл‰р
Туры с™йл‰м
Тезм‰ кушма G™мл‰
Иярченле кушма G™м
Ия бел‰н х‰б‰р арасында сызык
Катлаулы т™зелм‰л‰р
Катнаш кушма G™мл‰
Язма эшл‰рд‰ге хаталарны гомумил‰штер_
Язма эш т™ре______________
Класс____________________
Текст____________________
^тк‰р_ максаты___________
Вакыты__________________
Укытучы_________________
Таблица 13 SEQ Таблица \* ARABIC 14715
№
I. Орфографик хаталар.
1.
о-ы, ™-е
2.
э-е
3.
е, ю, я
4.
ъ-ь
5.
F
6.
н-S (нг-Sг, нк-Sк)
7.
йо, й™
8.
къ-гь, к-г
9.
йо, й™ кушылмалары
10.
В-[w]
11.
Кушма с_зл‰р
12.
Парлы с_зл‰р
13.
Тезм‰ с_зл‰р
14.
Алынма с_зл‰р
15.
Кис‰кч‰л‰р язылышы
16.
Кушымча, терк‰геч
П. Пунктуацион хаталар.
1.
ТиSд‰ш кис‰кл‰р
2.
Аерымланган х‰лл‰р
3.
Аерымланган аныклагычлар
4.
Энд‰ш с_з
5.
Кереш с_з
6.
€йе, юк с_зл‰ре янында тыныш билгел‰ре
7.
Гомумил‰штер_че с_зл‰р
8.
Туры с™йл‰м
9.
Тезм‰ кушма G™мл‰
10.
Иярченле кушма G™мл‰
11.
Ия бел‰н х‰б‰р арасында сызык
III. Техник хаталар.
1.
Игьтибарсызлык н‰тиG‰сенд‰ х‰реф т™шеп калу
2.
Бер х‰реф урынына икенчесен алмаштырып язу.
3.
УкучыныS с™йл‰менд‰ кимчелекл‰р булу аркасында Gиб‰релг‰н хаталар.
4.
С_зл‰рне юлдан юлга к_чер_.
5.
Х‰реф элементлары д™рес булмау.
Хаталар ™стенд‰ эшне ничек оештырырга? УкучыларныS тулы грамоталылыгына иреш_неS нинди н‰тиG‰ле юллары бар соS?
Грамоталылыкка иреш_неS беренче шарты - системалылык дип саныйм. Нинди д‰ булса орфограмманы онытылмаслык итеп _зл‰штер_ k‰м ныгыту ™чен д™рес язу кагыйд‰сен бел_ ген‰ Gитми. МоныS ™чен укытучыныS эшне эзлекле оештыра бел_е тал‰п ител‰.
Беренче чиратта, 5 нче сыйныфтан ук орфографик бишминутлыклар _тк‰р_ отышлы. Бу эш укучыларга ошый. К_рм‰ диктантлар яздырту эше д‰ н‰тиG‰ бир‰. Хаталарны бетер_ ™чен индивидуаль биремле карточкалар ‰зерл‰рг‰ кир‰к, л‰кин аларда эш б_ленеше бернич‰ т™рле булсын:
Тексттан шушы орфограммага караган с_зл‰рне табарга;
Т™шеп калган х‰реф урынына тиешлесен куярга;
Бер кагыйд‰г‰ нигезл‰нг‰н с_зл‰рне аерым баганага язарга;
Бирелг‰н с_зл‰р бел‰н G™мл‰л‰р т™зерг‰;
С_зл‰рнеS д™рес язылышын аSлатырга;
Басымын куярга;
Хаталарны т™з‰терг‰ k.б.
Бу т™р биремн‰р хаталарны киметерг‰ ярд‰м ит‰. Индивидуаль-дифференциаль биремн‰р эшл‰_ укучыларда кызыксыну уята. 5-9 сыйныфлар ™чен диагностик диктант текстлары (k‰р сыйныф ™чен 4 ‰р Gыелмадан тора, чирек саен бер м‰рт‰б‰ _тк‰рел‰) х‰зерл‰дем.
Хаталар ™стенд‰ эш вариантлары
Орфографик ялгышлар
Хата Gиб‰релг‰н с_з (д™рес язылыш)
Кагыйд‰се
Мисаллар
К™нбагыш
Кушма с_з
К™н+чыгыш
Т™н+боек
j‰р
Ист‰ калдыр!
jич, k‰м, k‰йк‰л
Пунктуацион ялгышлар
Кагыйд‰
Мисаллар
1. ТиSд‰ш кис‰кл‰р янында тыныш билгел‰ре
2. Аерымланган кис‰кл‰р янында тыныш билгел‰ре
3. Ия бел‰н х‰б‰р арасында сызык
Стилистик ялгышлар
Кагыйд‰
Мисал
1. F™мл‰д‰ с_з т‰ртибе
2. С_зл‰рне G™мл‰д‰ урынсыз куллану
Грамматик ялгышлар
Кагыйд‰
Мисал
1. Кис‰кч‰ бел‰н кушымчаны бутау
Иск‰рм‰: хаталар ™стенд‰ эш контроль характердагы язма эшл‰рд‰н соS башкарыла k‰м укучыга аерым билге куела.
XIII. К™телг‰н н‰тиG‰л‰р
1. С‰л‰тле балалар бел‰н эшне оештыруныS яSа формаларын ™йр‰н_ k‰м кулланышка керт_, комплекслы системасын булдыру.
2. С‰л‰тле балалар бел‰н эшнеS авторлык педагогик технологиял‰рен тудыру.
3. ПедагогларныS с‰л‰тле балалар бел‰н эшл‰_д‰ компетентлык д‰р‰G‰сен арттыру.
4. Авыр _зл‰штер_че балаларда ф‰нне ™йр‰н_г‰ кызыксыну (мотив)т‰рбиял‰н_неS яSа технологиял‰рен тудыру, эш системасы булдыру.
XIV. Эшч‰нлекнеS эффектлылыгы
1. УкучыларныS _з эшч‰нлеге бел‰н кан‰гать булуы.
2. УкучыларныS эш н‰тиG‰л‰ре к_т‰рел_ (олимпиадалар, конкурсларда GиS_, уку к_рс‰ткечл‰ре яхшыру, еллык ™лгереш k‰м белем сыйфаты к_т‰рел_)
3. Алган белемн‰рне тормышта куллана бел_, тормышка яраклаша бел_, креативлык, конкурент булырга с‰л‰тлелек.
XV. ПрограмманыS ресуслар бел‰н т‰эмин ителеше
Методик яктан т‰эмин ителеш: М™слим муниципиаль районы м‰гъмати-методик _з‰ге.
Информацион яктан т‰эмин ителеш: м‰кт‰п газетасы, район газетасы, республика матбугат чаралары, Gирле радио k‰м телевидение.
Финанс ягыннан т‰эмин ителеш: м‰кт‰п попечительл‰р советы.
XVI. Файдаланылган ‰д‰бият исемлеге
1. Амтхауер Р. Тест структуры интеллекта. Обнинск, издательство “Принтер”, 1993
2. Брюно Ж. Одаренные дети: психолого-педагогические исследования и практика. Психологический журнал. - 1995, №4
3. Савенков А.И. Одаренный ребенок в школе и дома. Потенциал личности и программа развития-Екатеринбург, 2004.
4. Рубиништейн С.Л. Основы общей психологии. - Москва, 1999.
5. Лосева А.А Работа практического психолога с одаренными детьми подросткового возраста.Журнал практического психолога. - 1997, №3.
6. В‰лиева Ф.С. Урта м‰кт‰пт‰ татар телен укыту методикасы. Казан, 2000 ел.
7. Бадмаев Б.Ц. Психология в работе учителя. Книга 1, Книга 2 - Москва, 2004.
8. Зарипова С. “С‰л‰т – н‰зберек н‰рс‰”, “М‰гъриф‰т” газетасы, январь, 2008.
9. Карелина А.А. “Психологические тесты” в двух томах, М., 2003.
Эшк‰ с‰л‰т
ИGади с‰л‰т (креативлык)
С‰л‰т
Гомуми, махсус с‰л‰т
15