Проект методы (Педагогик ки??шм?д? чыгыш ясау ?чен доклад)
УкучыларныS м™ст‰кыйль эшч‰нлеген‰ нигезл‰нг‰н укыту методы буларак
проект
(Педагогик киS‰шм‰д‰ ясаган доклад)
Зиятова Д.Х.
19 нчы ноябрь 2012 нче ел
Чыгышымны бер борынгы халык м‰кале бел‰н башласам, урынлы булыр.
“С™йл‰ - мин онытырмын, к_рс‰т – ист‰ калдырырмын,
кызыксындыр -™йр‰нермен”.
Проект -нинди д‰ булса проблеманы ™йр‰н_ k‰м гам‰ли н‰тиG‰сен к_рс‰т_ ™чен укучыларныS м™ст‰кыйль эшч‰нлеген‰ нигезл‰нг‰н укыту методы .
Проект эше т_б‰нд‰ге этаплардан тора:
1.€зерлек этабы.
2. Проектны тормышка ашыру этабы.
3. Йомгаклау этабы.
1.€зерлек этабында
тема билгел‰н‰;
юн‰леше, максаты, бурычлар аSлатыла;
_т‰_ вакыты билгел‰н‰ ;
эш планы т™зел‰;
н‰тиG‰-продукт, аны презентациял‰_ формасы билгел‰н‰;
укучыга чыганаклар бел‰н эшл‰_ буенча киS‰шл‰р, к_рс‰тм‰л‰р бирел‰.
2. Проектны тормышка ашыру этабы.
укучы ш‰хси бирем буенча материал эзли, Gыя;
информацияне ™йр‰н‰, эшк‰рт‰;
проектныS соSгы н‰тиG‰се – продуктны эшл‰п бетер‰.
3. Йомгаклау этабы.
проектны презентациял‰_;
фикер алышу;
эшк‰ б‰я бир_.
Проектка т™п тал‰пл‰р:
Проект ™стенд‰ эш ниндедер конкрет, социаль ‰k‰миятле проблеманы чиш_г‰ юн‰лдерелг‰н булырга тиеш;
Куелган проблеманы чиш_д‰ эшл‰н‰ч‰к эшне д™рес планлаштыруныS ‰k‰мияте зур. k‰р конкрет гам‰л, аныS результаты, срогы, Gаваплы кешесе к_рс‰тел‰. Шулай ук килеп чыгачак н‰тиG‰-продукт k‰м презентация формасы билгел‰нерг‰ тиеш. Шул ук вакытта кайбер иGади k‰м рольле проектлар башыннан ахырына кад‰р планлаштырылып бетм‰ск‰ д‰ м™мкин;
j‰р проектныS т™п шарты – укучыларныS иGади эшл‰ве. ПроектныS характерлы _зенч‰леге булып укучыларныS информация эзл‰ве тора. Информация укучы тарафыннан ™йр‰нел‰, эшк‰ртел‰ k‰м т‰къдим ител‰. Укучы информацияне турыдан туры бер Gирд‰н икенче Gирг‰ к_череп куярга гына тиеш т_гел, _зенеS фикерен д‰ белдерерг‰ тиеш.
ПроектныS н‰тиG‰се булып укучыларныS куелган проблеманы чишк‰нд‰ булдырган эш продукты тора;
j‰р проект _зенеS т‰мамлау этабында продуктны презентациял‰_ k‰м яклаудан торырга тиеш. Дим‰к проект эше т_б‰нд‰ге т‰ртипт‰ бара:
Проблема- Планлаштыру – Информация эзл‰_ – Продукт – Презентация.
Проектны эшл‰_ барышында аныS портфолиосы барлыкка кил‰. Бу б™тен эш материаллары тупланган папка.
УкучыларныS ™стенлек ит_че эшч‰нлеген‰ карап
проектлар классификациясе:
Практик проект.
Заказ бир_ченеS яки проекттта катнашучыларныS ихтыяGларын чагылдыручы социаль ‰k‰миятле м‰сь‰л‰л‰рне чиш_г‰ юн‰лдерел‰. Бу проект эш башында ук н‰тиG‰сенеS т™г‰л билгел‰нг‰н булуы бел‰н аерылып тора k‰м ул н‰тиG‰ класс, м‰кт‰п, авыл, район k‰м ил тормышында кулланылырга м™мкин. АныS формалары да т™рле, м‰с‰л‰н, татар теле кабинеты яис‰ физика кабинеты ™чен укыту ‰сбабыннан алып, Россия экономикасын торгызу буенча рекомендациял‰р папкасына кад‰р. Практик проектныS ‰k‰мияте аныS продуктын практикада реаль куллануда k‰м аныS бирелг‰н проблеманы чиш‰ алуында;
Тикшерен_ проекты. Структурасы буенча ф‰нни-тикшерен_ эшен х‰терл‰т‰. АSа кер‰:
Бирелг‰н теманыS актуальлеген нигезл‰_;
Тикшерен_ эшенеS бурычларын билгел‰_;
Гипотезаны т‰къдим ит_;
Килеп чыккан н‰тиG‰не тикшер_ k‰м анализлау. Бу проектны эшл‰г‰нд‰ заманча ф‰нни методлар кулланылырга тиеш. (Лаборатор-эксперимент, модельл‰штер_, социаль сорашу k.б.)
Информацион проект ниндидер объект k‰м к_ренеш турында информация туплау , анализлау k‰м аудиторияг‰ Gиткер_г‰ юн‰лдерелг‰н була.
ИGади проект ^т‰лешенд‰ k‰м н‰тиG‰сенеS презентациясенд‰ максималь иреклелек k‰м традицион булмаган алымнар бел‰н якын кил_не к_з алдында тота.
Рольле проект. Мондый проектны эшк‰рт_ k‰м тормышка ашыру бик катлаулы. Анда катнашучылар уен ситуациясенд‰ т™рле социаль k‰м эшлекле м™н‰с‰б‰тл‰рне тудыру ™чен уйлап чыгарылган геройларныS рольл‰рен _зл‰рен‰ алалар. ( тарихи, ‰д‰би персонажлар, т™рле профессия в‰килл‰ре k.б.)
ПроектныS н‰тиG‰се ахырга кад‰р ачык кала, ягъни билгеле булмый. “Суд ничек бет‰р? Конфликт чишелерме? Договор т™зелерме?”
Эчт‰лекл‰ре буенча проектларны классификациял‰_.
Моно проектлар. Бер предмет яис‰ ф‰н ™лк‰се кысаларында _тк‰рел‰, шул ук вакытта башка предмет да буенча информация кулланылырга м™мкин. Мондый проектныS Gит‰кчесе предмет укытучысы булса, б_т‰н дисциплина укытучысы консультант була ала. Моно проектлар:
€д‰би-иGади,
табигать ф‰нн‰ре буенча,
экологик,
лингвистик,
м‰д‰ни,
спортка кагылышлы,
тарихи.
Музыкаль, k.б. була ала.
Мондый проектлар класс-д‰рес системасы рамкаларында кулланыла.
Предметара проектлар Д‰ресл‰рд‰н тыш k‰м бернич‰ т™рле ™лк‰ , предмет рамкаларында тормышка ашырыла.
Алар проблеманы куйганда ук тир‰н эчт‰лекле интеграцияне тал‰п ит‰л‰р. М‰с‰л‰н, наркоманияг‰ профилактика бел‰н б‰йле проектны томышка ашырганда, бу проблемага медицина, экология, хокук саклау органнары, психология ™лк‰се белгечл‰ренеS м™н‰с‰б‰те чагылдырылачак.
Контактлар характеры буенча, т_б‰нд‰ге проектлар
булырга м™мкин:
-класс эченд‰ге,
-м‰кт‰п эченд‰ге ,
-региональ,
-халыкара.
СоSгы ике типтагылары телекоммунмикацион проектлар, ч™нки алар заманча компьютер технологиял‰ре ярд‰ме бел‰н интернет аша тормышка ашырыла.
Д‰вамлылык буенча проектлар классификациясе:
Мини проектлар. Алар бер д‰реск‰, яки д‰реснеS бер ™лешен‰ сыеп бет‰рг‰ тиеш. М‰с‰л‰н, инглиз теле д‰ресенд‰ “Инглиз теленд‰ реклама модуле т™з_” диг‰н проект т‰къдим ител‰. Проект ™стенд‰ эш группаларда алып барыла. Бирелг‰н вакыт – 20 минут: ун минут – ‰зерлекк‰, k‰р группага презентация ™чен 2 ш‰р минут.
Кыска вакытлы проектлар. 4-6 с‰г. бир_не сорыйлар. Бу д‰ресл‰р проект группаларыныS аерым ‰зерл‰нг‰н ™лешл‰рне _зара яраклаштыруы, берб™тен ит_е ™чен кулланыла. Информация Gыю, продуктны ‰зерл‰_ k‰м презентациял‰_г‰ ‰зерлек кебек т™п эшл‰р д‰рест‰н тыш вакытта k‰м ™йд‰ башкарыла. М‰с‰л‰н, 1 нче д‰рест‰ проект группалары билгел‰нел‰, заданиел‰р бирел‰. 2-3 нче д‰ресл‰рд‰ группаларныS Gыелган информациясе турына отчетлары тыSлана, шул информацияд‰н килеп чыгачак проект продуктын k‰м аныS презентация формасы билгел‰нел‰ . 4-5нче д‰ресл‰р парлы итеп куела. Монда ‰зер продуктны презентациял‰_, фикер алышу k‰м б‰ял‰_ булачак.
Атналык проектлар. €леге проектлар игълан ител‰ k‰м укучылар проект эшен‰ “ чумалар”. Бу вакытта класс формалары (мастерская, лекция, лабаратор эксперимент) k‰м класстан тыш формалар (экскурсия, экспедиция, видеоязмалар) аралаштырып кулланыла.
Озакка сузылган – еллык проектлар. Алар группаларда k‰м индивидуаль эшл‰нерг‰ м™мкин. Мондый проектлар д‰рест‰н тыш тормышка ашырыла.
Проект эшч‰нлеге продукт формалары
К_п вакыт проект н‰тиG‰сенд‰ килеп чыккан продуктныS нинди т™рд‰ булуын проектныS темасы ук к_рс‰теп тора. М‰с‰л‰н, “ Физика законнарын ™йр‰н_ ™чен очкыч елан ясау”. Бу проект ярд‰менд‰ укучылар физиканыS кайбер законнарын ™йр‰н‰л‰р.
Исем берт™рле булып та, проект продукты т™рле булырга м™мкин. М‰с‰л‰н, “Табигый зоналар климатыныS _семлекл‰р k‰м хайваннар д™ньясына йогынтысы” проектыныS продукты булып бер гади ген‰ реферат та, Fирд‰ булмаган ниндидер материкныS кызыклы итеп эшл‰нг‰н атласы да булырга м™мкин.
Проект эшч‰нлеге продуктларына мисаллар:
WEB-сайт;
социологик сораштыру н‰тиG‰л‰ре анализы;
атлас -карта;
видеофильм;
газета-журнал;
закон проекты;
уен(эшлекле, рольле, зал бел‰н уен, k.б);
телевизион тапшыру;
коллекция;
костюм;
модель;
музыкаль ‰с‰р;
мультимедиа продукты;
кабинет биз‰леше;
спектакль, постановка, вакыйганы инсценировкалау;
реклама;
прогноз;
м‰кт‰п _зидар‰ системасы;
белешм‰-справочник;
чагыштырма каршылыклы анализ;
укыту ‰сбабы;
экскурсия.
Проект эшл‰_ вакытында укучыларда т_б‰нд‰ге к_некм‰л‰р формалаша :
Рефлексив к_некм‰л‰р:
-чиш_ ™чен ‰ле белемн‰р Gитеп бетм‰г‰н м‰сь‰л‰не аSларга тырышу, акыл аша уздыру к_некм‰се;
- куелган проблеманы чиш_ ™чен н‰рс‰не белерг‰ , ™йр‰нерг‰ кир‰к , -диг‰н сорауга д™рес Gавап таба бел_ к_некм‰се.
2.Эзл‰н_- тикшерен_ к_некм‰л‰ре
-т™рле ™лк‰д‰ге белемн‰рне файдаланып, кир‰клкле эш ысулын уйлап табу к_некм‰се;
- информация кырынннан _зеS‰ кир‰кле информа™ияне табу к_некм‰се;
-Gитм‰г‰н информацияне укытучыдан яис‰ белгечт‰н сорап алу к_некм‰се;
-проблеманы чиш_неS бернич‰ вариантын табу к_некм‰се;
- с‰б‰п- н‰тиG‰ б‰йл‰нешен билгели бел_ к_некм‰се;
3. Б‰я бир_ к_некм‰л‰ре.
4. Хезм‰тт‰шлек к_некм‰л‰ре:
- коллектив планлаштыру к_некм‰се;
партнерга т‰эсир ит_ к_некм‰се;
уртак м‰сь‰л‰не чишк‰нд‰ ярд‰мл‰ш_ к_некм‰се;
партнерларныS хаталарын к_р‰ k‰м т™з‰т‰ бел_ к_некм‰се;
5. Коммуникатив к_некм‰л‰р:
- дискуссия алып бару к_некм‰л‰ре;
- _з фикереSне яклау к_некм‰л‰ре;
- компромисска бару к_некм‰л‰ре;
-сорау бир_, интервью алу к_некм‰л‰ре.
6. Презентациял‰_ к_некм‰л‰ре:
- монолог с™йл‰ме к_некм‰л‰ре;
- чыгыш ясаганда _з- _зеSне тоту к_некм‰л‰ре;
- артистлык к_некм‰л‰ре;
- с™йл‰г‰нд‰ к_рс‰тм‰лек куллана бел_ к_некм‰л‰ре;
- кис‰к бирелг‰н сорауларга Gавап бир_ к_некм‰л‰ре.
“Проект” т™шенч‰се ‰ле д‰ ахырына кад‰р уйланып бетм‰г‰н. АныS турында шул билгеле:
Ул – к_пкырлы. Ул- эффектив. Ул- перспективалы. Проект – иксез- чиксез.
Проект ул – тел‰с‰ кайсы предметны ™йр‰нг‰нд‰ куллану м™мкинлеге булган метод. Аны д‰рес вакытында k‰м д‰рест‰н тыш вакытта да кулланып була. Проект методы укучыларныS _зл‰ре куйган максатларын тормышка ашыруга корылган k‰м шуSа к_р‰ ул -уникаль. Ул к_пт™рле белем k‰м к_некм‰л‰р формалаштыра, шуSа ул эффектив. Проект укучыларга шулкад‰р кир‰кле эш т‰Gриб‰се бир‰, шуSа к_р‰ ул алыштыргысыз.
15