?абдулла Ту?ай?ы? Ш?р?ле ши?ыры буйынса инсценировка
Pырлай урманындаCы мажара
(B. ТуQайIыS “Ш_р‰ле” шиCыры буйынса сценарий)
Й‰шелд‰н кейенг‰н QыIIар бер‰м-бер‰м ‰йл‰неп, аCастарIы ла kынландыра, ваQиCаларIы ла k™йл‰й.
1-се QыI. Тап Pазан артында барIыр бер ауыл – Pырлай, тиI‰р,
2-се QыI. ЙырлаCанда, к™й ™с™н, “тауыQтары йырлай”, тиI‰р.
3-с™ QыI. Г‰рс‰ унда тыумаkам да, мин бер аI торCан инем;
4-се QыI. ЕрIе аI- маI тырмалап, с‰ск‰н инем, урCан инем.
5-се QыI. Ул ауылдыS, kис онотмайым, k‰р яCы урман ине;
1-се QыI. Ул болон, й‰шел _л‰нд‰р х‰тф‰н‰н юрCан ине.
2-се QыI. Hурмы, тиk‰S, Iур т_гелдер, был ауыл бик кескен‰;
3-с™ QыI. ХалQыныS эск‰н kыуы бик кескен‰ инеш кен‰
4-се QыI. Унда бик kалQын k‰м бик э[е т_гел, урта kауа;
5-се QыI. Ел д‰ ваQытында и[еп, ямCыр Iа ваQытында яуа.
1-се QыI. Билд‰ле, был Qап-Qара урманда k‰р йыртQыс та бар,
2-се QыI. ЮQ т_гел айыу, б_ре, т™лк™ - йыkан QоротQос та бар.
3-с™ QыI. j‰м д‰ бар бында Qуян, ирл‰н, тейен, йомран, мышы,
4-се QыI. Осрата аусы булып урманда к_п й™р™г‰н кеше.
5-се QыI. Ен-п‰рейг‰ юлыCа ти урманда яSCыI кеше.
PыIIар ‰йл‰неп ба[ып, яSынан аCастар р‰_ешен‰ ин‰. Шул саQ Qаранан кейенг‰н, с‰се-башы туICан Ш_р‰ле к_рен‰. БармаQтары оIон, маSлайында м™г™I™ бар. Килб‰тkеI х‰р‰к‰тт‰р яkай.
Ш_р‰ле (й‰мkеI к™л‰). Ен-п‰рейI‰р ним‰ ул. Ул шайтандар с_п кен‰ (й™р™й, Qулдары туQтауkыI х‰р‰к‰тт‰р яkай). Ш_р‰ле аCайыCыI бында тотош урманCа хужа (й‰мkеI к™л‰). PараCыI ‰ле, бына мин булам ул Ш_р‰ле. К_рг‰негеI булмаkа, килеп к_регеI ‰ле (шул уQ килб‰тkеI Qи‰ф‰тт‰ йырлай).
€с‰йем д‰ Ш_р‰ле,
Атайым да Ш_р‰ле,
Мин – уларIыS улдары,
Булам мин д‰ Ш_р‰ле, иха-иха-ихаха.
€с‰йем д‰ бик сиб‰р,
Атайым да бер тиг‰н,
PараCыIсы миS‰ л‰,
Pойоп QуйCан к‰ртинк‰S, иха-иха-ихаха.
€с‰йем д‰ QытыQлай,
Атайым да QытыQлай,
€с‰й мен‰н атайIан
Улдары ла Qалышмай, иха-иха-ихаха.
Pуйы урман эсенд‰
Й‰ш‰г‰н урыныбыI.
Кешел‰рг‰ юл ба[ып,
Этлек эшл‰_ уйыбыI, иха-иха-ихаха.
(Ним‰н‰ндер шикл‰неп, туQтап Qала. Е[к‰н‰). €I‰м е[е кил‰. ТуQта, ана кемдер кил‰. (Устарын усQа kуCа). Бына бит ул, бирер булkа Qолона, сыCарып Qуя юлына. Кеше кил‰ ^Iе кил‰ jиIм‰kен, й‰шенеп торайыQ (К™л‰-к™л‰, аCастар араkына й‰шен‰).
“Тр-р-р” тиг‰н тауыш ишетел‰. Балта, арQандар мен‰н QоралланCан Былтыр кер‰. Тир‰-яQты байQап алCас, аCас ки[‰ башлай. Х‰л алырCа туQтай. Тирл‰г‰н битт‰рен k™рт‰. Шул саQ QолаQ ярCыс й‰мkеI тауыш ишетел‰. Егет шикл‰н‰, kаCая. Тауыш таCы Qабатлана. Егет балтаkын алып, k™ж_мг‰ ‰Iерл‰н‰. Ш_р‰ле к_рен‰. Былтыр мен‰н к_Iг‰-к_I Qарашып торалар.
Былтыр. jин кем? jиS‰ мин‰н ни к‰р‰к?
Ш_р‰ле. Бер I‰ шикл‰нм‰, егет, kин, мин QараQ-уCры т_гел;
Юл да ба[майым, шулай Iа мин бик _к тоCро т_гел.
Былтыр (_I алдына). ХоIай Т‰C‰л‰, т™ш™Sд‰ к_рk‰S, QурQып уянырkыS,
Т‰нен‰ тейk‰S яSылыш, ер‰нест‰н сирQанырkыS.
Ш_р‰ле. B‰I‰тем: яSCыI кешел‰рIе QытыQлап _лтер‰м;
Мин ‰ле, к_рг‰с kине, шатлыCымдан _кер‰м.
Былтыр (_I алдына). Ш_р‰ле л‰ Ш_р‰ле тип k™йл‰йI‰р, kин булаkыS ик‰н,
Х‰Iер мин kине был ерг‰ Qабат килм‰[лек ит‰м.
Ш_р‰ле. Тик QытыQларCа яралCандыр минеS бармаQтарым,
БулCылайIыр к™лд™р™п ‰I‰м _лтерг‰н саQтарым.
Былтыр. Ярай, Qарап QарайыQ, кем кемде еSер ик‰н?
jынап QарайыQ, кемебеI аQыллы, тапQыр ик‰н?
Ш_р‰ле. Кил ‰ле kин д‰ бер аI бармаQтарыSды kелкет, эй
Й‰ш егет! Килсе, ик‰_ уйнайыQ бер аI кети-кети.
Былтыр. ЯQшы, яQшы, k_I I‰ юQтыр, мин Qарышмай уйнайым.
Тик kине шартыма к_нм‰[kеS, тип мин уйлайым.
Ш_р‰ле. Ним‰ шартыS, k™йл‰, эй бисара ‰I‰мген‰м!
Тик тиI _к уйнайыQсы, зинkар, ним‰ QушkаS да к_н‰м.
Былтыр. j™йл‰йем шартымды kиS‰, тыSлап тор, ана
Шунда бар бит бик оIон k‰м бик йыуан бер б_р‰н‰.
Мин д‰ к™с-ярIам бирермен, ‰йI‰, ипт‰ш, QуICалайыQ;
Шул аCасты берг‰-берг‰ ошо арбаCа kалайыQ.
Былтыр. Б_р‰н‰неS бер осонда бар асылCан ярыCы,
Шул ерен‰н ныQ Qына kин тот, эй урман kарыCы!
Ш_р‰ле бармаCын б_р‰н‰ ярыCына тыCа. Былтыр яйлап Qына шынаны kурып сыCара.
Ш_р‰ле. Ай-ай бармаQтарым. Ни эшл‰неS kин, ‰I‰мген‰м?
Былтыр. jин уйнайыQ тинеS, ялындыS. Мин kине тыSланым;
К_Sелле булды был уйын, kин миS‰ бик т‰ оQшаныS.
Ш_р‰ле. jин бер аI QыICан мине, QотQарсы, эй ‰I‰мген‰м.
Былтыр. Pайkылай батыр инеS, т™шт™м™ инде х‰Iер кикрегеS?
Ш_р‰ле. Бик ауырта Qулдарым, еб‰рсе, ‰I‰мген‰м
Бынан ары _IеS‰, улыSа, н‰[елеS‰ тейм‰м,
БашQаларIан да тейIертм‰м, ул минеS ду[ым, тиеп,
УCа урманда й™р™рг‰ _Iем Qуштым, тиеп
Былтыр QайтырCа ‰Iерл‰н‰.
Былтыр. Язаkын к_р инде х‰Iер QылCан эшт‰реS ™с™н,
PысQыр, яфалан: C‰йеплеkеS kин _IеS.
Ш_р‰ле. Эй егет, kис юQ ик‰ндер, м‰рх‰м‰т хисеS kинеS,
€йтсе, зинkар, м‰рх‰м‰тkеI! Кем kин? ИсемеS кем kинеS?
Ирт‰г‰ килг‰нсе ду[тар, т‰нд‰ й‰нем торkа ‰г‰р,
“Шул ф‰л‰н атлы кеше Qы[ты,” – тиермен, kораkалар.
Былтыр. €йтk‰м, ‰йт‰йем, kин белеп Qал! Ысын атым “Былтыр” минеS,
Был егет абзаS булыр ул, бик белеп тор kин, энем!
Былтыр аCайым тип мине kин х‰тереSд‰ Qалдыр;
Хуш. Н‰[ел-н‰с‰беS‰ бик к_п итеп с‰л‰м тапшыр.
Ш_р‰ле. Pы[ты, харап итте яуыз “Былтыр” мине;
Аk, _л‰м бит, был б‰л‰н‰н кем килеп йолQор мине?
Тауыштар ишетел‰. АCас р‰_ешенд‰ килеш QыIIар ‰йт‰.
1-се QыI. jин й_л‰рkеS.
2-се QыI. jин QоторCанkыS.
3-с™ QыI. jин тилерг‰нkеS.
4-се QыI. PысQырма kин, тиI яQшылыQ мен‰н тыйыл!
5-се QыI. Эй алйот, Qы[QанCа былтыр, QысQыралармы быйыл?
Ш_р‰ле нисек етте, шулай тартQылашып, б_р‰н‰не k™йр‰п Qаса. АCас р‰_ешенд‰ге QыIIар алдына ‰йл‰н‰.
1-се QыI. Бынан ары урманда ш_р‰лел‰р б™тк‰н, ти.
2-се QыI. Ен-п‰рейI‰р I‰ юQQа сыCып QуйCан, ти.
3-с™ QыI. Pырлай ауылы урманы тынысланып QалCан, ти.
4-се QыI. Былтыр тиг‰н егет шулай яуыздарIы еSг‰н, ти.
5-се QыI. Кеше х‰Iер шул х‰лде ‰ки‰т итеп k™йл‰й, ти.
Рим ИсхаQов.
13PAGE 15
13PAGE 14315
15