Обобщение педагогического опыта Нывма гасга куыст







Ирон жвзаджы урок 4-жм къласы.
Темж: Нывмж гжсгж куыст:«Райсом»









Бац…тт… й… кодта
Дзжуджыхъжуы
25-жм скъолайы ахуыргжнжг
Туаты Фатимж,

Темж: Нывмж гжсгж куыст: Т. Яблонская «Райсом». (Мивдис…г)
Нысан: 1. Ахуыргжнинжгтж ивгъуыд афоны мивдисджыты ивынад
цжсгжмттжм гжсгж куыд бамбжрстой, уый сбжржг кжнын
сфжлдыстадон куыст бакжнгжйж.
2. Ахуыр сж кжнын пайда кжнын дзургж жмж фысгж ныхасы
мивдисджыты алы формжтжй.
3. Хъомыладон куыст бакжнын: спорты ахадындзинад
аджймаджы царды жмбарын кжнын.
Урочы фжлгонц: ахуыргжнжн чиныг, ныв (жвдыст цжуы компьютержй),
фжйнжг, чысыл равдыст сывжллжтты куыстытжй,
карточкжтж.
Дзырдуат: хи фжлтжрын, хъжддых, буар, ужнгмард, лжмжгъ,
хъаруджын, хжрзконд, жнжниздзинад.

Урочы цыд:

Ахуыргжнжг: Уж бон хорз, сывжллжттж!
Абон нж урок уыдзжн ужлдай цымыдисагджр, уымжн жмж мивдисжгжй цы жрмжгимж базонгж стжм, цы зонындзинждтж райстам, уыдонжй практикжйы нж бон спайда кжнын куыд бауыдзжн, уый хъуамж сбжржг кжнжм. Уый тыххжй мах нжхи бацжттж кжндзыстжм нж уарзон куысты хуызмж – нывжцжн ныффыссынмж. Нывжцжн та хуымжтжг нж уыдзжн, фжлж бжлвырд грамматикон хжслжвжрдтимж.
Фжлж уый агъоммж нж зжрдыл жрлжууын кжнжм, мивдисжг цы у, уый. Скжнжм нжхицжн чысыл разминкж «Лжмжгъ цжджы» хуызы:
Цы у мивдисжг?
Цавжр грамматикон категоритж йын ис?
Цал нымжцы?
Цал цжсгомы?
Куыд базонжм мивдисжджы цжсгом?
Цал афоны?
Цы жвдисы нырыккон афоны мивдисжг?
Цы жвдисы ивгъуыд афоны мивдисжг?
Цы жвдисы суинаг афоны мивдисжг?
Нж зжрдыл жрлжууын кжнжм нырыккон афоны мивдисджыты цжсгомон кжржттж.
Ныр та ивгъуыд афоны мивдисджыты цжсгомон кжржттж:
( Сывжллжттж радыгай уайынц фжйнжгмж жмж таблицж жххжст кжнынц)
Жз дзырд-тон цыд-тжн
Ды дзырд-тай цыд-тж
Уый дзырд-та цыд-и, ис
Мах дзырд-там цыд-ыстжм
Сымах дзырд-тат цыд-ыстут
Уыдон дзырд-той цыд-ысты
Ахуыргжнжг: Чи кодта къуыхцытж, чи ласы фжстжмж иннжты, чи разынд абон лжмжгъ цжг нж зонындзнждты ржхысы? Кжй хъжуы ныртжккж асурын не хсжнжй?...
Нж, мах сургж никжй кжнжм. Мах хъжуы зонындзинждтж жмж нж кжд исчи разынд иучысыл лжмжгъджр , уждджр нж «ржхыс» аскъуынын нж бауаддзыстжм, фжлж сжм фжкжсдзыстжм, цжмжй нж фидар «ржхыс» ма ныййиугай уа, уый тыххжй.
Ахуыргжнжг: Хъазын джр бжргж хорз у, фжлж жмбисонды загъдау: «Алц…м…н д…р ис р…ст…г», жмж нж сжйраг куыстмж рахизжм. Махжн нж хжс у, мжнж ныртжккж цы зонындзинждтж равдыстам, уыдонжй ужгъдибаржй, жнцонжй пайда кжнын нж ныхасы миджг, цжмжй аржх мауал хъусжм «Мах зардтам, уыдон бадтой»
Ахуыргжнжг: Уж хозжхжй, абоны нымжц уж тетрждты афыссут. Абон у цыппурсы м…йы 24-…м бон, …рбах…цц… кны Ног азы б…р…гбон Жмж мж зжрдж уж алкжмжн джр зжгъы, цжмжй уж алкжй ног фжндтж жмж бжллицтж уж къухы ржсугъджй куыд жфтой!
Ахуыргжнжг: Уж чингуыты 103-жм фарсыл цы ныв ис, уымж лжмбынжг жркжсжм. Ацы ныв сокдта зындгонд уырыссаг нывгжнжг Татьянж Яблонская жмж йж схуыдта «Утро», ома, «Райсом». Цымж цжмжн схуыдта автор йж ныв афтж?
Скъоладзау: Уымжн жмж дзы нывгонд ис сжумжрайсом.
Ахуыргжнжг: Куыд дзжбжх у сжумжрайсом! Сатжг, сыгъджг ужлджф жрбакалд гом дуар жмж рудзынгжй. Райсомы мигъ нжма сыстад. Сжууон хур жрбакаст уатмж Цавжр ахоржнтжй архайы нывгжнжг?
Скъоладзау: Ирд, фжлмжн, райдзаст, хъжлдзжг ахоржнтжй.
Ахуыргжнжг: Уат уж зжрджмж цжуы? Цжмжй? Жрфыссут-ма йж, уж хорзжхжй.
Скъоладзау: Уат у сыгъджг, райдзаст, сабыр. Дуар жмж рудзынджы алыварс ржсугъд хилгж дидинжг.
Ахуыргжнжг: Хуыссжнмж ма жркжсут.
Скъоладзау: Хуыссжн нырма жнжфснайд у, афтж зыны, цыма йж хъарм нырма йж миджг ис, у хжмпус, фжлмжн.
Ахуыргжнжг: Диссаджы курдиат ис, жвждза, нывгжнжгмж, куыд хорз равдыста хуыссжны хъармдзинад.
Уаты астжу стъол жмбжрзт у аив халджын жмбжрзжнжй. Йж ужлж дурыны миджг жхсыр, дзул жмж нжлхж – рог аходжн. Ужд бандон та?
Скъоладзау: Бандоныл – аив, биноныг жвжрд дзаумжттж. Бжржг у, дысон сж изжржй кжй жрцжттж кодтой, уый.
Ахуыргжнжг: Жмж сжйрагжджр чи у ацы нывы?
Скъоладзау: Сжйрагджр у чызг. Уый уаты астжу кжны гимнастикж. У
бжрзонд, хжрзконд, гуырвидауц.
Ахуыргжнжг: Тынг раст! Йж ужнгты змжлд цыма афтж зжгъы: «Дж райсом хорз, о мж хур! Уж райсом хорз, мж хжхтж! Дж райсом хорз, жгас дуне! Уж райсом хорз, жппжт аджм!»
Цжмжй уай ужнгрог, хъаруджын, хъжлдзжг, хжрзконд, жнжниз, уый тыххжй дж бон райдай гимнастикжйж. Джхи куы фжлтжрай, раджы куы стай, ужд дж цард, дж ахуыр, дж куысты уыдзынж жнтыстджын. Мжнж жмбисонды куыд загъджуы: «Раджы бадаг – жвжсмон». Сымахжй ахжмтж ис, раджы чи фесты?
(Сывжллжтты дзужппытж)
Нжхи Къостайы загъддау:
«Фест райсомжй лжгау,
Ныхс сапонжй джхи,
Жмж скув: «Хуыцау,
Фждзжхсын дыл мжхи!»
Фыджлтжй баззади аив, ржсугъд аджймагжй дзурын:
«Саджы фисынтыл амад»
«Йж конд, йж уынджн жмбал нжй»
«Наржгастжу, гуырвидауц»
У…д фыдконд, нард аджмы та куыд хуыдтой?
«Боцкъайы хуызжн»
Хаст хъыбылы хыузжн»
Йж ужрхжй, йж джргъжй ужлдай нжй»
Фжлж та ногжй ацы дзжбжх чызгмж жрбакжсжм. Алчиджр ма афжлваржд ныртжккж йжхи чызджы бынаты авжрын. Цымж дардджр дж бон куыд ахжццж кжнис ды та?
Скъоладзау: Гимнастикж скодтон, мж хуыссжн афснайдтон, мжхи уазал донжй ахсадтон, мж ужлждаржс акодтон, аходжн ахордтон жмж зжрджхъжлдзжгжй, ужнгрогжй скъоламж фжраст джн.
Ахуыргжнжг: Жмж кжй зжгъын жй хъжуы, дж къухы бирж жнтыстдзинждтж бафтдзжн.
Уж зжрдыл ма жрлжууын кжнут, «Ералаш»-ы иу лжппу куыд хъуынтъыз жмж мжстыгжржй байдыдта йж бон, уый. (Равдисын видео) Цжмжн?
Скъоладзау: Уымжн жмж, жвжццжгжн, сихормж фжхуыссыд жмж йж сжр рисгжйж, ужнгмарджй сыстад йж хуыссжнжй.
Ахуыргжнжг: Раст. Дж бон куыд райдайай, афтж дын ацжудзжн
Зжгъут-ма, ацы ныв цавжр жанрмж хауы: пейзаж у, натюрморт жви сюжетон ныв?
Скъоладзау: Сюжетон ныв.
Ахуыргжнжг: Иттжг раст. Ныртжккж ныффысдзыстжм дзырдуатон диктант, жмж уыцы дзырдтжй уж бон уыдзжн спайда кжнын нывжцжн фысгжйж:
Хи фжлтжрын, хъжддых, буар, ужнгмард, лжмжгъ, хъаруджын,
хжрзконд, жнжниздзинад, гуырвидауц, ужнгрог, жнжзивжг.
Ныр та, цжмжй нын нывжцжн жнцонджр фыссжн уа, уый тыххжй скжнжм пълан:
Райдзаст райсом.
Уаты жрфыст:
а) хуыссжн;
б)стъол;
в) бандон;
г) дидинжг.
3. Чызджы жрфыст:
а) йе’ддаг бакаст;
б) йе’ддаг бакаст жмж йж удыхъжд.
4. Куыд райдайын мж райсом.
5. Спорты ахадындзинад аджймаджы царды.
Зжгъут-ма, цавжр тексты хуызтж зонжм мах?
Скъоладзау: Тауржгъон, жрфыстон жмж текст-хъуыды.
Ахуыргжнжг: Уждж ужм куыд кжсы, мжнж цы пълан саржзтам, уымж гжсгж уж нывжцжнтж цавжр уыдзысты?
Скъоладзау: Жрфыстон жмж хъуыды.
Ахуыргжнжг: Ныр та уын райуардзынжн карточкжтж алыхуызон эпитеттимж. Сымах хъуамж равзарат, нывмж дзы кжцытж ис ахжссжн, уыдон, иннжтж ахахх кжнут. Хъжугж эпитеттжй спайда кжндзыстут уж куыстыты.


Карточкжтж.
Сау, хъуынтъыз, жнкъард, райдзаст, хъжлдзжг, аив, ржсугъд, жнжниз, хжрзконд, гуырвидауц, зжрджмждзжугж, фыдконд, цжрджг, зивжггжнаг, жнжзивжг, магуса, хжрзжфснайд, тар, ирд, змжст, хъаруджын.
Ахуыргжнжг: Зжгъут-ма, карточкжты лжвжрд дзырдтж цавжр ныхасы хжйттж сты?
Скъоладзау: Миногонтж.
Ахуыргжнжг: Ссарут-ма уждж дзырдты хсжн вазыгджын дзырдтж. Скъоладзаутж (радыгай): Хжрз+конд, гуыр+видауц, зжрджмж+дзжугж, хжрз+жфснайд
Ахуыргжнжг: Ссарут дзы синонимтж.
Скъоладзаутж (радыгай): Сау - тар, зивжггжнаг - магуса, жнжзивжг -цжрджг, хжрзконд - гуырвидауц, аив – ржсугъ д- зжрджмждзжугж, райдзаст - хъжлдзжг
Ахуыргжнжг: Ссарут дзы антонимтж.
Скъоладзаутж (радыгай): Тар – ирд, хъуынтъыз – райдзаст, хжрзконд – фыдконд, цжрджг – магуса, хъжлдзжг – жнкъард, хжрзжфснайд – змжст

Б…р…гг…н…нт… с…в…рын сыв…лл…тт…н.
Уе ппжтжн джр стыр бузныг, тынг хорз бакуыстат абон урочы
Х…дзарм… куыст
Ахуыргжнжг: Сывжллжттж, мжнмж гжсгж, мах лжмбынжг равзжрстам нывы мидис жмж бацжттж кодтам нжхи нывжцжн фыссынмж. Фжлж ма уын джттын иу грамматикон хжслжвжрд: уж нывжцжнты цы мивдисджытжй спайда кжнат, уыдонжн сбжржг кжнут сж грамматикон формж, ома, сж афон, нымжц, цжсгом жмж, кжй зжгъын жй хъжуы, сж кжржттж.
Зжгъын-ма мж фжнды иу хъуыддаг: кжй фжнды, уый фыссы йж нывжцжн тетрады, кжй фжнды, уый та, мжнж куыд фжкжнжм, афтж: ныв жмж нывжцжн хицжн сыфыл.
Мж зжрдж уын зжгъы, жнтыстджынжй куыд бакусат х…дзары, уый.

Хжрзбон!

15