Дунейон культур?йы х?знат?. Микеланджело Буанаротти

Урочы темæ: Дунейон культурæйы хæзнатæ. Микеланджело Буанаротти. Грамматикон темæ: Лексикон-грамматикон фæлтæрæнтæ рацыд æрмæгæй.
Эпигрæф урокмæ: Микеланджело у уæларвон,зæд,титан,16-æм æнусы Прометей , сæрибары зарæггæнæг,, Ӕндидзыны( Ренессанс)дуджы поэт.
Лодовико Ариосто (йе мдугон фыссæг) Урочы нысантæ:1.Скъоладзауты фæцалх кæнын рацыд лексикон æрмæгæй ныхасы мидæг пайда кæныныл. 2.Сфæлхатын рацыд грамматикон æрмæг(вазыгджын хъуыдыйæдтæ). 3.Бацархайын ахуырдзауты эстетикон дуне фæхъæздыгдæр кæныныл,патриотон хъуыдытæ гуырын кæныныл. 4.Скъоладзауты ахуыр кæнын хибарæй хатдзæгтæ кæныныл.
Урочы фæлгонц: аив фыстытæ фæйнæгыл, презентаци интерактивон фæйнæгыл,эпигрæф Лодовико Аристойы ныхæстæ,дзырдуатон дзырдтæ,кроссворд,Микеланджелойы портрет,йæ нывтæ,сывæллæттты конд нывтæ. Урочы цыд: Ах-г: Эпоха Возрождения,Ренессанс,иронау та Ӕндидзæны дуг. Уыцы дуг зындгонд у ахæм нæмттæй,куыд: Шекспир,Сервантес,Рафаэль,Тициан,Леонардо да Винчи, Данте æмæ бирæ æндæртæй.Уыдонæй алчидæр стыр фæд ныууагъта чи литературæйы,чи аивады,чи архитектурæйы,чи нывкæнынады,æмæ а. д .Сæ нæмттæ хъуыстгонд сты æппæт дунейы дæр .Уыцы рæстæг фæзынд,нырыонг чи нæ уыди,ахæм галуантæ, аркæджын хæдзæрттæ,колоннæтæ.Нывкæнынады фесгуыхтысты Рафаэль,Тициан, Леонардо да Винчи.Уыцы рæстæджы фыст æрцыдысты Дантейы хуыздæр уацмыстæ.Уыцы рæзты процесс райдыдта Италийы,уый фæстæ рахызт иннæ паддзахæдтæм.Уый уыд культурон æмæ идейон райрæзты рæстæг.Уыцы заманы сфæлдыстадон кусджыты уырныдта адæймаджы стыр нысаниуæг,йæ зонд æмæ хъару æнæкæрон кæй сты,уый.Цы бирæ нæмтты кой скодтон,уыдонæй абон дзурдзыстæм æрмæст иу адæймагыл Чи у? Дзуапп ис мæнæ ацы кроссворды. Кроссворд скæныны фæстæ базонын кæуыл дзурдзыстæм, уый.(Хæдзармæ сын лæвæрд уыд æрæмбырд кæнын æрмæг Микеланджелойы тыххæй) 1.Лексикон диктант. Дефиницитæ. Ахуыргæнæг дзуры, сывæллæттæ фыссынц дзуæппытæ сæ тетрæдты. 1.Исты фарста,кæнæ проблемæ лæмбынæг æвзарын, ахуыр æй кæнын дзуапп- иртасын)исследовать.изучать. 2.Истæмæ хорз арæхсын,арæхстдзинад - (дæсныйад)профессия,любимое занятие. 3.Скульпторы къухæй рацæугæ куыст- цыртсурæт(скульптура), 4.Армыдзаг- (къухыдзаг), 5.Диссаг хабæрттæ(цымыдисаг)интересные. 6.Фау хæссын(зæрдæмæ нæ цæуын) не нравится. 2.Лексикон рæхыстæн сæ кæрæттæ баххæст кæнын(интерактивон фæйнæгыл. Иртасын…(словосочетание,предложение ) куыст,æрдзы сусæгдзинæдтæ,… Дæсныйад… хорз дæсныйад,Микеланджело равзæрста хорз дæсныйад. Цыртсурæт… цыртсурæт аразын,скульптор аразы скульптурæ . Армыдзаг… армыдзаг систа, скульптор армыдзаг систа мраморы ры.г Цымыдисаг… цаутæ, Микеланджелойы царды æрцыд бирæ цымыдисаг цаутæ. Зæрдæмæ нæ цæуын…скульптурæ губернаторы зæрдæмæ нæ фæцыд. Куы сæ ныффыссой,уæд фæйнæгыл фæзындзысты дзуæппытæ. Абарæм сæ. 3. Саразут уæхи логикон рæхыстæ (аразынц,бакæсæм сæ) 4.Аразæм вазыгджын хъуыд-тæ интерактивон фæйнæгыл,дзуæппытæ лæвæрд не сты : 1.Микеланджелойæн йæ мад амард,……………………,уæд(6 азы йыл куы цыд,уæд.) 2………………,уæд балæууыди амæй –ай зындæр куыстыл (Нывгæнæгыл 26 азы куы цыд, 3.Фæйнæджытыл хуысгæйæ нывгæнæг иунæгæй сарæзта,………………,ахæм егъау фрескæ(дунейы чи нæма уыд ). Ӕвзарæм ацы хъуыдыйæдтæ. (сты вазыгджын,домгæвазыгджын…) 5.Лæвæрд дзырдтæм гæсгæ аразæм Микеланджелойы сурæт(стыр къам ис фæйнæгыл,хъæугæ дзырдтæ сымбырдгæнгæйæ нæм рауайдзæн йæ сурæт),дзырдтæ лæвæрд сты хæццæйæ :Саухил, мыдхуыз, бурхил, тымбылдзæсгом, даргъгомауцæсгом , зылынфындз, растæвæрд фындз , зондджын цæстытæ, фæлладхуыз цæстытæ, тызмæгæнгас . 6.Текстыл куыст.Кусæм къордты,аразæм диалогтæ,къордты архайджытæ кæрæдзимæ дæттынц фæрстытæ,зæгъæм: 1.Кæмæ фæдзырдтой,мрамор куы фехæлд,уæд ? 2.Чи бавнæлдта уыцы куыстмæ? 3.Цал азы йыл фæкуыста? 4. Кæм æвæрд уыд скульптурæ? 5. Кæй зæрдæмæ нæ фæцыд скульптурæ? 6. Цавæр фау æрхаста Микеланджелойы куыстмæ? 7.Хъомыладон куыст Микеланджелойы афоризмтыл бакусын. Цæуыл дзурæг сты? 1.Врагу желаю не смерть,но вынужденного безделья. 2.Я чувствую себя хорошо только тогда,когда я с долотом в руке. 3.Господи, дай ,чтобы я всегда желал большего,чем могу сделать. 4.Не знаю,что лучще-зло ли,приносящее только пользу,или добро,приносящее вред. 8.Аудировани . Кæсын текст. Тексты бындурыл саразын беседæ фæрстытæм гæсгæ. Кусæм къордгай: чи хуыздæр,чи тагъддæр,чи растдæр. 1.Презентаци (на интерактивной доске Хортиев Давид). Презентаци кæсыны рæстæг хъуысы итайлаг музыкант,Микеланджелойы æмдугон, Альбинонийы музыкæ. Уый фæстæ скъоладзаутæ дæттынц фæрстытæ презентацийы æрмæгмæ гæсгæ. 2.Скульптура(Давиды ) скодта йæхи къухтæй Сугъарты Давид æмæ йыл радзырдта.Уый уыд йæ проектон куыст. 3.Микеланджело-поэт(тынг аив чиныг скодта Хъуысаты Фатимæ æмæ нын радзырдта,Микеланджело диссаджы æмдзæвгæтæ кæй фыста) Уыдон сты сæ проектон куыстытæ. 4.Йе мдзæвгæтæ йын кастысты Алинæ,Рустам, Аня. Цы базыдтам Микеланджелойы тыххæй? (слайдтæ) скъоладзауты бацæттæгонд: Йæ цард æмæ сфæлдыстад ахсы æнæхъæн эпохæйы бæрц-1475-1564-æм азмæ.Райгуырд 6-æм мартъийы 1475-æм азы г. Капрезейы,Тосканæйы. Йæ фыд уыд хуымæтæг адæймаг .Ном дæр ыл уый сæвæрдта. «Микеланджело» нысан кæны «зæдон», уæларвон».Ӕцæгæй дæр афтæ разынд. Йæ сабидуг арвыста Флоренцийы йæ мады цæгаты. Ӕхсæз азы йыл куы цыд,уæд сывæллонæн амард йæ мад,лæппу сидзæрæй баззад.1488-æм азы йæ йæ фыд радта ахуыр кæнынмæ боттегæмæ(æрмадз)-уыцы рæстæг афтæ хуыдтой нывгæнджыты æрмадз. Йæ ахуыргæнæг уыди Доменико Гирландано-канд Флоренцийы нæ,фæлæ æппæт Италийы зындгонддæр нывгæнджытæй иу. Цыбыр рæстæгмæ æрыгон лæппу схызтис аивады уæлдæр къæпхæнмæ,базыдта рагон дæсныты куыстыты сусæгдзинæдтæ.Йе нтыстытæй дисы æфтыдта йæ ахуыргæнджыты. Италийы бонджындæр æмæ кадджындæр лæгтæй иу-Лоренцо Медичи- фехъуыста æрыгон курдиатджын лæппуйы тыххæй æмæ йæ æрбахуыдта йæ галуанмæ. Ам Микеанджелойæн бар радтой Лоренцойы хъæздыг коллекцийæ антикон скульптурæтæ æмæ нывты къопитæ исын. Уый æрыгон дæсныйæн уыд тынг хорз скъола. Дзурынц,зæгъгæ,дам, йе мгæрттæй чидæртæ хæлæг кодтой йæ арæхстдзинадмæ.Йе мбал Торриджено иу хатт рамæсты Микеанджеломæ, фырмæстæй йæ тымбылкъухæй ныццавта æмæ йын йæ фындз асаста. Уый тыххæй Торриджено тард æрцыд Флоренцийæ. Микеланджелойы царды зынгæ хай баст у Ромимæ.Ацы горæтмæ хуынд уыдис стыр кадимæ.Лæварæн ын ныууагъта Чырыстийы скульптурæ.Уый ис Сыгъдæг Пётыры аргъуаны . Нывгæнæгыл 26 азы куы цыд,уæд балæууыди амæй –ай зындæр куыстыл. Иу цавæрдæр скульптор райдыдта аразын мраморы егъау урс къæрттæй скульптурæ,фæлæ йæ фехæлдта æмæ йæ куыст ныууагъта. Флоренцийы сæргълæууæг фæдзырдта хуыздæр дæснытæм,цæмæй уыцы мраморæй скульптурæ саразой,уый тыххæй. Бирæтæ сæ ныфс нæ бахастой ацы куыстмæ,суанг ма Леонардо да Винчи дæр.Фæлæ Микеанджело сразы ис.Библийы таурæгъмæ гæсгæ æхсарджын фыййау Давид схæцыд уæйыг Голиафимæ æмæ йыл фæуæлахиз.Уыцы сюжеты хъайтар Давиды номыл-3 азы фæстæ арæзт æрцыдис,дунейон кад ын чи скодта,уыцы цыртсурæт.Скульптурæ сывæрдтой Флоренцицы сæйраг фæзы.Уым фæлæууыд 300 азæй фылдæр.Куы фехæла,уымæй тæрсгæйæ йæ бахастой Аивæдты Академийы бæстыхаймæ,фæзы та ныр лæууы йæ къопи.1508-æм азы католикон дины сæргълæууæг Юлий Дыккæгæм бабар кодта Микеланджелойæн Сиксты капеллæйы цар ныффыссын.Йæ фæзуат уыд 600 метрæй фылдæр .Фæйнæджытыл хуысгæйæ нывгæнæг иунæгæй сарæзта,дуне йе сконд æмæ йæ фæдæлдоны онг чи вдисы,ахæм егъау фрескæ. 75-аздзыд Микеланджело ныффыста 2 стыр нывы:Сыгъдæг Павелы цардæй,иннæ та Сыгъдæг Пётыры дзуарыл куыд байтыгътой,уый тыххæй. 1546-æм азы нывгæнæг сарæзта йæ зындгонддæр архитектурон бæстыхæйттæ. Микеланджело канд гениалон нывгæнæг,архитектор æмæ скульптор нæ уыд,фæлæ ма уыд курдиатджын поэт дæр. Йе мдзæвгæты йын йе мдугонтæй бирæтæ нæ зыдтой,уымæн æмæ сæ нæ рауагъта.Абоны онг нæм æрхæццæ сты200 уацмысы. Микеланджелойы лирикæйы бындуры æвæрд сты арф хъуыдытæ æмæ трагикон æнкъарæнтæ. Амард 18-æм февралы 1564-æм азы .Йæ мард ын сусæгæй раластой Ромæй æмæ йæ баныгæдтой йæ райгуырæн зæххы.Ардæм æрвылбон æрцæуынц мингай туристтæ аивады титаны ном ссарынмæ.Урочы кæронбæттæн .Хатдзæгтæ.Скъоладзаутæ аргъ кæнынц кæрæдзийы куыстæн,сæхи куыстæн,хуыздæр бæрæггæнæны аккаг чи у,чи райста хорз зонындзинæдтæ,кæмæн нæ бантыст бынтон хорз æрмæг бамбарын,цавæр къуылымпыдзинæдтыл,цæлхдуртыл фембæлдыстут,æ.а.д.Бæрæггæнæнтæ