Разработка урока по осетинскому языку «Хъазыбеджы хох»

«Хъазыбеджы хох»


Урочы цыд:
Бац…тт…г…н…н р…ст…г.
1.Урочы мотивации. Бесед…:
- Ц…м…н ахуыр к…нын ирон …взаг?
С…биты дзу…ппыт….
2. Фонетикон зарядк…:
Д…ргъ …м… даргъ – высота и длина
Къ…ртат… …м… къ…ртт – ведра и кусок
Б…ласы д…ргъ уыд …рт… метры (Высота дерева составляет три метра).
Уазджыты ф…ндаг Хъобанм… уыд даргъ. (Дорога гостей в Кобань была длинной).
Дуры у…ззау къ…ртт …рхаудта з…хм…. (Тяжелый кусок камня упал на землю.)
Бола у…ззау къ…ртат… бахаста х…дзарм….(Бола тяжелые ведра занес в дом.)
Рацыды …рм…г з…рдыл …рл…ууын к…нын.
Х…дзарм… куыст сб…р…г к…нын
а) лексикон диктант:
Известный богатырь – зынгонд богал
Выносливый мальчик – ф…разон л…ппу
Высота дерева – б…ласы б…рз…нд
Ведра бабушки – нанайы къ…ртат…
Сильно удивляться – тынг дис к…нын
Устал от работы – баф…ллад куыст…й
Бороться с товарищем – …мбалим… хъ…быс…й х…цын
Победил человека – амбылта ад…ймаджы
Бесхитростный народ – …н…хин ад…м
Добродушный ребенок – х…ларз…рд… сыв…ллон
б)аив к…сын т…лмадз к…нын текст
Ног …рм…гыл куыст.
Текстыл куыст:
Бак…сын аив текст.
Къ…йтт…й куыст (к…р…дзим… ф…стыт… д…ттын)
- Чи уыд Хъаныхъуаты Б.? (Хъ.Б. уыд зангонд ирон богал)
- Цав…р ад…ймаг уыд уый? (Уый уыд диссаджы тыхджын …м… ф…разон ад…ймаг)
- Й… д…ргъ …м… й… у…з цас уыдысты? (Й… д…ргъ уыд 2 метры …м… 27 сантиметры, й… у…з та 214 кил…йы)
- К…м райгуырд Хъ.Б. ? (Бола райгуырд Хъобаны Хъаныхъуаты Дударыхъойы х…дзары)
- Куыд р…зыд сыв…ллон азы онг? (Азы онг сыв…ллон уыд л…м…гь, ф…л… уый ф…ст… райдыда тагъд р…зын.)
- Л…ппуйыл цал азы цыд доны къ…ртат… куы систа у…д? (4 азы)
- Ц…уыл дис кодтой мад …м… сых…гт…? (Къ…ртат… уыдысты у…ззау, мад с… уынджы ф…уагъта, й… х…д…г сых…гт…м бацыд. Гыццыл Бола доны къ…ртат… систа …м… с… хадзарм… бахаста.)
- Ц…уыл …м… цы ластой Бола …м… й… фыд хъ…д…й? (Й… фыдим… галт…й суг ластой хъ…д…й)
- К…цы азы Хъ.Б. райдыдта хъ…быс…й х…цын? (1904азы)
- К…м х…цыд Бола? (Цирчы)
- Болайы искуы исчи амбылта? ( Й… р…ст…джы Болайы никуы ничи амбылта.)
- Ирон ад…м Болайы ц…й тыхх…й бир… уарзтой? ( Уым…н …м… Бола уыд диссаджы тыхджын н… ф…л… мА уыд …н…хин …м… х…ларз…рд… ад…ймаг.)
3. Антонимт… ссарын тексты:
Тыхджын – л…м…гъ
Ф…разон – …н…ф…разон
Уаззау – рог
Гыццыл – сытыр
Разм… – ф…ст…м…
„мбулын – х…рд к…нын
Ф…у…лахиз – ф…х…рд
„н…хин – хин
Х…ларз…рд… – фыдз…рд…
Граматикон х…с:
Карточкат…. Бав…рын мивдисджыты хъ…уг… форм…ты (у, сты, ис, уыд, уыдысты, д…н, д…)
Болайы фыд м…гуыр з…хкус…г.
Андиаты Сослан зыдгонд ирон богал.
Доны къ…ртат… .у…ззау, ф…л… с… л…ппу ахаста х…дзарм….
Ирон ад…мм… бир… тыхджын л…гт….
Бола ф…разон …
·м… хъ…ддых ад…ймаг.
Ацы л…ппут… Ирыстоны кад.
Болайы фыд …м… мад..Хъобан…й.
Мах .хорз спортсмент….
Сымах ..х…ларз…рд… ад…м.
„з..Хъаныхъуат…й, ды та Дзаболат…й.
Аудировани
Нар…г ф…ндагыл Хъабанм… файтоныл ф…ц…йцыдысты …нахуыр ад…м. С… у…л… зынаргъ дзаум…тт…, сылгойм…гты с…рыл пака худт…. Цым… чи сты ацы ад…м, к…ц…й ссыдысты, к…й агурынц? Хъ…ум… х…ст…г б…хт…р…г …рл…ууыд …рыгон хохаг л…ппуйы раз. Л…ппу цыд…рт… куыста х…р…гу…рдомим…. Уазджыт…й й…м иу сдзырдта:
- Д… хорз…х…й, ам Хъаныхъуаты Бола к…м ц…ры?
Л…ппу сыстад, бахудт …м… иу къухы у…рдоны у…ззау цалхыл х…цг…й… загъта:
-У…рт… уым.
Уазджыт… бамб…рстой, с… разы к…й л…ууы зынгонд ирон богал.
 
Дзырдуат.
Нар…г-узкий
Файтоныл - на карете (фаэтоне)
Зынаргъ дар…с – дорогая одежда
Пака худт… – шляпы
Б…хт…р…г – извозчик
Х…р…гу…рдон – арба
Цалх – колесо
„нахуыр – необычный
 
Ф…рстыт…
- Чи ф…ц…йцыд Хъобаны нар…г ф… нд…гтыл?
- К…й агуырдтой уазджыт…?
- К…й федтой?
- Цы систа й… къухы л…ппу?
- Цы бамб…рстой уазджыт…?
- К…й цард…й …рхастам ацы цау?
 
Фотоальбомыл …ркуыст
 
 
 
 
 
 
Диалогы реплик…т… бахх…ст к…нын, бакусын раст интонацийыл.
- .?(К…м райгуырд Бола)
Хъаныхъуаты Дударыхъойы х…дзары.
-?(Уый тыджын сыв…ллон уыд?)
Н…, л…м…гъ.
-..? (К…им… хаста дон?)
Й… мадим….
-..?(Сугт… й… фыдим… ласт…?)
О, й… фыдим…
-...? (Хъ…быс…й та к…м х…цыд?)
Цирчы
-? (Искуы й… исчи амбылта?)
Никуы …м… ничи
- .? (Бола тыхджын уыд?)
О, тыхджын.
-? (Болайы ирон ад…м уарзтой?)
О, тынг бир….
 
 
Раст у …ви раст н…у?
- Хъаныхъуаты Бола у зынгонд ирон фысс…г? (Хъ.Б. у зынгонд ирон богал)
- Хъ.Б. райгуырд Нары хъауы? (Хъобаны хъ…уы.)
- Гыццыл Бола доны къ…ртат… систа …м… с… сых…гт…м бахаста? (Н…, х…дзарм…)
- Абайты Васой…н л…в…рттой алыхуызон н…мтт…: «Ирон у…йыг», «Хъазыбеджы Хох», «ад…ймаг-хох» ? (Н… ах…м н…мтт… л…в…ртой Болай…н)
- Хъ.Б. й… ад…м…н скодта кад …м… намыс? (О, йе …нтыстдзинадт…й.)
 
Ирон …мбис…ндт…
Л…джы кад худ…й н…у. (Слава мужчины не от шапки)
Ф…лм…н ныхас…й дурр д…р с…тты. (Мягкое слово и камень расколет.)
Л…кад у…л…уыл базайы. (Слава человека остается на земле)
 
 
З…р…г Хъаныхъуаты Болайыл.
 
Рахизын ирон нырыккон зынгонд бог…тт…м.
 
Х…дзарм… куыст. Текст аив к…сын …м… хи ных…ст…й дзурын.
 
 

15