Мемлекетті? ??рылымы ж?не бас?арылуы
Сабақтың тақырыбы: §23 – 24 Мемлекеттің құрылымы және
басқарылуы
Сабақтың мақсаты: Мемлекеттің атқаратын функцияларын айқындау;
Оқушыларды мемлекетті басқарудың заңды және
өзге формаларымен таныстыру;
Мемлекеттік құрылулардың түрлері ажырату;
Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару
формасы туралы ой қозғай отырып, қоғамның
дамуының келешегіне ой жүгірту, демократизмге
тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап.
Саб/ пән аралық
байланысы: Дүние жүзі тарихы, Қазақстан тарихы,
География.
Саб/көрнекілігі: Интерактивті тақта, сызбалар.
Саб/барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
2. Үйге берілген тапсырманы сұрау.
(Оқушыларға сұрақ қою арқылы сұрау)
Халық өз билігін қалай жүргізеді?
Халық өз билігін қандай жолдармен бақылайды?
Халық өз билеушілерін қалай ауыстыра алады?
Демократия-қоғамдағы түрлі басқару жүйелерінің бірі?
Біздің республикамызда демократия құрылымдарының жұмыс істеу деңгейін бағалай білу?
3. Жаңа сабақтың тақырыбын оқушыларға сұрақ қоя отырып табу.
Мемлекет дегеніміз не?
Мемлекет қандай түрлерге бөлінеді?
Мемлекеттің белгілерін анықта?
Оқушылардың жауаптарын қорытындылап, енді оқушылардың сол мемлекеттің функциялары, құрылымы және басқарылуы туралы ұғымдармен танысатындығын айтып, интерактивті тақтадан жаңа сабақтың тақырыбы мен жоспарын шығарады.
§23-24. Мемлекеттің құрылымы және басқарылуы.
Мемлекеттің функциялары;
Мемлекеттің басқару формалары;
Мемлекеттік құрылымның негізгі формалары;
Мемлекет функцияларыҚоғамды күш көрсетуден өзге тәуелсіз қоғамдардың басып кіруінен қорғау
Қоғамның әр мүшесіне әділетсіздіктен, сол қоғамның мүшелерінің тарапынан езгіден сақтау
Жекелеген адамдар мен шағын топтардың мүдделеріне қызмет етпейтін, белгілі бір қоғамдық мекемелер ұстау
Осы функцияларды орындау үшін мемлекетке билік органы, басқару органы және сот керек. Мемлекетті басқару формасына қарай үш түрге бөлеміз
Мемлекеттік басқару формасыДиктатура Заңсыз жолмен басқару формасы диктатура бір қолға шексіз биліктің жинақталуы , заңды аяққа басып отырып, күш көрсету арқылы басқаруды жүзеге асыруМонорхиялық
Мемлекеттік биліктің жеке дара бір билеушінің қолында болып және оның мұраға қалатын түрі
Республикалық
Мемлекетік биліктің барлық жоғарғы органдары белгілі бір уақытқа сайланатын мемлекеттің басқарылу түрі
АбсолюттікСауд Арабиясы, БАЭ, Катар, Бруней
Конституциялық
Ұлыбритания, Жапония, Дания, Нидерландия, Швеция
ПрезиденттікАҚШ, Аргентина, Боливия, РесейПарламенттікГермания, Италия, Австралия, Үндістан, Финляндия
Биліктің орталықтандыру деңгейіне қарай көп ұлтты мемлекеттер мен мемлекетаралық одақтардың құрылымдары әр түрлі.
Мемлекеттік құрылулардың формасыФедерациялы Бірнеше мемлекеттік құрылымдардың бірігуі және одақтық мемлекеттің құрылуы. АҚШ, Мекенка, Канада, Ресей.
Конфедерациялы Тәуелсіздігін сақтай отырып, кейбір міндеттерді бірігіп шешу мақсатында құрылған мемлекеттер одағы Ұлыбритания достастығы.
Унитарлы Билік орталық үкіметтін қолында шоғырланған, жергілікті билік органдары орталыққа тәуелді жэәне оған есеп береді. (Ұлыбритания, Франция, Түркия, Польша,т.б.)
Терминдік сөздермен жұмыс: (дәптерге жазу)
Монорхия- 4. Федерация -
Диктатура- 5. Конфедерация-
Унитарлы- 6. Референдум-
Сұрақ: ҚР басқару формасы жағынан, құрылым формасы жағынан қандай мемлекет? (ҚР-президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет (ҚР Конс: 2-бап))
Көпшілік елдерде билікті орталық (ұлттық) және жергілікті органдар арасында саяси және әкімшілік шекараластыру жүзеге асырылған. Әр ел өзгелерден биліктің орталықтандыру деңгейімен ерекшеленеді.
Федерациялар көпшілік жағдайда екі ұстанымды негізге ала отырып құрылуы мүмкін. Оның біріншісі-аумақтық ұстаным. Мұндай жағдайда бір ұлттың өкілінен тұрса да, мемлекет жекеленген жергілікті билік субъектілеріне бөлініп кетеді. Оған мемлекеттік бірліктер аумақтарында қалыптасқан тарихи жағдайлар, бұрыннан келе жатқан дәстүрлер себеп болуы мүмкін.
Аумақтық ұстанымдар бойынша бөлінген федерациялық мемлекеттерге – АҚШ, Мексика, Канада сияқты елдер жатады.
Федерациялық мемлекеттердің үлкен бір тобы ұлттық – аумақтық ұстаным бойынша құрылған. Олардың ішіндегі ең ірісі және көрнектісі – Ресей Федерациясы. Ресей Федерациясында аумақтық – әкімшілік бірліктерден басқа, ұлттық белгілері бойынша түзілген 21 республика, 1 автономиялық округ бар.
Конфедерациялық одаққа біріккен елдер, әдетте, сыртқы саясатты бірігіп жүргізеді, көбіне әскери одақтар құрады. Конфедерацияның құрамына кемінде екі, кейде ондаған елдер кіруі мүмкін.
Жаңа сабақты қорытындылау. (интерактивті тақтаны пайдалану арқылы оқушылар сұраққа жауап береді)
Мемлекеттік билікке келу және оны басқару формалары
Басқару формаларыБилікке келу жолдары
Билік атадан балаға мұра ретінде қалдырылады
Билікке келу еркін сайлау арқылы жүзеге асырылады.
Билік күшпен қастандық немесе революцилық жолмен басып алынады.
Оқушы еңбегін бағалау
Үйге тапсырма: § 23-24. Мемлекеттің белгілеріне, басқару формасына, құрылу формасына қарай Қазақстанға сипаттама жазып келу.