Жаратылыстану 5 сынып атомсфералы? ??бьылыстар ж?не тірі а?залар?а ?сері

Жаратылыстану 5 сынып күні_______________
Тақырыбы: Атмосфералық құбылыстар, олардың тірі организмдерге әсері .
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға таулар, атмосфераның құрамы, құрылысы, қасиеттері жөнінде түсіндіру.
Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.
Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.
Болжамдап отырған нәтиже: Атмосфераның құрамы, құрылысымен танысқан тұлғаСабақтың типі: Жаңа білім беру сабағыСабақтың түрі: Аралас сабақСабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.
2. Әңгіме-дәріс.
3. Кестемен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.
Сабақтың жоспары:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Сұрақ-жауап.
Қорытындылау.
ІІІ. Жаңа сабақ.
1. Әңгіме-дәріс.
2. Топтастыру.
3. Тірек-сызбамен жұмыс.
Қорытындылау.
IV. Жаңа сабақты бекіту.
1. Сұрақ-жауап.
V. Қорытындылау, бағалау.
VІ. Үйге тапсырма беру.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Білімін тексеру:
1. Сұрақ-жауап.
1. Жердің қандай қабаттарын білесіңдер?
2. Атмосфераны ластаушы заттар не деп ойлайсыңдар?
3. Атмосфера антропогендік әсерлер?
ІV. Жаңа сабақ.
1. Әңгіме-дәріс.
Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.
2. Топтастыру.
Топтастыру арқылы атмосфераның құрамын түсіндіру.
1Ауа райы және климат деген не? Адамға олардың әсері бар ма?
2.Жер бетіндегі климаттық зоналарды анықтап дәптерге жазыңдар3.Бізді қоршаған ауа туралы не айтар едің?4.Атмосфераның маңызыТірек-сызба арқылы атмосфера қабаттарын түсіндіру.
Тропосфера (көне грекше: τρόπος — «бұрылыс», және HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D0%B5_%D0%B3%D1%80%D0%B5%D0%BA_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" \o "Көне грек тілі" көне грекше: σφαῖρα — «шар») - ауаның жер бетіне жақын ең тығыз шоғырланған қабаты. 12 км биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабаты. Тропосфера - бүкіл ауаның 4\5 бөлігі. Тропосферада HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D2%B1%D0%BB%D1%82" \o "Бұлт" бұлт, жауын-шашын, жел және тағы басқа құбылыстар орын алып отырады.
Тропосфераның жоғарғы шекарасы географиялық ендіктер мен жыл мезгілдері бойынша әртүрлі биіктікте орналасуы мүмкін. Орташа есеппен тропосфера полюстер үстінде 9 км-ге, қоңыржай ендіктерде 10—12 км-ге, ал экватор үстінде 15—17 км-ге дейін созылады. HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" \o "Тропосфера" Тропосфераның қалыңдығы:
Экваторда - 17-18 км
Қоңыржай ендіктерде - 10-12 км
Полюстерде - 8 км
Орташа қалыңдығы - 11 км
Тропосферада ауа температурасы шамамен әр 100 м сайын 0,6°С-қа төмендейді. Мәселен, тропосфераның жоғарғы бөлігінің орташа жылдық температурасы солтүстік полюсте — 55°С болса, экваторда бұл көрсеткіш — 70°С-қа төмендейді.
Тропосфера тропопауза деп аталатын өтпелі жұқа қабат (қалыңдығы 1—2 км) арқылы атмосфераның келесі қабаты — стратосфераға ауысады.
Стратосфера
Стратосфера ( HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" \o "Латын тілі" лат. stratum - «қабатталған»)  - тропосфераның үстінен 80 км-ге дейінгі биіктікте орналасқан атмосфера қабаты. Бұл қабат бүкіл атмосфера салмағының 20%-ын құрайды. Мұнда күннің ультрафиолетті сәулеленуін күшті сіңіретін HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B7%D0%BE%D0%BD" \o "Озон" озон қабатының болуына байланысты жоғарыдан келетін температураның төмендеуі тоқталады. 30 км биіктік шамасына дейін температура өзгермей 50° шамасында сақталып тұрады, ал одан әрі қарай биіктікте біртіндеп жоғарылай отырып, 60 км биіктікке барғанда тіпті 75°-қа дейін артады. HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" \o "Статосфера (мұндай бет жоқ)" Статосферада су буы және бұлт атаулы мүлдем дерлік болмайды. 1951 жылы халықаралық келісім бойынша стратосфера деп тек 40 км биіктікке дейінгі қабатты атап, ал 40-тан 80 км-ге дейінгі қабатты мезосфера (орта қабат) деп атау керектігі келісілді. Стратосферада озон қабаты түзіледі.
Мезосфера
Мезосфера (гр. mesos — « ортаңғы» және гр. σφαῖρα — «шар») - атмосфераның 50 — 80 километр биіктіктегі ортаңғы қабаты. Стратосфера (мезосфера асты) мен ионосфера (мезосфера үсті) қабаттарының аралығында. Мезосферада жоғарылаған сайын температура төмендей береді: 50 километр биіктікте 70°С шамасында ЕСІҢДЕ САҚТА!
57150050800 А у а – біздің досымыз

Адам тамақсыз 5 аптадай, сусыз 5 тәуліктей, ауасыз небәрі 5 минут қана өмір сүре алады.
Адам күніне орта есеппен 1,5 кг тамақ жейді, 2 литрдей су ішеді және бірнеше мың литр ауа жұтады. Адам сапасыз, дәмсіз тамақтан немесе тазалығы күмәнді судан бас тарта алады, ал осы сәтте тіпті ластанған немесе денсаулығына зиянды болса да өзі тұрған жердің ауасын жұтуына тура келеді.
00 А у а – біздің досымыз

Адам тамақсыз 5 аптадай, сусыз 5 тәуліктей, ауасыз небәрі 5 минут қана өмір сүре алады.
Адам күніне орта есеппен 1,5 кг тамақ жейді, 2 литрдей су ішеді және бірнеше мың литр ауа жұтады. Адам сапасыз, дәмсіз тамақтан немесе тазалығы күмәнді судан бас тарта алады, ал осы сәтте тіпті ластанған немесе денсаулығына зиянды болса да өзі тұрған жердің ауасын жұтуына тура келеді.

Сергіту сәті. Сергіту сәтінде сансөз шешкізе отырып, оқушыларды атмосфера тақырыбына қатысты жаңа ұғымдармен таныстыру.
4226560114300С А Н С Ө З
1,3 – Г 6 – М
4,9 – Р 8 – Т
5 – О
2 – И

00С А Н С Ө З
1,3 – Г 6 – М
4,9 – Р 8 – Т
5 – О
2 – И

2169160114300С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
00С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
-2540117474С А Н С Ө З
1,8 – Т
3,9 – Р
5 – О
2,7 – Е
4,6 – М
00С А Н С Ө З
1,8 – Т
3,9 – Р
5 – О
2,7 – Е
4,6 – М

5600700165100003657600508000014859005080000
4914900749300043434007493000320040018923000285750074930002286000749300011430001892300068580074930001143007493000
5257800990600036576009906000
9144001079500057150008890004343400123190004800600123190002628900889000342900123190001485900889000
51435001473200030861003302000228600014732000
5486400171450008001001714500013716005715000
Термометр – ауа температурасын өлшейтін құрал.
Барометр – ауа қысымын өлшейтін құрал.
Гигрометр – ауаның ылғалдылығын өлшейтін құрал.
27432006734175С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
00С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
27432006734175С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
00С А Н С Ө З
1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М

V. Жаңа сабақты бекіту.1. Сұрақ-жауап.
1. Ауа дегеніміз не?
2. Атмосфераның құрамы.
3. Атмосфера қабаттары.
4. Атмосфераның маңызы.
5. Атмосфераны зерттеу жолдары.
VI. Қорытындылау:
1. Б.Ү.Ү. кестесі.
БілгенімҮйренгенімҮйренгім келедіVІI. Үйге тапсырма беру.
Үйге: Атмосфера – Жердің ауа қабығы.
Сергіту сәті. Сергіту сәтінде сансөз шешкізе отырып, оқушыларды атмосфера тақырыбына қатысты жаңа ұғымдармен таныстыру.
4245609118744С А Н С Ө З
1,3 – Г 6 – М
4,9 – Р 8 – Т
5 – О
2 – И

00С А Н С Ө З
1,3 – Г 6 – М
4,9 – Р 8 – Т
5 – О
2 – И

2169160118745С А Н С Ө З

1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
00С А Н С Ө З

1 – Б 6 – Е
3,8 – Р 4 – О
7 – Т
5 – М
-2540118745С А Н С Ө З
1,8 – Т
3,9 – Р
5 – О
2,7 – Е
4,6 – М
00С А Н С Ө З
1,8 – Т
3,9 – Р
5 – О
2,7 – Е
4,6 – М

5600700165100003657600508000014859005080000
4914900749300043434007493000320040018923000285750074930002286000749300011430001892300068580074930001143007493000
5257800990600036576009906000
9144001079500057150008890004343400123190004800600123190002628900889000342900123190001485900889000
51435001473200030861003302000228600014732000
5486400171450008001001714500013716005715000
ч