Физика саба?ында ?ылыми терминдер мен физикалы? шамаларды а?ылшын тілінде ?олдану
Физика сабаCында Cылыми терминдер мен физикалыK шамаларды аCылшын тілінде Kолдану
Купжасарова Алмагул Калымжановна
М.Б.ЫKсанов атындаCы №36 орта жалпы білім беретін мектебі,
Батыс JазаKстан обысы, Орал Kаласы
Aim_2004@mail.ru
Jазіргі таSда ‰лемніS алпауыт мемлекеттері к™п тілді, ‰сіресе халыKаралыK тілдерді меSгеруді маSызды міндет деп санайды. СондыKтан біз де ™з халKымыздыS Kарыштап дамып, ™ркениеттен кемде Kалмау _шін к™п тілді меSгеруіміз Kажет. Бaл заман талабынан туындап отырCан Kажеттілік. Себебі, бірнеше тілде еркін с™йлей де, жаза да білетін маман б‰секеге Kабілетті тaлCаCа айналатыны с™зсіз. Осы ретте, президентіміз Н.€.НазарбаевтыS: «Jазір біз балаларымыз KазаK тілімен Kатар орыс ж‰не аCылшын тілдерін де белсенді меSгеру _шін жаCдай жасауCа шаралар Kабылдап жатырмыз. ^штілділік мемлекеттік деSгейде ынталандырылуы керек», – деген болатын 2012 жылы 14 желтоKсандаCы Жолдауында.
^ш тaCырлы тіл саясатын дaрыс т_сінбей, тек Kана KазаK тілін KолданайыK деп даурыCа берудіS Kажеті жоK. Одан да біз мемлекеттік тілді дамытып, орыс тілі мен аCылшын тілін Kажетіне Kарай _йренуіміз керек. Б_гінде аCылшын тілі бастауыш сыныптардан бастап оKытыла бастады. Бaл, ™те дaрыс н‰рсе. Себебі, бала жастайынан тілді базалыK деSгейде білсе, болашаKта к‰сіби деSгейде _йреніп алуына м_мкіндік туады. JазаK мектебінде оKыCан жас Kалада тaрCаннан кейін орыс тілін де білетіні айдан аныK. Сонымен Kатар, аCылшын тілі тереSдетіліп оKытылCаны KaптарлыK д_ние. Jазіргі кезде мектеп баCдарламасынан аCылшын тілін еркін меSгерген к™птеген бітірушілер шет елдерде білімін дамытып, т‰жірибесін молайтуда.
«Біз барша KазаKстандыKтарды біріктірудіS басты факторларыныS бірі – еліміздіS мемлекеттік тілін, барлыK KазаKтардыS ана тілін одан ‰рі дамытуCа бар к_ш-жігерімізді жaмсауымыз керек»,– деген болатын. Мейлінше, к™п тілді меSгеру Kажет, дегенмен ™з ана тілімізді ешKашан aмытпаCанымыз ж™н.
JазаKстандыKтардыS ™скелеS aрпаCына _ш тілді меSгеру: KазаK тілін мемлекеттік тіл ретінде, орыс тілін aлтаралыK Kатынас тілі ретінде ж‰не аCылшын тілін халыKаралыK Kатынас тілі ретінде білу м_мкіндігін жасауCа деген aмтылысы ™те дaрыс деп ойлаймын. АCылшын тілі ХХІ CасырдыS тілі. Бaл тіл д_ниеге танытатын, ‰лемдік деSгейге шыCаратын тіл. ЕліміздіS шет тіліне KызыCуын, білімге KaштарлыCын ояту, танымдыK белсенділігін арттыру ‰рбір мaCалімініS міндеті. СондыKтан аCылшын тілін білу жас aрпаKтыS міндеті.
Jазіргі жаSарCан заманда _ш тілді Kатар меSгеру бaл біз _шін, aрпаK aшін Kaнды н‰рсе. Егерде біз тек ™з ана тіліміз бен шектелсек, онда б‰секеге Kабілетті ел бола алмаймыз. Біз білім берген, т‰рбиелеген оKушылар ™зіне Kажетті білімді ала білуге, оны ™мірде Kолдана алуCа ж‰не ™мір бойы ™з білімін жетілдіруге дайын болуы керек. Осы жолда оKытудыS Кембридж баCдарламасыныS маSызы ™те зор. Бaл БаCдарламаныS басым б™лігі сындарлы оKыту теориясы негіздерін KамтыCан. `сынылып отырCан жеті модульдіS ‰рKайсысы бір-бірімен тыCыз байланысты, олардыS ‰рKайсысын жеке б™ліп Kарастыру тиімсіз. Бір сабаK барысында бaл модульдерді ™зара байланыстыра Kарастыру оS н‰тиже беретіні с™зсіз. СондыKтан ™з т‰жірибемде аCылшын тілін ™з бетіммен оKып, жеке ™з білімімді толыKтырып отыруды алCа маKат Kылып осы баCытта жaмыстанудамын. СабаCымда 7 модульді ыKпалдастыру арKылы к™птеген жетістіктерге Kол жеткіздім. Сыни тaрCыдан ойлауCа _йрету _шін сабаK кезеSдерінде орындалатын тапсырмалар мен сaраKтардыS барлыCы баланыS сыни тaрCыда ойланып жауап беруіне баCытталып жасалуы керек. Сыни тaрCыда ойлау – бaл жаSа материалды Kабылдап, ойланып, талдап, ж_йелеп, пікірлесіп, ™мірмен байланыстыра алып, жаSа ой Kосу болып табылады. Сыни ойланулар барысында жеке, топтыK жaмыстар н‰тижесінде сабаKты ™здері аша біледі, Kорытынды жасай алады.
Негізгі жаSа т‰сілдіS негізі – топтыK жaмыста.Сыныпта оKушыларды топKа б™ле отырып, олармен жaмыс т_рлерін ж_ргізудіS ™зі – жаSа т‰сілдердіS бірі. Бaл топтыK жaмыс – балалардыS бірлесе отырып ой KозCауы ж‰не белгілі бір шешімге келіп, жаSа ойлар пайда болуына ‰сер етеді ж‰не сонымен Kатар бір – біріне деген бауырмалдыK Kасиеттері де дамиды. К_нделікті сабаKта бала тобында ‰рт_рлі оKушылармен отыруы да баланыS кез келген жерде ойын еркін жеткізуге септігін тигізеді ж‰не ™з ойын ™зініS Kатарластарына Kысылмай айтуCа даCдыланады. Осы топтыK жaмыс кезінде бaрынCыдай мaCалім мен бала арасында Cана диалог ж_ріп Kоймайды, бaл жерде бала мен баланыS арасында диалогтар KарKынды дамиды. ТоптыK жaмыста балалар білгенін айтады, білмегенін _йренеді, пікірлері ой – талKыCа т_седі, ™здері ізденеді. Сонымен Kатар жаSа т‰сілдердіS бірі – ‰р сабаKта балалар сергіту с‰ттерін ™здері Kaрастырып‰келіп, оны еркін т_рде ж_ргізе білуі де баланыS ™зін жaрт алдында еркін aстауCа ж‰не aйымдастырушылыK KабілетініS дамуына ‰келеді. Сергіту с‰тін жасау кезінде балалар ™зін еркін aстауCа _йренеді ж‰не сабаKKа деген KызыCушылыCы артып отырады.
€ріптесім аCылшын тілініS мaCалімі Ж.Ж.КубаеваныS Kала к™лемінде таратылCан хаттама №1, 16.11.2015 жыл «^ш тілділік - заман талабы» ‰дістемелік Kaралын сабаKта Kолданамын.
8 сыныптыS физика оKулыCымен бірге «Core Physics» Кембридж оKулыCын Kатар Kолданамын. Кей таKырыптар с‰йкес келеді, кейбіреулері с‰йкес келмейді. СондыKтан 8 сыныптыS баCдарламасы бойынша физика сабаKтарында Cылыми терминдер мен физикалыK шамаларды орыс тілінде, аCылшын тілінде Kолданып келемін. СабаKтыS ‰р кезеSінде т_рлі ‰діс-т‰сілдерді Kолданам. Мысалы, «ТоктыS жaмысы мен Kуаты» таKырыбын ™ткен кезде сабаKты Kорытындылау кезінде «Жaмыс» с™зініS синонимі-еSбек, «Jуат» с™зініS синонимі-к_ш, энергия. Олай болса осы с™здерді _ш тілде айтайыK.
Ток-ток-electrisity
Жaмыс-работа-work
Jуат-энергия-energy
К_ш-сила-power
ОKушылар ™здері аCылшын тілінен білімдерін пайдаланып, немесе АКТ-ны Kолдану арKылы Cаламтор беттерін тауып жауабын айтады. Келесі «Элементар заряд. Кулон заSы. Кернеулік. Потенциал» таKырыбындаCы сабаKта кесте бойынша KазаK тіліндегі нaсKасын бердім, оKушылар екі тілдегі нaсKасын с‰йкесінше с‰йкестендіреді. Мaнда KазаKша нaсKасын Cана бердім оKушылар берілген тапсырманы™з беттерімен топпен орындайды, ізденеді.
JазаK тілінде
Орыс тілінде
АCылшын тілінде
Электрлік Kaбылыстар
положительный заряд
positive charge
Заряд
электрическое явление
repulsion
ОS заряд
отталкивание
electrical phenomenon
Теріс заряд-
закон сохранения зарядов
attraction
Тебілу
притяжение
negative charge
тартылу
заряд
The law of conservation of charge
ЗарядтыS саKталу заSы
отрицательный заряд
charge
Осы сабаKта оS ж‰не теріс зарядтар бір-бірімен тартылатын ж‰не олардыS таSбалары ‰р т_рлі екенін ™з беттерімін оKып танысады.
negative charge positive charge
The law of conservation of charge
Содан кейін мынадай суреттер арKылы тапсырма беремін. ОKушылар KазаKша нaсKасын айтады, яCни теріс заряд ж‰не оS заряд, олар бір-біріне тартылады дейді.ОKушыларды ойландыратын тапсырмаларды жие беруге тырысамын. Себебі, оKушылар тек KазаK тілінде емес сонымен Kатар сабаKта аCылшын тіліндеде маCaлмат алуы керек.
8 сыныптаCы “Ом заSы” таKырыбында жаSа таKырыпты меSгерту барысында мына тапсырманы орындауCа берілді. ОKушылар Ом заSы формуласындаCы берілген шамалардыS _ш тілдегі аудармасын айтулары Kажет.
13 EMBED Equation.3 1415
«Магнит ™рісі» таKырыбы бойынша жаSа сабаKты ™з беттерімен меSгеруге мына кестені беремін. Бaл тапсырма топпен жaмыстануCа беріледі.ОKушылар кестені толтырып,магнит ™рістерініS полюстерін ажыратып,олардыS арасындаCы байланысты айтады.
Pole of first magnet
Pole of second magnet
Do they attract or repel?
S
N
S
S
N
N
ОKушылар оKулыKтаCы м‰тіннен KазаKша маCынасын табады, ™з беттерімен ізденеді, аCылшын тіліндегі нaсKасымен салыстырып, ойларын жинаKтап ™з ойларын ортаCа салады. Сонда S-south pole-оSт_стік поюс, N-north pole-солт_стік полюс екенін аCылшын тілде біледі.
МеніS сабаKта KолданCан ‰діс-т‰сілдерімніS артыKшылыCы: оKушы білімді ™зі жинаKтайды; олар бірін-бірі оKытады; топта жaмыс жасайды; ™з бетімен жaмыс жасайды; ™зара ой б™ліседі; бірін-бірі тексереді.
`стаздар осы жаSа ‰діспен сабаK ж_ргізуді б‰ріміз бірдей KолCа алып кіріссек, елімізді еS алдыSCы Kатарлы елдер деSгейінен к™рсете алар едік. Бaл ‰дістермен жaмыс жасаCан соS, біздіS ™мірге деген к™зKарасымыз ™згереді, ™мірге жаSа к™зKараспен Kараймыз.
ОKушыларымыз болашаKта бірнеше тілде еркін с™йлеп, ‰лемніS алып елдерімен бірлесе жaмыс жасап, техника мен Cылымды жетік меSгерген тaлCа Kалыптасатынына сенемін.
ПайдаланылCан ‰дебиеттер:
МaCалімдерге арналCан нaсKаулыK, _шінші басылым. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББ`, 2012.
Shulman, L.S. (2007). Good teaching [ЖаKсы оKыту]. Box content in S.Loeb, C.Rouse&F.Shorri (Eds.), Introducing the Issue, in The Future of Children, 17 (1), 6-7.
^лестірмелі материалдар, екінші апта, _шінші басылым. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББ`, 2012.
Jaдайбергенева К.С. JaзырлылыKтыS педагогикалыK категория ретінде дамуыныS теориялыK-‰діснамалыK негіздері. Монография-Алматы, 2012.
«Core Physics» Bryan Milner, Canbridge оKулыCы
www.google.kz
Кернеу
Сила тока
Obstacle