Укучыларны ф?н бел?н кызыксындыру максатыннан д?ресл?рд? дидактик уеннар куллану

Галиева Расима Муллануровна
МБОУ Гимназия с.Большой Сардек
Кукморского муниципального района РТ


Укучыларны ф‰н бел‰н кызыксындыру максатыннан д‰ресл‰рд‰ дидактик уеннар куллану.
Без, б_генге к™н укытучылары, укучыларны заман шартларына яраклашкан камил, тормышта _з урыннарын табып яш‰рлек, к™нд‰шлекк‰ с‰л‰тле ш‰хес итеп т‰рбиял‰рг‰ тиеш. Д‰ресл‰р укучыга ныклы белем бирерг‰, логик фикер й™ртеп, фикерл‰рен д‰лилл‰п аSлата белерг‰, телд‰н оста файдаланырга k‰м т™рле т‰рбия бирерг‰ тиеш. Академик М.И. М‰хм_тов язганча: ”...х‰зерге д‰реснеS т™п _зенч‰леге: ул – укучыларныS акыл с‰л‰тен _стер_”.
“Без барыбыз да балачактан”, диг‰н атаклы язучы Антуан де Сент –Экзюпери. Бу чыннан да шулай. Кем ген‰ булсак та – язучымы, укытучымы, ‰лл‰ бер гади эшчеме – к_Sел балачакка еш ‰йл‰неп кайта. € балачактагы иS ист‰лекле, иS кызыклы мавыгу ул , м™гаен, уендыр.
Уен – кызыксындыру k‰м белемг‰ омтылу утын кабыза торган очкын ул. Уен баланыS шул ф‰н бел‰н кызыксындыруын к™ч‰йт‰, д‰ресне Gанландыра, м™ст‰кыйльлеген, ихтыяр к™чен, зир‰клеген _стер‰, билгеле бер максат куеп эшл‰рг‰ ™йр‰т‰. Уйный –уйный белем алганда, телд‰н _зл‰штер‰ торган материал GиSел ныгытыла k‰м мавыктыргыч була, укучыныS к_з‰т_ч‰нлеге арта. Тик ‰леге эш т™рен оештырганда, укучыларныS яшь _зенч‰леген ист‰ тотып, аны д‰рест‰ урынлы куллану м™kим.
Д‰рест‰ уеннар оештыру – укытуныS актив формалары k‰м методларыннан файдалану. “Психология к_злегенн‰н караганда, бала –чага k‰рт™рле уенга k‰в‰с була. Дидактика к_злегенн‰н караганда, уен – мавыктыргыч, кызыклы ситуациял‰рд‰ укытуныS диалогик k‰м эвристик методларыныS берг‰ берл‰штерел_енн‰н гыйбар‰т ул”, - дип, М.И.М‰хм_тов “Х‰зерге д‰рес” м‰кал‰сенд‰ берьюлы бернич‰ методтан файдалануныS ™стенлеген к_рс‰т‰. Шуны к_зд‰ тотып, мин “Татар теле д‰ресл‰ренд‰ дидактик уеннар куллану аша укучыларныS ф‰н бел‰н кызыксынуларын, иGади фикерл‰_л‰рен _стер_” диг‰н методик тема ™стенд‰ эшлим. УкучыларныS ныклы белем _зл‰штер_ен, тотрыклы к_некм‰л‰р алуын гына т_гел, м™ст‰кыйль р‰вешт‰ танып – бел_ эшч‰нлеге бел‰н кызыксынуларын уятуны да, шуны кече яшьт‰н _к укучыга сеSдер_не д‰ к_зд‰ тотам. Д‰рест‰ укучы никад‰р актив катнашса, м™ст‰кыйль фикер й™ртс‰, k‰р яSаны н‰тиG‰ле итеп тану ысуллары бел‰н коралланса, грамматик теорияне k‰м с™йл‰м практикасын
· _зл‰штер_ процессы да шулкад‰р уSышлы барачак дип уйлыйм. МоныS ™чен д‰ресл‰рд‰ мавыктыргыч уеннар бел‰н авырлык ситуациясе тудырылырга, проблемалы сораулар куелырга тиеш.
5 нче сыйныфта “Фонетика, графика, орфография” темасын _тк‰нд‰ орфографик уеннар куллануны уSышлы дип саныйм. Орфографияне ™йр‰н_ н‰тиG‰сенд‰ _з фикерен k‰рбер кеше тиз аSларлык грамоталы итеп язу д‰р‰G‰сен‰ ирешерг‰ тиеш. Л‰кин кагыйд‰ ятлап кына, укучылар грамоталы итеп язарга ™йр‰н‰ алмаячаклар. МоныS ™чен мин “Орфографик лото ” диг‰н уен т™рен бик уSышлы дип саныйм. €леге уеннан соS авыр язылышлы с_зл‰рд‰н торган с_злек диктанты яздырыла. Н‰тиG‰д‰,с_зл‰рнеS язылышы к_з алдында тора, уйланалар k‰м с_зл‰рнеS язылышын ист‰ калдыралар.
6 нчы сыйныфта “Морфология” курсын укытканда , k‰р с_з т™ркеменн‰н соS оештырыла торган эшлекле уеннар уSай н‰тиG‰ бир‰.
Югары сыйныф укучыларына татар теленеS кир‰клеген, аны ™йр‰н‰се кил_ тел‰ген арттыру максатыннан д‰ресл‰рнеS бер ™лешенд‰ уеннар куллануны н‰тиG‰ле дип саныйм. “С_зл‰рне б‰йли бел!” уены м™мкин кад‰р к_бр‰к с_зтезм‰л‰р табарга булыша. “С‰ях‰тче” уенын укучыларныS б‰йл‰нешле с™йл‰м телл‰рен _стер_ максатында _тк‰р‰м. Н‰тиG‰д‰ укучылар, _зл‰ре д‰ сизм‰ст‰н, уенга керешеп кит‰. С_зл‰рнеS к_п м‰гън‰г‰ ия булуларына, с™йл‰г‰н k‰м язган вакытта _з фикерл‰рен т™г‰л k‰м эзлекле р‰вешт‰ ‰йт‰ бел_л‰рен‰ ирешел‰.
Бернич‰ ел ‰леге укыту технологиясе бел‰н эшл‰п, т_б‰нд‰ге н‰тиG‰не ясадым: талантлы укучыларныS интеллектуаль k‰м иGади _сеше к_з‰телде, “4” ле k‰м “5” ле билгел‰рен‰ укучылар саны артты, ‰ ф‰нн‰рне йомшак _зл‰штер_че укучыларда _з к™чл‰рен‰ ышаныч туды.
Йомгаклап шуны ‰йт‰се кил‰: дидактик уеннар укучыларныS белемн‰рен к_т‰р_д‰, ф‰нг‰ карата кызыксыну т‰рбиял‰_д‰, с™йл‰м телен k‰м язма телне _стер_д‰ ‰k‰миятле чараларныS берсе булып тора.