Доклад на тему: Муса ??лил шигырл?ренд? патриотик т?рбия.
Муса F‰лил шигырл‰ренд‰ патриотик т‰рбия.
Хурамшина Л‰йс‰н Габбас кызы.
€лм‰т д‰_л‰т муниципаль хезм‰т
институтыныS урта k™н‰ри
белем бир_ факультетыныS
1 категорияле татар теле k‰м
‰д‰бият укытучысы.
Б™ек Ватан сугышы... Б™ек FиS_ андагы вакыйгалар 70 еллык тарих катламы астында калды. Л‰кин ‰н‰ шул катламнар астында югалмыйча, б_генге к™нн‰рг‰ кад‰р халык х‰теренд‰, ватан й™р‰генд‰ онытылмаган каkарманнарыбызныS батырлыклары ‰ле д‰ ис‰н, аларныS исемн‰ре д™нья тарихында алтын х‰рефл‰р бел‰н язылган. ШуларныS берсе Муса F‰лил.. Б_генге к™нд‰ Муса F‰лил исемен ишетм‰г‰н, аны белм‰г‰н кеше юк, ч™нки мондый олы ш‰хесне белм‰_ оят булыр иде.
Муса F‰лил фаGигале язмышлы, _зенн‰н тормаган иGтимагый явызлык ™чен газиз гомере бел‰н т_л‰г‰н, ‰мма нинди ген‰ кыен шартларда яш‰м‰сен, сыкранмаган, ™мет нурын с_ндерм‰г‰н, изге тел‰кл‰рен, рухи-ф‰лс‰фи эзл‰н_л‰рен нечк‰ тоемлы н‰фис шигъри ‰с‰рл‰ренд‰ халкына, кил‰ч‰к буыннарга васыять итеп калдырган кил‰ч‰к k‰м _тк‰н гасырларныS б™ек шагыйре, «Моабит д‰фт‰рл‰ре» бел‰н милли шигъриятне д™нья киSлекл‰рен‰ чыгарган, язмыш сынауларына бирешмич‰, _лемен батырларча кабул итк‰н к™чле рухлы ш‰хес, герой-шагыйрь буларак билгеле.
Муса F‰лилнеS рихи мирасы _сеп кил_че буынны т‰рбиял‰_д‰, патриотик хисл‰р т‰рбиял‰_д‰ м™kим роль уйный. Без яшьл‰рд‰ яшьт‰н _к ‰ти-‰ни, гаил‰, туган Gир, туган ил ™чен Gаваплылык, ягъни патриотизм хисе т‰рбиял‰рг‰ тиешбез. Н‰рс‰ соS ул патриотизм? Татар теленеS аSлатма с_злеген‰ к_з салсак анда мондый билгел‰м‰ китерел‰: “Патриот – _зенеS туган Gирен, халкын, илен, ватанын с™юче, шулар ™чен k‰рт™рле корбаннарга да ‰зер булган кеше. Патриотизм – патриотларга хас булган к_ренеш (эш, тел‰к, хис); _з илен‰, халкына м‰х‰бб‰т”.
Яшь буында патриотизм хисен уятуда матур ‰д‰биятныS да роле бик зур. Бигр‰к т‰ Б™ек Ватан сугышы турындагы ‰с‰рл‰рнеS укучылар ™чен т‰рбияви яктан ‰k‰миятле. ПатриотизмныS иS яхшы _рн‰ге – герой-шагыйрь М. F‰лилнеS тормышы k‰м иGаты. АныS шигырл‰ренд‰ патриотизм ярылып ята. УкытучыныS бурычы – герой-шагыйрьнеS k‰м G‰лилчел‰рнеS палач балтасы алдында да _зл‰рен горур тотулары _рн‰генд‰ патриотизм хисл‰ре т‰рбиял‰_.
Моабит д‰фт‰рл‰ре» F‰лил поэзиясенеS иS югары ноктасы. Моабит шигырьл‰ренд‰ шагыйрьнеS ш‰хси образы, кичерешл‰ре, ф‰лс‰фи уйланулары аша кеше рухыныS б™еклеге, куркусызлыгы, гуманистик табигате, гаделлек k‰м хаклык тантанасына якты ышанычы, туган илен‰, туган халкына чиксез м‰х‰бб‰те гаG‰еп зур эмоциональ к™ч k‰м с‰нгатьч‰ камиллек бел‰н г‰_д‰л‰н‰.
Муса F‰лилнеS шигырьл‰р GыентыкларыныS k‰рберсенд‰ беренче урында “Fырларым” шигыре басыла. Шагыйрь аны _зенеS иGат программасын т‰шкил итк‰н, б™тен иGат k‰м тормыш юлын йомгаклый торган шигыре итеп санаган. €йтерсеS ул илен‰ k‰м халкына бирг‰н изге анты _т‰л_ турында соSгы минутларында шигъри рапорт бир‰:
^лг‰нд‰ д‰ й™р‰к туры калыр
Шигыремд‰ге изге антыма.
Бар Gырымны илг‰ багышладым,
Гомеремне д‰ бир‰м халкыма.
М.F‰лилнеS ‰д‰би мирасы к_п милл‰тле совет ‰д‰биятыныS кыймм‰тле бер казанышы булып тора. АныS ‰с‰рл‰ре кешел‰рд‰ матур, гуманистик тойгылар уята, аларны тормыштагы матурлыкны к_рерг‰ k‰м шул матурлык ™чен к™р‰шерг‰ чакыра.Шагырь Муса F‰лил _зенеS б™тен гомерен туган илен‰, туган халкына багышлады. АныS б™тен тормышы - героик тормыш ул. М.F‰лил шигырьл‰ренд‰ туган халкыныS к™р‰шт‰ _зен корбан ит‰рг‰ ‰зер торган к™р‰шче образы тудыра, _зе д‰ халык эше ™чен соSгы сулышына кад‰р аяусыз к™р‰ш‰.
М. F‰лил k‰м аныS каkарман дуслары фашизмныS кешелек д™ньясына алып килг‰н фаGигасен _з к_зл‰ре бел‰н к_рдел‰р, аны _зл‰ренеS ‰с‰рл‰ренд‰ чагылдырдылар, барлык халыкларныS б‰хете ™чен гомерл‰рен д‰ кызганмадылар.
Файдаланылган ‰д‰бият
1. Мостафин Р.€. F‰лилчел‰р: очерклар, G‰лилчел‰р иGаты. – Казан: Татарстан китап н‰шрияты, 1988.
2. Б™ек Ватан сугышы чоры поэзиясе: шигырьл‰р k‰м поэмалар. – Казан: Татарстан Республикасы “Х‰тер” н‰шрияты, 2005.
3.Татар ‰д‰бияты тарихы. 6 томда. 5 нче том: Б™ек Ватан сугышы k‰м сугыштан соSгы еллар ‰д‰бияты (1941 – 1960). – Казан: Татарстан китап н‰шрияты, 1989.
4. М‰шk_р м‰гъриф‰тче-галим, педагог Ризаэддин Ф‰хриддин мирасын укыту-т‰рбия процессында файдалану. – Казан: РИЦ “Школа”, 2004.
5. Татар теленеS аSлатмалы с_злеге 3 т. Казан: Татар.китап н‰шр, 1977-1981.
15