Баяндама:ПЕДАГОГИКАЛЫ? ТЕХНОЛОГИЯЛАР АР?ЫЛЫ САБА?ТЫ ??РУДЫ? ?ДІС-Т?СІЛДЕРІ
М.Н.Бектурова
JазаK тілі мен ‰дебиеті п‰нініS мaCалімі
JазаKстан ЖОББМ
М.€уезов к™шесі, Cим.1,
е-mail:kmektep@bk.ru
Май ауданы
Павлодар облысы
ПедагогикалыK технологиялар арKылы сабаKты KaрудыS ‰діс-т‰сілдері
Б_гінгі таSдаCы оKыту _рдісі жаSа ‰діс-т‰сілдерді, жаSаша идеяларды Kолдануды талап етеді. €р мaCалім ™з іс-т‰жірибесінде к™птеген KиындыKтармен, кедергілермен кездеседі. СабаKтаCы басты тaлCа, басты кейіпкер оKушы екені м‰лім. ОKушыны ™з бетімен білім алуCа, ол _шін ізденуге, тереS ойлауCа, зерттеуге даCдыларын Kалыптастыру Kажет.
JазаKстан РеспубликасыныS «Білім туралы» заSында оKыту формасын, ‰дістерін, технологияларын таSдауда к™п нaсKалыK KаCидасы бекітілген, бaл білім мекемелерініS мaCалімдеріне ™зіне оSтайлы нaсKаны KолдануCа, педагогикалыK процестерді кез келген _лгімен, тіпті авторлыK _лгімен KaруCа м_мкіндік береді. [1]
Jазіргі педагогика теориясына елеулі ™згерістер еніп, жаSа к™зKарастар пайда болды. €рі білім беру Kaрылымында жаSа технология ™мірге келді.
«Технология дегеніміз - Kандай да болсын істегі шеберлікті, ™нердегі адамдардыS, ал педагогикалыK технология педагогикалыK маKсатKа Kол жетудегі Kолданылатын барлыK Kисынды ілім амалдары мен ‰дістемелік KaралдардыS ж_йелі жиынтыCы» - деп т_сіндіреді В.Кларин.
€рбір технология ™зіндік жаSа ‰діс-т‰сілдерімен ерекшеленеді. €діс-т‰сілдерді мaCалім ізденісі арKылы оKушы Kабілетіне, Kабылдау деSгейіне Kарай іріктеп Kолданады. Адам ой-‰рекетін табиCаттан даяр к_йінде алмайды, ол ойлауды _йренеді. МaCалімніS міндеті осы _рдісті шебер басKара білу, тек ойлау іс-‰рекетініS н‰тижелерін Cана емес, оныS Kалыптасу барысын да баKылап отыру.
ЖаSа технологиялардыS басты міндеті оKушыныS оKу-танымдыK ‰рекетін жандандыра отырып, алCа KойCан маKсатKа толыKтай жету болып табылса, педагогикалыK технология к‰сіптік KызметтіS ерекше т_рі болып есептеледі. ОKытудыS жаSа технологияларын меSгеру мaCалімнен орасан зор іскерлік пен шыCармашылыKKа негізделген ізденістерді Kажет етеді. Осындай маKсат к™здеген ж_йелі ізденістер мaCалімніS жаSа технологияны меSгеріп, инновациялыK жетілуіне ‰келеді.
ПедагогикалыK технологиямен жaмыс істеу _шін т™мендегідей алCышарттар Kажет:
- ОKу _рдісін интенсивтендіруді жаппай KолCа алу;
- ОKушылардыS сабаKтастылыCын болдырмау шараларын кешенді т_рде Kарастыру;
- ОныS Cылыми-‰дістемелік, aйымдастырушылыK себептеріне _немі талдау жасап, назарда aстау;
- П‰ндік білім стандартымен жете танысу;
-Білімді деSгейлеп беру технологиясын игеру арKылы оKушыларCа білімді мемлекеттік стандарт деSгейінде игертуге Kол жеткізу;
ХХІ Cасыр жаSа технологиялар мен жаSа білім беру Cасыры болCандыKтан, Cылыми-техникалыK прогрестіS шапшаS дамып, KоCам дамуы салаларыныS мазмaны жаSарып, ™згеше сипат алуда.
ПедагогикалыK технологияны жетік меSгеру мaCалімніS интеллектуалдыK, к‰сіптік, адамгершілік, рухани, азаматтыK ж‰не басKа да к™птеген адами KабілетініS Kалыптасуын игі ‰серін тигізеді, ™зін - ™зі дамытып, оKу-т‰рбие _рдісін тиімді aйымдастыруына к™мектеседі.
Jазіргі таSда мaCалімніS алдында тaрCан басты маKсат оKушыCа тек сапалы білім берумен Cана шектелмей, оны келешек ™мірге дайын азамат ретінде Kалыптастыру болу керек. [2]
ОKытуда жаSа технологиялардыS тиімді ‰дісін алып жетілдіру барысында есте саKтауCа негізделген аKыл ойын дамытатын оKуCа к™шу, мaCалім мен оKушыныS теS субьектіге т_сіп, ынтымаKтастыKта болуын Kажет етеді. ЫнтымаKтастыK идеяларында тaжырымдамада KаралCан азаматтастыру м‰селесі еркін білім беруде оKушыныS ж‰не тaлCалыK к_шініS дамуына ж‰не шыCармашылыK деSгейініS ™суіне к™мектеседі. Осы тaрCыда сын тaрCысынан ойлауды дамыту оKушылардыS тaлCасын дамытуCа зор _лесін Kосады.
ОKушы ж_регіне жол тауып, оныS білімге деген KaштарлыCын арттырып, ™зін-™зі т‰рбиелеуін Cылыми деSгейде aйымдастыру _шін, ‰р оKушыныS дара ерекшеліктерін ескере, білім алуCа Kабілетін зерттей отырып, тaлCалыK негізініS ашылуына жол ашатын - aстаз.
Сын тaрCысынан ойлау-шыCармашылыK ойлау. СТО баCдарламасы KазаK тілі мен ‰дебиеті п‰ндерінен сабаK жоспарын Kaруда ж‰не оны ™ткізуде ™те Kолайлы. МaCалім сабаKKа дайындалу барысында к™п ізденеді ж‰не оKушыны да ™з бетімен ізденуге даCдыландырады. ОKушы мектеп баCдарламасындаCы таKырыпты толыCыраK зерттейді, Kорытынды шыCарады.
ОKушылардыS KызыCушылыCын арттыру _шін осы технологияныS ™зіндік пайдасы бар. Бaл сабаKтардыS д‰ст_рлі сабаKтардан ™згешелігі топтап отырып, оKушыларCа жеке, жaпта, топта ойларын ортаCа салып талдайды. Осы стратегияларды пайдаланып ™ткізген сабаKтарда ™з ойын аныK айтып, ™зін еркін aстап, ™з білімін ™зі талKылауCа оKушыларCа м_мкіндік жасалынады.
ОртаCа салCан ойларын м‰тіндегі негізгі ойCа с‰йкестендіріп KаCаз бетіне т_сіреді де KорCайды. €р топ KаCаз бетіне т_сірген сызбаларды талKылап жатKанда, с™йлейтін оKушы да топ м_шелерініS оргуметтерін жинаKтап с™йлеуге дайындалады. Бірінші кезеSде оKушылар ‰рі ойланып, ‰рі еске т_сіріп, ‰рі жазып, ™з ойларын саралап, ™зге оKушылардыS пікірін тыSдап, білімін кеSейте т_седі. Ортамен Kарым-Kатынас жасай білуге, басKаны тыSдай білуге, топта бір тaжырымCа келуге, топ алдында ™з ойын KорCай білуге, айта білуге _йретеді. ОKушылардыS жазCан пікірі басKа оKушылардыS пікірін тыSдап толыKтырып, топта сызба ретінде т_сіргенде ойындаCы негізгі Kажеттігін жазады.
Сын тaрCысынан ойлау технологиясыныS негізіндегі сабаK процесінде мaCалім мына н‰тижеге жетеді.
- ж_йелі тапсырма беруге aмтылады
- оKушыны басKа жаKтарынан таниды
- ™зін жетекші баCыттаушы ретінде таниды
- оKушыныS жaмысын баCалайды
Осы міSдеттерді орындауды aстаз ™зініS таKырыбы мен сабаK _рдісінде стратегияларды aтымды пайдаланып, оKушылар арасында жеке, топтыK іс ‰рекеттерді aйымдастырады.
«Сын тaрCысынан ойлау _шін оKу мен жазу» стратегияларын сабаKта пайдалана отырып ™ткізу барысында мынадай KорытындыCа келуге болады:
- оKушы мен мaCалімніS кеS д‰режеде сыйласуына;
- оKушыларCа ™з пікірін айта білуіне;
- оKыту процесіне барлыK оKушыларды KамтуCа;
- шыCармашылыK Kабілеттерін ашуCа жаCдай жасайды.
ЕS басты сын тaрCысынан ойлау баCдарламасы оKушылардыS жеке тaлCа болып Kалыптасуына оS н‰тижесін береді. ЖаSа технологияларды к_нделікті сабаK процесінде пайдалану _шін, ‰р мaCалім ™зініS алдында отырCан оKушылардыS жас ерекшеліктерін ескере отырып, педагогикалыK маKсат м_ддесіне байланысты, ™зініS шеберлігіне байланысты таSдап алуCа болады. ЖаSа технологияны ж_зеге асыруда мaCалім белсенділігі, шыCармашылыK, ізденіс, ™з мамандыCына деген с_йіспеншілігі, алдындаCы ш‰кірттерін баCалауы ерекше орын алады. [3]
Мемлекеттік тілді оKып _йретуде соSCы жылдары к™птеген іс-шаралар ™ткізілуде. ОсыCан байланысты 8-11 сынып оKушыларына KазаK тілі п‰ні бойынша «JазаK тілі практикумы» атты оKу кешені aсынылып отыр. Осы оKу кешені б_гінгі таSда жалпы білім беретін орта мектеп ж_йесіне енгізіп, оKушыларды KазаK тілінен п‰ндік олимпиадаCа дайындау барысында «Сатылай кешенді талдау» технологиясын KолдануCа болады. Сатылай кешенді талдау - KазаK тілініS т™л технологиясы. Білімділік, танымдыK, т‰рбиелік маKсатты к™здеген оKу ‰дістемелік кешенініS білім мазмaны мен Kaрылымы оKулыKKа KараCанда жаSарды. Сатылай кешенді талдау дегеніміз – оKыту маKсаты, міндеттері, ‰діс-т‰сілдері, ™зіндік ерекшелігі бар ж‰не оKушыларCа білімді Cылыми негізде сатылай, ж_йелі кешенді меSгеріп, оларCа aлттыK KaндылыKтарды баCалай, Kолдана білуге машыKтандыратын оKыту. Сатылай кешенді талдау оKушыларCа KазаK тілі CылымыныS мазмaны мен ж_йесін, оныS с™здік Kaрамы мен грамматикалыK Kaрылысын, с™йлеу тілініS байлыCын ж‰не ‰деби тіл нормасын _йретіп, дaрыс с™йлеу, сауатты жазу даCдысын Kалыптастырады.
Мектептегі білім сапасын к™теретін наKты механизмдер, ол – оKыту процесіне жаSа технологияларды кеSінен еSгізу. Jазіргі кезде республикамызда білім берудіS жаSа ж_йесі жасалып, ‰лемдік білім беру кеSістігіне енуге баCыт алуда. СондыKтан ‰рбір педагог сапалы білім беру _шін сабаKты _немі KалыптасKан формада ™ткізуден к™рі оKытудыS жаSа технологиясын, жаSа ‰діс-т‰сілдерін ж‰не д‰ст_рлі емес сабаK т_рлерін ™ткізу тиімді. Бaл баCытта білім берудіS ‰рт_рлілігі, нaсKадаCы мазмaны, Kaрылымы CылымCа ж‰не т‰жірибегенегізделген жаSа идеялар, жаSа технологиялар бар. СондыKтан оKыту _рдісіндегі жаSа ‰діс-т‰сілдер оKу мазмaны мен оKушылардыS жас ерекшеліктеріне Kарай таSдап алудыS маSызы зор. Jазіргі таSда оKытудыS озыK технологияларын меSгермейінше сауатты, жан-жаKты маман болу м_мкін емес. СабаKта KолданылCан жаSа технологиялардыS ™зі ‰рбір мaCалімніS шеберлігіне байланысты ‰рKалай ж_зеге асырылуы м_мкін.
ПайдаланылCан ‰дебиеттер
МaCалім.kz. «JазаK тілі ж‰не ‰дебиеті» журналы №1 2015 ж.
«JазаK тілі» Cылыми-‰дістемелік журналы. №3 2012ж.
3. «JазаK тілі мен ‰дебиеті орта мектепте» журналы № 1 2008 ж.
Заголовок 1 Заголовок 215