ХИМИЯНЫ О?ЫТУ КЕЗІНДЕГІ О?УШЫЛАРДЫ? БІЛІМІН ИНТЕРАКТИВТІ БА?ЫЛАУ Ж?ЙЕСІНІ? ТИІМДІЛІГІ

€ОЖ 372.854

ХИМИЯНЫ ОJЫТУ КЕЗІНДЕГІ ОJУШЫЛАРДЫR БІЛІМІН ИНТЕРАКТИВТІ БАJЫЛАУ Ж^ЙЕСІНІR ТИІМДІЛІГІ
Абызбекова Г.М.
JорKыт ата атындаCы Jызылорда мемлекеттік университеті

СоSCы уаKытта білімді баKылау білім беру мекемелерінде д‰ст_рлі ‰дістермен Kатар компьютерлік технологиямен (электрондыK тестілеу) ж_зеге асырылады. Jазіргі таSда білім берудіS маSызды міндеті – оKушыны ‰лемдік аKпараттыK-коммуникация ж_йесінде, Интернет, мультимедиялыK ресурстар ‰лемінде ™мір с_руге ж‰не табысты еSбек етуге _йрету болып табылады. ОKушылардыS аKпараттыK KaзырлыCын дамыта отырып, оKушыны т_рлі Cылыми аKпараттарды KабылдауCа, т_сінуге, ™Sдеуге, Kайта ™Sдеуге _йрету керек. Кешенді мультимедиялыK білім беретін ресурстар барлыK сыныпты Kатыстыра отырып, KызыKты да, танымдыK интерактивті сабаK ж_ргізуге м_мкіндік береді.
Химия кабинетін компьютермен, к™п функционалды интерактивті таKтамен (Activboard, InterWrite), Promethean ActivVote тестілеу KондырCысы баCдарламалыK Kaралымен – GLX миникомпьютерімен, теле-, видеоаппаратуралар, электрондыK Kaралдар мен оKулыKтар, барлыK реактивтермен жабдыKтау замануи білім беру процесініS сапасына ‰сер етеді.
ЖаSаша оKыту ж_йелерініS Kaрамды б™ліктерініS бірі оKушылардыS оKу процесі кезіндегі алCан білімдерін интерактивті баKылау ж_йелері болып табылады. Б_гінгі к_нгі жасалCан ж_йелердіS к™птігіне Kарамастан, интерактивті баKылау ж_йелерін жасау проблемасы ‰лі толыK шешімін тапKан жоK, ™зекті м‰селе к_йінде Kалып отыр.
К™птеген зерттеушілер білім берудегі инновацияларды интерактивті оKыту ‰дістерімен байланыстырады, оны «оKу материалына деген творчестволыKпен Kарауды талап ететін барлыK Kызмет т_рлерін ж‰не ‰рбір оKушыныS ашылуына жаCдай жасайтын ‰дістер» деп т_сінеді [1,144 б].
Интерактивтілік («inter» - ™зара байланыс, «act» - ‰рекет ету) - ™зара ‰сер ету, ‰Sгімелесу, диалог режимінде болу. Интерактивті ж‰не белсенді оKыту ‰дістерініS к™п ортаK жерлері бар. Белсенді ‰дістерден айырмашылыCы интерактивті ‰дістерде білім алушылар кеS т_рде ™зара ‰серлесуге баCытталCан, тек мaCаліммен байланыс Cана емес, оKушылар бір-бірімен байланысып, оKу процесінде оKушылардыS белсенділігі басым болады.
Интерактивті оKыту ‰дісін белсенді ‰дістердіS жаSа формасы деп KарастыруCа болады. Интерактивті ‰дістерге дискуссия, эвристикалыK ‰Sгімелесу, «миCа шабуыл жасау», р™лдік ойын, тренингтер, кейс ‰дісі, жобалар ‰дісі, иллюстративтік материалмен топтыK жaмыс, видеофильмдерді талдау т.б.
Интерактивті оKыту ‰дістерімен Kатар, б_гінгі таSда оKу процесінде интерактивті баKылау т_рлерін Kолдану да ж_зеге асырылуда. Интерактивті баKылаудыS еS тиімді т_рі – компьютерлік тестілеу ж_йесі болып табылады.
Компьютерлік тестілеу – жаSа техникалыK Kaралдарды пайдалану арKылы тестілеудіS бір т_рі, д‰ст_рлі бланкада тестілеумен салыстырCанда бірKатар артыKшылыKтары бар (н‰тижесін тестілеу соSында алу, біреуге артыKшылыK берудіS болмауы, тест тапсырмаларыныS KиындыK д‰режесін ж‰не к™лемін реттеуге, к™пшілікке бірден ™ткізу, н‰тижелерін ™Sдеу оSайлыCы, тестілеу баCдарламаларыныS оKыту процесі режимінде жaмыс жасауы).
Компьютерлік тестілеудіS функциясы:
оKыту (дидактикалыK оKыту Kaралы ретінде);
оKушылардыS білім, білік, даCдысын баKылау;
™з бетінше оKу (тренажёр) мен ™зіндік баKылау;
KашыKтыKтан оKу;
оKу процесін ж™ндеу (коррекциялау).
П‰н бойынша тест жасау _шін арнайы инструменталды баCдарлама-KабыKтар (программа-оболочка) жасалады, олар тест тапсырмалары жинаCынан м‰ліметтер базасын Kалыптастыру жолымен компьютерлік тесттер жасайды.
БаCдарлама-KабыKтар кластары:
€мбебап (тест KабыCы Kaрамды б™лігі ретінде болатын). Мысалы: «Адонис» (Москва), «Linkway» (Microsoft), «Фея» (Томск), «Радуга» (Москва) ж‰не т. б.
Арнайы (тек тест жасауCа арналCан). Мысалы: «Аист» (Москва), «I_now» (Иркутск), «Тест» (Красноярск) ж‰не т.б.
ЖоCарыда к™рсетілген баCдарламалар арKылы тесттіS компьютерлік нaсKасын жасау _шін олардыS Kандай тест тапсырмаларыныS формаларын Kабылдайтынын білу Kажет.
Компьютерлік тестіS сапалыK к™рсеткіштері:
- тест тапсырушыныS тапKыштыCын жаKсы Kабылдауы;
- тест тапсырушыныS абайсыз ж‰не Kате ‰рекеттеріне жауап беруі;
- тест пайдаланатын педагог пен оKушыCа деген оS ‰серініS болуы.
Тест тапсырмаларын компьютерлік формада беру
Баламалы сaраKтар (ия немесе жоK жауабы Kажет). СaраKтыS жабыK формасы: дaрыс жауаптыS номері;
С‰йкестілік тапсырмасы: aKсас элементтерді с‰йкестендіру;
Дaрыс реттілікті орнына келтіру тапсырмасы: к™п н‰рсені белгілі т‰ртіппен орналастыру;
Жауап шаблоны бар сaраK (дaрыс жауапты сан немесе м‰тін т_рінде салу);
Бірнеше нaсKаларды таSдау болатын сaраKтар (кілттті с™здер, суреттер, белгілер);
Жауапты жобалау (шаблонды немесе шаблонсыз): жауап м‰зірдегі Kaралдармен біртіндеп таSдау арKылы жасалады;
Суреттерді жобалау тапсырмасы: графоредактор к™мегімен, суреттер м‰зірімен орындалады;
JозCалатын нысандармен демонстрациялау тапсырмасы: тестіленуші клавиша арKылы ‰сер етіп жауап береді. УаKытпен клавиатуралыK тренажёр.
Тесттік баKылаудыS теориялыK ж‰не практикалыK аспектілерін Ресей Cалымы В.С. Аванесов жасаCан [2,15 б.]. В.С. Аванесов ™зініS зерттеулерінде білім берудіS сапасын ед‰уір жаKсартудыS м_мкіндігі тест формасындаCы тапсырмаларды кеSінен Kолдануды тек баKылау _шін Cана емес, білімдер ж_йесін Kалыптастыру _шін де Kолдану Kажет деп есептейді. Тапсырмаларды бaлай пайдалану жаSа білім беру технологияларына алып келеді. Бaл деген с™з оKу процесінде тесттерді емес, тест формасындаCы тапсырмаларды Kолдануды айтады. Тест формасындаCы тапсырмаларды KолдануCа негізделген білім беру технологиясы компьютерлік техниканыS дамуымен, педагогикалыK ™лшемдер теориясы мен ‰дістемесініS Kалыптасуымен байланысты пайда болып отыр.
Ж_ргізілген зерттеулеріміздіS н‰тижесінде оKушылардыS 75% т_рлі сaрау формалары пайдаланылCан сабаKтарды KызыKты деп санайды екен. Олар ™з KызметініS рефлексиясын оятатын сaрау формасын таSдайтыны, ал педагогтар оKушылардыS танымыныS дамуына, ™здерін к™рсете білуіне, ойлау KабілетініS жаSCыруына ж‰не жеке KасиеттерініS ™згеруіне ‰сер ететін баKылауды таSдайтыны аныKталCан.
ОKытудыS соSCы н‰тижелерін баCалайтын д‰ст_рлі баKылаумен Kатар, интерактивті технологиялар оKыту процесін баKылауды aйымдастыруCа м_мкіндік береді. Мaндай баKылау оKушылардыS материалды меSгеру барысын диагностикалауды ж_зеге асырады. СондыKтан да диагностикалыK баKылау ‰рбір сабаKта болуы тиіс, оKу KызметініS барлыK т_рлеріне байланысты, к™лемі бойынша _лкен емес, біраK оKушыCа KызыKты формада болуы Kажет. Мaндай т_рдегі баKылау оKушыларда ішкі ™зін-™зі баKылау механизмін, оKу мотивациясын Kалыптастырады.
ОKу процесінде тест формасындаCы тапсырмалар жиынтыCы пайдаланылады, тестке KараCанда оныS мазмaнына, формасы мен логикасына ж‰не технологиясына басKаша талаптар Kойылады. тест формасындаCы тапсырмаларCа т™мендегідей талаптар Kойылады [2,21 б.].:
- KысKаша болуы;
- технологиялыK;
- дaрыс формалы;
- мазмaнныS наKтылыCы мен дaрыстыCы;
- негізгі ойдыS логикалыCы;
- жауаптардыS баCалау ережелерініS бірдейлігі;
- жауаптар _шін белгілі бір орынныS болуы;
- тапсырма элементтерініS дaрыс орналасуы;
- барлыK сыналушылар _шін нaсKаудыS бірдейлігі;
- тапсырманыS формасы мен мазмaнына нaсKаудыS адекватты болуы.
ОKу процесінде электрондыK басылымдарды пайдалану сабаKты ™ткізуді жеSілдетеді, оKушы мен мaCалім арасындаCы кері байланысты ж_зеге асыру кезінде жеке, дифференциалды келуге м_мкіншілік беріп, мaCалімніS сабаKKа дайындалу кезінде айтарлыKтай к™мек к™рсетеді. Интерактивті білім беруші тапсырмалар оKушылардыS мотивациясына оS ‰сер етіп, оKылатын п‰нге деген KызыCушылыCын арттырады. Дайын электрондыK Kaралдар барлыK кезде сыныптыS наKты жаCдайларына, баCдарлама талаптарына, сабаKтыS маKсатына с‰йкес келе бермейді, сондыKтан да мaCалім б_гінгі к_ні Kол жетімді баCдарламалар арKылы интерактивті тестерді жасауды _йренуіне болады. Мaндай баCдарламалар ™те алуан т_рлі, олар: Hot Potatoes, AD Tester, Knowing, My Test X, Power Point (Сеть творческих учителей. Мастер-класс «Создание интерактивных тестов») т.б. [3-8].
Бaл баCдарламалар тегін таратылады, кез-келген мaCалім пайдалана алады. Тест жасауCа оKушыларды да тартуCа болады. Интерактивті білім беретін тапсырмаларда компьютерлік модельдер пайдаланылады, фотографиялар к™рсетуге, наKты нысандардыS видеосуреттерін к™рсетуге болады, бaл заттардыS Kaрылысы мен Kасиеттері ж™нінде толыK маCлaматтар алуCа м_мкіндік береді. €дебиеттерде аныKталCанындай, оKушыларды анкеталау н‰тижесінде олардыS 91% интерактивті тестерді пайдаланудыS дaрыстыCы, интерактивті білім беретін тапсырмалармен жaмыс жасаCан aнайтындыCын к™рсеткен, ал 85% оKушылардыS химияны оKуCа деген KызыCушылыCы артKан. ОKушылар к™рсеткеніндей, білімді меSгеру оSайлайтыны, алынатын аKпараттар берік меSгерілетінін айтKан. ОKушылар тестермен тек сабаK _стінде емес, _йде сабаKKа дайындалу кезінде, емтиханCа дайындалуда пайдаланады. Интерактивті тестерді пайдалану мaCалім мен оKушыныS аKпараттыK ж‰не коммуникативтік сауаттылыK деSгейін к™теруге ыKпал етіп, білім берудіS маSызды міндеті – мектеп бітірушіні ‰лемдік аKпараттану ж_йесінде табысты еSбек етуге _йретуді шешуге баCытталCан.
Тесттер жасау баCдарламаларыныS KысKаша сипаттамасы т™мендегідей:
«Hot Potatoes»- баCдарламалар тілінен білімі жоK, арнай мамандарды тартпай аK оKушыларды баKылау ж‰не ™зіндік баKылауына арналCан интерактивті тапсырмалар мен тестерді ™з бетінше мaCалімдерге жасауCа м_мкіндік беретін баCдарлама-KабыKша Kaралы. БаCдарлама к™мегімен ‰р т_рлі п‰ндерден он т_рлі жаттыCулар мен тесттерді м‰тінді,графикалыK, аудио- ж‰не видеоаKпараттармен Kоса жасауCа болады. Бaл баCдарламаныS ерекшелігі жасалCан тапсырмалар стандартты веб-параK форматында саKталады. БаCдарлама арKылы кроссвордтар жасауCа болады, оларды одан ‰рі интерактивті ж‰не баспа нaсKаларында пайдалануCа болады.
ADTester. Тестілеуді ж_ргізуге арналCан баCдарламалар пакеті. Ол арKылы кез-келген білім мекемесінде тестілеуді aйымдастыруCа болады. Тестілеу білімді тексеруге ж‰не білім беру маKсатында пайдалануCа болады. баCдарлама мaCалімдерге баCдарламалар тілін білмей аK, KондыруCа ж‰не пайдалануCа Kолайлы.
«MyTest» компьютерлік тестілеуді жасау ж‰не ж_ргізу, н‰тижелерді жинау мен талдау, баCа KоюCа арналCан баCдарламалар пакеті (оKушыларды тестілеу, тесттер редакторы ж‰не н‰тижелер журналы). Кез-келген білім мекемесінде кез-келген п‰ннен тестілеуді білімді баKылау ж‰не білім беру маKсатында aйымдастыруCа ж‰не ж_ргізуге болады.
Knowing. БаCдарлама арKылы тестерді жасауCа ж‰не автоматты тестілеу н‰тижесін баCалауCа болады. JолдануCа оSай, функциялары шектелген.
MS PowerPoint тест конструкторы. БаCдарламаныS м_мкіншіліктері:
БаCдарламалау білімі Kажет емес;
Тексеру тестерін ж‰не білім беруші-баKылау ресурстарын жасауCа м_мкіндік береді;
Тапсырмалар саны біреуден кем емес, жоCарCы шегі – мыSнан кем емес;
Конструктор к™мегімен жасалCан тест аKпараттыK слайдтар жасауCа, тапсырмалары бар слайдтар жасауCа болады;
Кез-келген тест жасау уаKытында тапсырмалары бар немесе аKпараттары бар слайдтарды еркінше ™згертуге болады;
ТаSдау _шін жауап сандары – 2-ден 6-Cа дейін, ал KозCалатын нысандары бар слайдтарда – 10-Cа дейін болуы м_мкін;
БаCалау шкаласы 5-баллдан 100-ге дейін бола алады;
Дaрыс жауаптарды ж‰не KалыпKа келтіруді жасау Kарапайым, баCаCа Kойылатын талап деSгейін таSдау, к™п жауапты таSдау кезінде толыK емес жауапты есептеу, тапсырмалар баCасын аныKтаулар да к_рделі емес;
€рлеу мен т_сті сызбанaсKаларды KолдануCа болады;
Конструктор слайдтарыныS барлыK элементтерін KозCауCа, орнын ауыстыруCа, ™лшемін, т_сін, м‰тінін т.б. ™згертуге болады;
Тесттен ™ту уаKыты есептеледі, оны таймер Kосып шектеуге болады. АKпараттыK слайдтардаCы уаKытты тоKтатып KоюCа болады;
Тестілеу уаKыты біткенше алдынCы слайдтардаCы жауаптарды ж™ндеуге болады;
Жасырын м‰тінді файлда тестілеу н‰тижесін к™руге болады, ол жaмыс орнында тестілеу н‰тижесін баKылауCа ж‰не локалды ж_йе арKылы автоматты т_рде «Тестілеу менеджерімен» ™Sделген, KорытылCан н‰тижені алуCа м_мкіндік береді.
13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415

13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415
13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415

13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415

13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415

Химия п‰нін оKыту кезінде интерактивті баKылау ж_йесін білім беру ж‰не білім тексеру кезінде пайдалану химияны оKытудыS тиімділігіне оS ‰сер ететіндігі с™зсіз.

€дебиеттер:
Иоффе А.Н. Активная методика – залог успеха / Гражданское образование. Материал международного проекта. СПб.: Изд-во РГПУ им. А. И. Герцена, 2000. 382 с.
Аванесов В.С. Основы педагогической теории измерений/Педагогические измерения. Т 1. 2004, с. 21
3.Создание интерактивных тестов. Сеть творческих учителей. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]       
4.  Томилова Н.В. Программа MyTest.  [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
5. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]. Шмыр А.С. Использование программ Hot Potatoes v 6.0 для создания интерактивных заданий, тестов и кроссвордов.
6. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]. Русецкая О.П.Уроки освоения программы ADTester.
7. Русецкая О.П. Тест в программе ADTester по теме: «Кристаллические решетки». [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]  
8.  Русецкая О.П. Советы по созданию тестов с помощью программы Knowing.   















Root Entry