Етістікті? ша?тарын ?айталау та?ырыбына саба? жоспары (7 сынып)


«Бекітемін»
Оқу ісі жөніндегі орынбасары:______
« » « » 2015- 2016 оқу жылы
Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтарын қайталау
Сабақтың мақсаты: 1. Етістіктің шақтарынан алған білімдерін жинақтау, тиянақтау;
2. Өз беттерінше салыстыру, ой қорыту, мысалдар арқылы көз жеткізу дағдысын арттыру;
3. Тіліміздегі етістіктің шақтарының табиғатын терең түсіне отырып, орынды қолдана білуге, достыққа тәрбиелеу;
Сабақтың түрі: Қайталау
Сабақтың әдісі: стикердегі диалог, «Бинго» әдісі, топтастыру, кітаппен жұмыс, тақтамен жұмыс, сәйкестендіру әдісі
Сабақтың көрнекілігі: сызба, кесте, техникалық құралдар
Пәнаралық байланыс: әдебиет
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі
Оқушылармен амандасу, зейіндерін сабаққа аудару.
Үлкенге де сіз,
Кішіге де сіз,
Сәлем бердік сіздерге,
Құрметпенен біз.
Оқушыларды топқа бөлу.
І топ- Осы шақ
ІІ топ- Келер шақ
ІІІ топ- Өткен шақ
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
Бүгінгі сабағымыз ерекше сабақ болғалы отыр. Өйткені етістіктің шақтарынан өткенді қайталап тақырып бойынша алған білімдерімізді көрсетеміз. Біздің сыныпқа көптеген қонақтар келіп отыр. «Қонақ аз отырып көп сынайды» - деген мақал бар. Сабағымызды бөлімдер бойынша өз білімдеріңізді көрсетіп, білім шыңына шығуларыңызға тілектеспін.
«Стикердегі диалог» әдісі
Сұрақ: Етістік дегеніміз не?
Сұрақ: Етістіктің шағы дегеніміз не? Сұрақ: Осы шақ дегеніміз не? Сұрақ: Нақ осы шақ нені білдіреді?
Жауап: Есімшенің – ар, -ер, -р болымсыз етістіктен кейін – с жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Жауап: Заттың қимылын, іс- әрекетін білдіріп, не істеді?, не қылды?, қайтты? деген сұрақтарға жауап береді.
Жауап: Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңі. Жауап: Сөйлеп тұрған кездегі іс- әрекетті білдіреді және әрдайым болып тұрған кездегі дағдылы іс- әрекетті көрсетеді.
Сұрақ: Келер шақ дегеніміз не? Сұрақ: Жедел өткен шақ нені білдіреді?
Сұрақ: -ған, -ген, -қан,- кен ненің жұрнақтры? Сұрақ: Сөз таптарын зерттейтін сала қалай аталады?
Жауап: Қимылдың, іс- әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте болып жатқанын білдіреді.
Жауап: Қимылдың, іс- әрекеттің сөйлеп тұрған сәттен кейін болатынын білдіреді.
Жауап: Қимылдың, іс- әрекеттің таяу уақытта болғанын білдіреді. Жауап: Есімшенің жұрнақтары
Сұрақ: Етістің неше түрі бар? Сұрақ: Табыс септіктегі жалғауды қажет ететін етістік қалай аталады?
Сұрақ: Қазақ тілінде неше сөз табы бар? Сұрақ: Көсемшенің жұрнақтарын ата.
Жауап: Морфология Жауап: 3 түрі бар.
Өздік етіс, өзгелік етіс, ырықсыз етіс, ортақ етіс
Жауап: сабақты етістік Жауап: Қазақ тілінде тоғыз сөз табы бар.
Сұрақ: болжалды келер шақ қалай жасалады?
Жауап: -а, -е, -й, -ып, -іп, -п, ғалы, -гелі, - қалы,- келі
ІІІ. Жаңа сабақ
«Топтастыру» әдісі
Әр топ шаққа байланысты плакатқа топтастыру жасайды. Постер қорғау
Тақтамен жұмыс
Біраз оқушы жазғы демалыс кезінде тауға серуендеуге шықты.
Ерлік пен бірлік жеңіске жеткізер.
Міне, мектепте мұғалима бір топ ересек балаларға есеп үйретіп тұр.
Құстар ұяларын тастап, қыс болмайтын жылы жаққа кетпекші.
Өлеңді мен есейгенде жазамын.
Ел жайлаудан қайтып, күзекке келе жатқан.
Атам өзінің ұзын қолдарымен екеуімізді құшақтап, әңгіме айтып жатыр.
Еріншек ездігінен көпке көнбек.
Мақсатым- тіл ұстартып, өнер шашпақ.
Көкесі ауылға барса, шынжырын төгілдіріп, төс қалтасына салып алатын.
Әйел бұршақтай бораған оқ астына қарай келе жатыр.
Жүгір етістігін жікте.
«Бинго» әдісі
Бинго 1
Балалар сабақ оқып отыр.
Асан далада қалғанына жылады. Оқушылар кеше сабаққа келмеді.
Арай қалаға бармақшы. Олар ертең қалаға кетеді.
Үсен Асанды жұбатып отыр.
Бәрін де ұмытып қалыппын. Алыстан сағым елестейді.
Балалар далада ойнап жүр.
Бинго 2
Мен ертең кітапханаға бармақпын. Бұрын ол туралы ештеңе естімегенмін. Марат Астанада тұратын әпкесіне қыдырып бармақшы.
Аяжан мен Сәуле аналарына көмектесіп жүр. Мұғалім оқушыларға үй тапсырмасын берді. Семіздікті қой ғана көтерер.
Менің атам Ұлы Отан соғысына қатысыпты. Мен жазда ауылдағы атама барып көмектесетінмін. Назым мен Айжан ойынды үнмі бірге ойнайды.
Бинго 3
Балалардың көбі егістікте жүр. Ағаш бұл жерде күтсе ғана өседі. Ол тентек болып өсіпті.
Тозбас жасау болмас,
Бас білмес асау болмас. Анаға қарап қыз өсер. Екілене ызыңдап, үйіріле соққан ақ түтектен ат құлағы көрінбейтін.
Біз өткен аптада биология пәнінің мұғалімімен мұражайды араладық.
Асыл мектепті бітіріп, жоғары оқу орнына бармақшы. Жыл мезгілдері өз қалпында дөңгеленіп өтіп жатыр.
Кітаппен жұмыс
142- жаттығу. Мәтінді оқып шығып, ат қойыңдар. Етістіктің қай шақты білдіріп тұрғанын көрсетіп, шақ түрлеріне талдау жасап, қалай жасалғанын айтыңдар.
Сәйкестендіру әдісі
І топқа
Мысалдар Шақ түрлері
Автобус Бурабай көлінің жиегін жағалай, Шортанды қаласына қарай даңғыл жолмен зырлап келеді. Бұрынғы өткен шақ
Екі боксшы рингтің қақ ортасында тұр. Жедел өткен шақ
Осы екі ұзақ өлеңін де ел жаттап алып, айтып жүретін болған. Мақсатты келер шақ
Біздің елімізде қазақ тілінде алғашқы газет 1870- 1882 жылдары тұрған «Түркістан уалаяты» газеті болды. Нақ осы шақ
Қымызын анау басқа күтуші ел де жеткізіп тұрмақ. Ауыспалы осы шақ
ІІ топқа
Мысалдар Шақ түрлері
Бөжекеңнің асына ағайын боп атсалыспақ. Болжалды келер шақ
Аяққа кісен салуға болар,
Қолға кісен салуға болар,
Ал тілге кісен салуға болмас. Нақ осы шақ
Көл аумағы түгел көрініп, алақанның аясындай дөп- дөңгелек болып мөлдіреп жатыр. Жедел өткен шақ
Таудың жота- жота, бел- белі, қолдың саласындай қара күрең беткейлері ал қызыл түрікмен кілеміндей жайнайды. Ауыспалы осы шақ
Тақымымды қысып қалып ем, Торы құлағын жымырып ап, қос жиреннің жанынан зу етіп өте шықты. Мақсатты келер шақ
ІІІ топқа
Мысалдар Шақ түрлері
1916 жылғы маусым жарлығын естігеннен кейін ел іші қатты дүрліккен. Мақсатты келер шақ
Қымызын анау басқа күтуші ел де жеткізіп тұрмақ. Нақ осы шақ
Әншейінде айылын жимайтын ардақ аталар арбаға мініп, тоғайдан жас шыбық тартып жүр. Ауыспалы осы шақ
Сатайдың бойы тоңазып, кірпіктері қайта- қайта айқасып, жабысып қап келеді. Болжалды келер шақ
Бақыты оянған елдердің әрбір ісі оң болар. Бұрынғы өткен шақ
ІҮ. Бекіту
Мақал- мәтелді табу. Етістіктің қай шақта тұрғанын айту.
А1, д2, ж3, й4, к5, л6, н7, о8, п9, р10, с11, т12, ұ13, ү14, ш15, ы16, і17
2, 8, 11, 3, 16, 6, 1, 12, 16, 9, 1, 4, 12, 1, 2, 16, 2, 13, 15, 9, 1, 7, 5, 14, 6, 2, 17, 10, 17, 10, 17, 9, 1, 4, 12, 1, 2, 16
Жауабы: Дос жылатып айтады, Дұшпан күлдіріп айтады.
Ү. Сабақты қорытындылау
Сонымен , оқушылар, біздің мақал- мәтеліміздің тақырыбы дос туралы. Олай болса «Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымының бастамасымен дайындалған қазақ халқының бай ән мұрасын насихаттау мақсатында бүгінгі сабағымызды «Жан досым» әнімен аяқтаймыз.
ҮІІ. Үйге тапсырма
Ережелерді қайталау
«Менің жан досым » тақырыбында эссе жазу
ҮІ. Бағалау
Оқушылар қатысу деңгейіне қарай бағаланады.