Орта мектептерде информатика п?нін о?ытуды? принциптері туралы

Орта мектептерде информатика п‰нін оKытудыS принциптері туралы .
€бдік‰рім Н.Н
Информатика п‰нініS мaCалімі .
Jазіргі кезеSде дербес компьтерлерді Cылымда,техникада ,экономикада тіпті ™ндірістіS кез келген саласында кеS-інен Kолданыла бастауымен оныS манызы туралы айтып ,ешкімді таS Kалдыра алмайсын .Бaл салада тек білікті мамандар дайындау м‰селесі к_н т‰ртібіндегі негізгі м‰селелердіS бірі болып отыр .
Информатика курсы мазмaныныS ™зі де тез ™згеріп отыратын болCандыKтн заман талабынан Kалыспауда мaCалімнен к™п к_ш жaмсауды Kажет етеді .
JР орта білім ж_йесін аKпараттандыру туралы мемлекеттік баCдарламасында «JазаKстандаCы жаSа KоCамдыK – саяси ж‰не ‰леуметтік –экономикалыK шарттар білім беру саласында принциптік жаCынан жаSа жаCдай-лар жасады .Орта білім беру ж_йесінен демократикалыK мемлекеттіS ж‰не нарыK экономикасыныS талаптарына жауап беретіндей етіп т_пкілікті Kайта Kaру талап етілді.JР
д_ние ж_зініS дамыCан елдері сияKты орта білім беру ж_йесінен аKпараттандырудыS наKты жолына т_суі тиіс, яCни бірыSCай аKпараттыK білім беретін желіге негізделген оKыту ж_йесін жасау Kажет». Осы тaжырым орта білім беру жуйесін аKпараттандырудыS маKсаты болып табылады .Бaл баCдарламаныS міндеттерініS бірі-мектептерді компьютерлендіру .
Бaл талап ‰лі толыK орындалып болCан жоK .Мектептерді толыK компьютерліндірілмей аKпараттандыру (информатизациялау) болмайды.
1980-ші жылдардан бастап мектеперде « Информатика ж‰не есептеуіш техникасы» п‰ні ж_ргізіліп келді. 1990-жылдары Ы.Алтынсарин атындаCы JазаKстан білім академиясы орта білім ж‰не к‰сіптік білім институты aсын-
Cан мемлекеттік стандарт баCдарламасы шыKты .ЖоCары оKу орнын жаSа бітірген жас мамандар осы баCдарламаны т_пкілікті басшылыKKа алып жaмыс істегенді оSай к™реді .
БіраK ол баCдарламамен толыK оKыту м_мкін емес .Онда программалау т_рінде аз к™Sіл б™лінген .Программалау тілдерін орта буында тереSдетіп оKытпаK ,оKушылардыS жоCары техникалыK оKу орындарында оKуы Kиын болады ж‰не олимпиадаларда да жоCары н‰тиже ала алмаймыз . Т™л оKулыKтарымыз да мазмaны жаCынан ойдаCыдай емес.СондыKтан мaCалімдер к™п ізденіп ,к™п еSбек етуі Kажет .
Информатика мaCалімініS педагогикалыK жaмысына Kойлатын талаптардан г™рі елеулі ерекшеліктері ,айырмашы-лыKтары бар. Сол талаптарды іске асыру –мaCалімніS жaмыстарыныS маKсаттылыCын к_шейтіп ,сабаKта ж‰не сабаKтан тыс уаKытында н‰тижелі ‰рі Kaнды материалдарды aйымдастыруына м_мкіндіктер туCыздырады .Ол _шін мынадай талаптарды естен шыCармау Kажет :
-мaCалімнен не талап етіледі;
іске асырылу шаралары Kалай ж‰не Kандай жолмен м_мкіндік болады.
ПедагогикалыK ‰рекеттерге KойылатыS талаптардыS дидакикалыK принциптеріне(Cылыми принцип ,мaCалімніS материалды ж_йелі т_рде бере алу принципі ,оKытудаCы к™рнекілік принципі,информатика сабаCындаCы т‰рбиелеу принципі) с‰йкестігін талдамас бaрын, мен мыналарCа ерекше к™Sіл б™лгім келеді: информатика Kарастыратын проблемалардыS к™птігі соншама, тіпті компьютерлік техниканы Kарастырумен Kатар, білімніS физика, химия, биология, ‰дебиет сияKты б™лімдерініS проблемаларын да KарастыруCа тура келеді. Себебі, информатика – басKа білім салаларын интегралдайтын білімніS м_лдем жаSа саласы болып табылады.
Информатика- басKа п‰ндердіS де дамытылуын Kамтамасыз ете алатын іргелі, ‰рі маSызды п‰н. Ол басKа п‰ндерде берілетін білімді бір ортаCа жинаKтап, сaрыптап, оларCа жаSа м‰н беріп,‰лемдегі болып жатKан процестер мен Kaбылыстарды жаSаша ж_йелі т_рде оKып білуіне, тереS т_сінуіне м_мкіндік береді. Информатика п‰ні- жаSа деSгейдегі ж‰не сапасы жаCынан ™згеше п‰н болуы тиіс. БасKаша айтсаK “ информатика- компьютердіS к™мегімен информацияны ™згерту ж‰не Kолдана алу процестерімен байланысты адамзат ‰рекеттерініS бір б™лігі “ (профессор Н.М Макарова)
Информатика п‰ні мaCалімдерініS педагогикалыK ‰ре-кеттеріне Kойылатын талаптардыS дидактикалыK принциптеріне с‰йкестілігі мыналардан тaрады .
-мaCалімніS материалды беруге Cылыми ж‰не ж_йелілік принциптері ;
оKытудаCы к™рнекілік принциптері;
информатика сабаCындаCы т‰рбиелей оKытудыS прициптері.
1. Bылыми прицип бойынша. (С.И. АрхангельскийдіS пікірін KолданCан дaрыс): «БарлыK хабарланатын оKу м‰ліметтері Kазіргі алдыSCы Kатарлы Cылым жетістіктеріне толыCымен с‰йкес келуі керек», яCни, мaCалім
берілетін (оKытылатын) материалдыS д‰лдігіне, шындылыCына ж‰не наKтылыCына ерекше к™Sіл б™луі тиіс, материалдыS мазмaнын, Cылыми aCымдардыS aKыпты т_рде іріктелуі Kажет.
2. ОKудыS ж_йелілік приципі (М.И. СкаткинніS с™здері бойынша) «aCымдар мен п‰н б™лімдерін оKытып, т_сіндіргенде, олардыS логикалыK байланыстылыCын ж‰не ™зара алмаса алуын Kaрастыра алуында», яCни, жаSаны _йрену (aCымдар, ережелер, талдаулар) оKушылар бaрын ™тіп кеткен материалды тереS т_сінуінен.
3. БасKа п‰ндерден информатиканыS ™згешілігі-ол білімніS жеSіл, жаттан-ды т_рде aCылуын Kабылдамайды. ЯCни бaл жерде ‰рбір оKушыныS ж‰не тaтас сыныптыS білімді активті ж‰не саналы т_рде aCыну принципініS маSызы зор. Бaл принципті іске асыру-оKыту барысында жекелік деSгейін арттыратын ‰дістерді KолданCан кезде Cана м_мкін, мысал ретінде ‰рбір оKушыныS жеке ™зі бір компьютерде жaмыс істеген кездерін келтіруге болады.
4. ОKытудыS к™рнекілік принципініS KаCидасы бойынша, білімді саналы игеру, оKушылардыS Cылыми танымыныS ж‰не к™зKарастарыныS Kалыптасуы тек сезімдік-практикалыK т‰жірибесі негізінде Cана Kалыптасуы м_мкін, яCни объектілер мен Kaбылыстарды саналы т_рде Kабылдау-мектеп KабырCасын-даCы танымныS бастапKы Kадамы болып табылады. ИнформатиканыS жас мaCалімдерініS жолдары Cана басталуда, сондыKтан жалпы Kолданылатын к™рнекілік Kaралдар да к™п емес.
5. Т‰рбиелей оKыту принциптері – дидактикадаCы оKыту мен т‰рбилеу арасындаCы тыCыз байланыстылыKты Kамтиды. €детте т‰рбиелік ‰сер оKу процесі кезінде пайда болып, оKушыныS ™зіндік Kасиеттері д‰л сол кезде Kалыптасады. Бaл принцип дидактикалыK барлыK принциптерін біріктіреді. Принципті іске асыру-мaCалімніS ™зіндік жеке Kасиеттеріне, жеке тaлCасыныS сапалылыCына байланысты екендігі ‰р мaCалім есте саKтаCаны дaрыс.
Осы айтылCан принциптердіS б‰рін информатиканы оKытуда Kолдану оны тереSірек т_сініп, тек жеке сабаK емес, іргелі, басKаларын байланыстырушы п‰н ретінде Kалыптастырады. Jазіргі кезде информатика мaCалімі ™з сабаCына бaрынCыдай тек математика, физика мысалдарын Cана емес, тарих, биология, анатомия сабаKтарынан да суреттер, _зінділер, анимациялыK (KозCалыстаCы) элементтер келтіру арKылы компьютер ерекшелігін де жеке мысал ретінде KолданылCан п‰н ерекшелігін де жаKсы т_сіндіруге болады.
ТаCы бір айтатын м‰селе – информатика п‰нініS басKа п‰ндерден т_бегей-лі ™згешелігі, бaл п‰нді ‰деттегі т‰сілдермен баCалау _шін 2-3 сабаKтыS Kорытындылары жеткіліксіз. ОCан оKушыныS бaрынCы сабаKтарда ™ткен материалдарды Kолдана білу Kасиеті де кіреді.
Осы жерде айта кететін м‰селе, к™п мектептерде компьютерлік сыныптардыS аздыCы (5-6 компьютер). Ал оKушылар сабаKтан тыс кездерде де компьютерде дайындалCысы келеді, біраK оCан м_мкіндік бола бермейді.
Jорыта келгенде, информатика сабаCында тек компьютер м_мкіндіктерін игеру жеткіліксіз, компьютер-басKа пйндерде оKыCан материалдарды да Kайталай алатын, оKушыны т‰ртіпке _йрететін, ‰рекеттердіS логикалыK байланысын сараптай алатын оKытушыCа к™мекші, ‰рі керекті Kaрал болып табылады.











Заголовок 115