Поурочный план по физике на тему Молекуллар массасы мен ?лшемi. Салыстырмалы молярлы? ж?не молекулалы? масса. Авогадро саны (10 сынып)
Бекітемін:
К_ні:
Сыныбы: 10 Б
П‰ні: Физика
СабаKтыS таKырыбы: § 4.2 Молекуллар массасы мен ™лшемi. Салыстырмалы молярлыK ж‰не молекулалыK масса. Авогадро саны.
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік маKсаты: . Білімді Kалыптастыру (оKушылардыS біліммен хабардар етіп Kана Kоймай, оларCа тыS материалдар беріп білімді Kалыптастыру).
ДамытушылыK маKсаты: ОKушыларды талдау, салыстыра білу Kабілетін дамыту шараларын aйымдастыру.
Т‰рбиелік маKсаты: ОKушылардыS жауапкершілік пен еSбектенуіне, Kиын есептерді шыCарудаCы іздену жолдарын, керекті оKу Kaралдарын таSдай білуге ыKпал жасау.
СабаKтыS т_рі: аралас сабаK.
П‰н аралыK байлыныс: математика, химия
СабаKтыS ‰діс-т‰сілдері: Баяндау. Материалдарды топтау, есептерді талдау.
СабаKтыS к™рнекіліктері: Плакат, тамшуыр (пипетка), слайд.
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі:
1. С‰лемдесу;
2. ОKушыларды т_гендеу;
3. Сынып болмесініS тазалыCын тексеру;
4. ОKушылардыS сабаKKа дайындыCын тексеру (жaмыс орны, отырыстары, сыртKы т_рлері);
5. ОKушылардыS назарын сабаKKа аудару.
ІІ. ^й тапсырмасын тексеру, Kайталау.
А) теориялыK білімдерін тексеру.
€) практикалыK тапсырмаларын тексеру.
Б) есептерін тексеру.
ІІІ. Білімді жан-жаKты тексеру./ ІV. ЖаSа материалды KабылдауCа ‰зірлік, маKсат Kою.
МКТ-ныS негізгі KаCидалары.
БроундыK KозCалыс.
V. ЖаSа материалды меSгерту:
€рт_рлi денелер молекуласыныS масса бiрлiгi ретiнде 12С к™мiртегi изотобы атомыныS mocмассасыныS 1/12 б™лiгi алынады. Ол атомдыK масса бiрлiгi (а.м.б.) деп аталады ж‰не мынаCан теS:
1 а.м.б.=1,66·10-27кг. (1.1)
ЗаттыS салыстырмалы молекулалыK массасы МR деп заттыS бiр молекула m0 массасыныS к™мiртегi атомы moc массасыныS 1/12 б™лiгiне Kатынасын айтады:
Мr=m0/(1/12)*m0C(1.2)
Зат м™лшерi деп берiлген ж_йенiS б™лшектерiнiS, KaрылымдыK элементерiнiS, санына пропорционал
· шаманы айтады. Оны моль арKылы жазу KабылданCан. Массасы 0,012 кг 12С к™мiртегiнде Kанша атом болса, сонша молекуладан (атомнан) тaратын зат м™лшерi бiр моль деп аталады. Бaл сан Авогадро тaраKтысы деп аталады ж‰не NA арKылы белгiленедi:
NA
· 6·1023 моль-1. (1.3)
С‰йкесiнше, кез келген заттыS 1 молiнде атомдар саны мен молекулалар саны бiрдей болады. Егер денедегi зат м™лшерi
· мольден тaрса, онда денедегi молекулалар N саны мынаCан теS:
N =
· ·NA. (1.4)
ЗаттыS молярлыK массасы М деп бiр моль м™лшерiнде алынCан зат массасын айтады. Ол бiр молекула массасыныS m0 13
·LINK "http://sanatez.net/physics10/data/bio/avogadro.html"14Авогадро15 санына NA к™бейтiндiсiне теS:
М = m0· NA кг/моль. (1.5)
МолярлыK ж‰не молекулалыK массалар арасында мынадай Kарапайым байланыс бар:
М = 10-3 ·Мr кг/моль. (1.6)
Кез келген зат м™лшерiнiS m массасы бiр молекуланыS массасын денедегi молекулалар санына к™бейткенге теS:
m = m0· N кг. (1.7)
(1.5) ж‰не (1.7) формулаларын пайдаланып (1.4) ™рнегiнен мынаны алу Kиын емес:
· = m / М ж‰не N =
··NA = NAA ·m / M . (1.8)
Б™лшектердiS массасымен ™лшемдерiн Kосымша т‰жiрибелiк деректердi пайдалана отырып есептеуге болады. Жеке жаCдайда, молекулалардыS [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] болады.
МолекуланыS ™лшемiн былайша аныKтауCа болады. Бiр молекуланыS алатын V0 к™лемi зат V к™лемiнiS, ондаCы молекулалар N санына Kатынасына теS: n=N/V, мaнда
·=m/V – заттыS тыCыздыCы.
VІ. ОKытылып отырCан оKу материалын KабылдаудаCы оKушы т_сінігін тексеру.
СaраKтарCа жауап беру:
МолекулалардыS ™лшемі жайлы не білесіSдер? МолекулалардыS диаметрін Kалай есептеп шыCаруCа болады?
ДенелердіS молекулалардыS санын Kалай есептеп шыCаруCа болады?
МолекуланыS массасы Kалай аныKталCан?
ЗаттыS салыстырмалы молекулалыK массасыныS физикалыK маCынасы Kандай? Ол не _шін енгізілді?
Авогадро саны нені білдіреді?
Jандай масса мольдік деп аталады?
VІІ. ОKытылып отырCан оKу материалын бекіту немесе даCдыландыру жaмыстарын ж_ргізу.
Есеп шыCарту. Жеке оKушыларCа озыK тапсырма беру. 9-жаттыCу.1-6
1-есеп.
Перрон т‰жірибелерінде броундыK б™лшектердіS ™лшемі 1 мкм болды. Олар диаметрі 10-8 см болатын су молекуласынан Kанша есе _лкен?
Шешуі:
Берілгені
ХБЖ
формуласы
шешуі
d1=1 мкм=
d2=10-8 cм=
=10-6 м
=10-10 м
d1/ d2
d1/ d2=10-6/10-10=104
т/к: d1/ d2 -?
Жауабы: 104 рет _лкен
2-есеп.
Массасы 6 кг мыс кесекте Kанша зат м™лшері бар?
Шешуі:
Берілгені
ХБЖ
формуласы
шешуі
m=6 кг
M=64*10-3 кг/моль
·=m/
·
·=6/64*10-3=93,75 (моль)
т/к :
·-?
Жауабы:
·=93,75 моль
3-есеп.
Ыдыста 5,418*1026 оттек молекулалары бар. Ыдыста мольмен алCанда Kанша зат м™лшері бар?
Шешуі:
Берілгені
ХБЖ
формуласы
шешуі
N=5.418*1026
NA=6.02*1023 моль-1
·=N/NA
·=5.418*1026/6.02*1023 =900 (моль)
т/к :
·-?
Жауабы:
·=900 моль
VIІI. ^й тапсырмасын беру: §4.2 оKу, 9-жаттыCу, 4-6 есеп шыCару.
15