ХХІ ?асыр к?шбасшысы


«ХХІ ҒАСЫР КӨШБАСШЫСЫ»
МАҚСАТЫ: -Оқушылардың ой-өрісін, логикалық ойлау қабілеттерін
дамыту;

- Биология пәніне деген қызығушылықтарын арттыру;

- Берілген тапсырмаларды орындауда табандылықпен
шешім қабылдауға, оны дәлелдеуге үйрету;
Білім бәсекесі: 9 СЫНЫП оқушылары арасында
оздырылады
Жарыс бөлімдері: 1.« Бәйге»
2.«Полиглот» /Тілөнер/
3.«Ғажайып жетілік»/Ізден,ойлан,тап/
4.«Егер мен...» /Тапқырлық/
5.«Шешендік өнер» /Ділмар/
6.«Жорға»
Музыкалық үзіліс
/Жарысқа қатысушыларды таныстыру сәті/
«Халықпен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе -білім»
М.Әуезов
Бүгінгі таңда егемен елімізге білімді де білікті, жан- жақты
жастар қажет. Ұлылар сөзіне назар аударсақ:
Бар ізгілік тек білімнен алынар,
Білімменен аспанға жол салынар- деген екен
Жүсіп Баласағұн
Ал, құрметті сайыскерлер өздерінің ұшқыр ой, терең білім мен тапқырлықтарыңды және биология пәнінен алған білімдеріңді асқақтата көрсетіңдер!
I. БӘЙГЕ /Сұрақ саны -20 . Биология ғылымы салаларынан .Сұраққа
жауап берген оқушы- 10 ұпай еншілейді. Егер дұрыс жауап
берілсе, келесі ойыншы жалғастырады. Жауабы дайын
ойыншы жалаушасын көтереді./
1.Қанша геологиялық эра бар... /5/
2.Қай өсімдікті Орта Азияның «ақ алтыны» деп атайды... /мақта/
3.Ең тез, жылдам өсетін өсімдік... /Бамбук/
4.Организм құрылысын зерттейтін ғылым ... /анатомия/
5.Желбезек саңылаулары 5-7жұп болатын балықтар /шеміршекті/
6.Австралияның байырғы тұрғындары тіліндегі «түсінбедім» деген аң аты
/кенгуру/
7.Рефлекс құбылысын зерттеген ғалым... /И.П.Павлов/
8.Мидің орташа салмағы /1300-1400г/
9.Ауру туғызатын бактериялармен адамдардың жаппай ауруын қалай
атайды /эпидемия/
10.Күннің жарық энергиясының әсерінен болатын құбылыс /фотосинтез/
11.Ішексорғыдан адамда пайда болатын ауру /аскаридоз/
12.Бүлінген жердің қайта қалпына келу құбылысы /регенарация/
13.Ұша алмайтын құс ... /түйе құс, пингвин/
14.Қан ұйымайтын ауру /гемофилия/
15.Дүние жүзіндегі ең биік ағаш /эвкалипт/
16.Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым /этология/
17Адамның күн сайын белгілі бір мезгілде оянуы, ұйықтауы, тамақтануы
қалай атлады... /биологиялық ырғақ/
18.Барлық тірі ағзалар дың ең кіші өлшемі /жасуша/
19.Жабайы итмұрыннан шығалырған іріктеме... /раушан/
20.Әртүрлі органоидтары бар жасушаның негізгі бөлігі... /цитоплазма/
21.Туған жерінен қыста да, жазда да кетпейтін құс... /бозторғай/
II.ПОЛИГЛОТ. «Тіл қаруы сөз, сөз қаруы –ой»
«Тіл ұлттың жаны, халықтың үні»
Оқушыларға адам, табиғат, еңбек туралы мақалдар айтылады. Онда бір сөзін тастап кетемін,сол сөзді тауып үш тілде жауап беруі керек.
Толық жауапқа-20 ұпай, жартылай жауап-10 беріледі.
1.Көз қорқақ, ............. батыр. / Қол,рука,hand/
2.Адамды адам еткен......... /еңбек,труд,labour/
3.Денсаулық үшін ең қажет өмір өзегі...... /ауа,воздух,air/
4.Бабалар еккен шынарды....... саялар /балалар,дети,children/
5.Денсаулық- зор....... /байлық, богатство,riches/
6.............. тіршіліктің- тірегі. /су, вода,water/
7.Он..... кессең, бір ..... ек. /тал,дерево,tree/
8.Тәні саудың - ..... сау. /жан, душа,soul/
9.Адам көркі шүберек, ағаш көркі .../жапырақ, лист,foliaqe/
10.Қыз өссе елдің көркі, .... өссе жердің көркі. /гүл,цветок,flower/
III.ҒАЖАЙЫП ЖЕТІЛІК
Ғалымдар 10 20 30
Табиғат таңғажайыбы 10 20 30
Әртүрлі сұрақтар 10 20 30
1.10/1.Фотосинтезде хлорофилдің ролін алғаш сипаттаған ғалым
/К.А.Тимирязев/
20 .Ежелгі Грекиядағы философ, әрі дәрігер.Темперамент пен дене бітімінің төрт типі туралы білімді тұжырымдады.Этикалық тәртібі
мен адамгершілік қасиеті жоғары дәрігерлердің үлгісі болып саналады.
/Гиппократ/
30. 1978 жылы информасоманы ашқаны үшін Мемлекеттік сыйлықты иеленді...Академик- /М.Ә.Айтхожин/
2.10/2.СЫЙЛЫҚ /Африкалық тұйе құс аяғындағы бес саусақпен
тышқанды ұстап алды/ Жауап - /иә, жоқ/
20. Ең ірі адамтектес маймыл /Горилла/
30. Дүниежүзілік маңызы бар суда жүзетін құстардың мекені ретінде
құрылған қорық./Бұл жылыстайтын құстар мен әлемде өте көп ұя
салатын қоқиқаздардың орны /Қорғалжын қорығы, 1968ж./
3.10/1. /Залға сұрақ/ Ақ көйлекті, көк желек, орманда орны бір бөлек, әннің
аты деседі, сызды жерде өседі /Қайың/
20. «Терісіне сыймаған» деп қай бауырымен жорғалаушы туралы
айтылған... /жылан түлегенде/
30.Аңшы,саятшы жігіттердің топ болып, бірнеше күн бойы аңға шығуы...
/Салбурын/
IV.ТАПҚЫРЛЫҚ « Ізден, ойлан, тап!
Сиқырлы сандық 1. Бұл сандықтағы зат, тағам арқылы ағзаға сіңеді.
Егер бұл элемент адамға жеткіліксіз болса, гормон
жеткілікті бөлінбейді адам ауруға ұшырайды.

Ауру белгілері: бездердің ұлпалары өсіп, ұлғайып салмағы-1кг-ға
жетеді. Жас балалардың бойы өспей, ақыл-есі кем
болып, жыныстық жетілуі тоқталады.
Бұл қандай элемент? /Йод/
2.Голландияға барған бір сапарында І Петр ерекше гүлді өсімдікті
ұнатады. ХVII ғасырдың соңында ол Петербургке оның тұқымдарын
жібертеді. Жақсы өніп-өскен бұл дақыл елге кеңінен тарала бастайды.
Ал одан орыс агрономы А.Т.Болотов 1779 жылы-ақ пайдалы өнім алуға болатынын ашқан. Бұл өнім қалай аталады? /Күнбағыс майы/
V.ШЕШЕНДІК ӨНЕР «Табиғат саған ана ма, әлде әншейін пана ма?»
/Ресми дауласу: жақтаушы- даттаушы/
Тақырыпқа сәйкес пікірді жақтаушы бастайды, кейін ретімен
даттаушы жалғастырады.
VI.ЖОРҒА ( А-Ә нұсқада сұрақтар )

Бұл бөлімде ойын барысында ең көп ұпай жинаған екі оқушы
қалады, қалған ойыншылар жарыс жолынан «ойыннан жеңілсе де,
өмірден жеңілмеңдер»- деген тілекпен шығарып салынады.
Екі ойыншының бірі (ұпайы азы) қалташадағы нұсқаның бірін таңдайды.
Ал, кезек бойынша «А» нұсқасын таңдаған ойыншы кезекті бастайды.
Берілетін уақыт -1минут. Жалпы ұпай – жауабына қарай ( 10ұпай) .
А нұсқа сұрақтары:
1.Бриология зерттейді? /мүктерді зерттейтін ғылым/
2.Адам қолымен өсірілетін өсімдік /мәдени/
3.Тамырда болмайтын үдеріс /фотосинтез/
4.Жасушаны зерттейтін ғылым /цитология/
5.Жасушаның реттеуші орталығы /ядро/
6.Жүрек дәрігері /кардиолог/
7.Жүректің сыртқы қабаты /эпикард/
8.Аш ішектің ұзындығы /5-6 м./
9.Әр сезім мүшесі басталады /рецептордан/
10.Сөз арқылы емдеу /психотерапия/
Ә нұсқа сұрақтары:
1.Күн гүлі деп аталған өсімдік / күнбағыс/
2. Латынша тері қалай аталады /дерма/
3.Аспанда бір орында жылжымай, жерге қонбай, көктемде тынбай
сайрайтын жазық дала құсы /бозторғай/
4.Суда жүзсе де ешқашан суға сүңгімейтін құс /бірқазан/
5.Кеңірдектің жалғасы /бронхы/
6. Баспа ауруының қоздырғышы /стрептококк/
7. «Экология» деген терминді ғылымға енгізген ғалым ? /Э.Геккель/
8.Гликоген қай мүшеде қорға жиналады /бауырда/
9.Алгология зерттейді /балдырларды/
10.Сүліктен бөлінетін ерекше зат /гирудин/
Білім бәсекесін қорытындылау және «Жеңімпаз ойыншы»
марапаттау рәсімі.