Привитие интереса к чтению

Ођону сахалыы кинигэни аађарга иитиэђиң.
Мин тыл учуутала буоларым быһыытынан эһиги болђомтођутунсахалыы кинигэни аађыыга тохтотуохпун бађарабын.
Аныгы үөрэнээччи олус дьикти. Кини , биир уруок иһигэр төһө бађарар киэңнээх хоһоону өйүгэр тутар кыахтаах. Ол гынан баран 1-2 хонон баран ол хоһооңңо эргилиннэххэ саңа истибитинии соһуйар. Оннук түргэнник умнар. ( Биһиги оскуолађа үөрэппит хоһооннорбутун билиңңэ диэри умнубакка өйдүүрбүтүн холоотоххо). Онон билиңңи үөрэнээччи өйүн үлэтэ уларыйбыта, долођойугар тутар дьођура лаппа мөлтөөбүтэ көстөр. Ол барыта кинигэни аахпат буолууттан диэн быһаарабын. Аныгы ођо кинигэни аахпат – бу проблема аан дойду таһымыгар тађыста диэтэххэ олус омуна суох буолуо. Билигин кинигэни телевизор, компьютер, кулгаахха иилэр музыка солбуйда. « Тођо кинигэни аахпаккын ?»- диэн ыйыттахха: «Тылын өйдөөбөппүн» диэн хардарар үөрэнээччи. Оттон урукку ођо тођо аађар этэй? Маңнай бэйэм аађыыга хайдах сыстыбыппын кэпсиим.
Мин ађам, Никонов Василий Дмитриевич, алын кылаас учуутала идэлээђэ. Дьон-сэргэ ытыктабылын ылбыт ађай киһи этэ. Сүрдээх дириң билиилээх, биир да ыйытыыны эппиэтэ суох хаалларааччыта суох. Биһиги дьиэбитигэр куруук кинигэ толору буолааччы. Оччотоођуга , «Дружба народов» диэн сурутуу баара. Онон араас омук суруйааччыларын айымнньыларын кинигэлэрэ кэлэллэрэ. Ол мунньуллан бүтүн библиотека тахсара. « Хотугу сулус» сурунаал да куруук кэлэрэ. Ађам кинигэлэрин сүрдээђин харыстыыра. Быыс эрэ буллар кинигэтин туппутунан барара. Биһиги киниэхэ алтыа этибит. Өйдүүбүн, биһигини барыбытын баанньыктаталаан баран , ађам биир-биир сүгэтэлээн тиийэн ороннорбутугар бырађаттыыра. Бары миэстэбитин буллахпытына, кинигэттэн кэпсээн аађыыта сађаланара. Ону истэ сытан утуйан хаалбыт буоларбыт. Онтон бэйэбит аађар буолааппытын кытта библиотеканы булларбыта. Ханна эмэ баран кэллэђинэ куруук кинигэ кэһиилээх кэлэрэ. Биһиги , ођолор, кинигэ аађарбытын бары сөбүлүүр этибит. Библиотекађа аахпатах кинигэбит ордооччута суох.
Киһи сайдарыгар , киһи быһыытынан иитиллэн тахсарыгар кинигэни солбуйар туох да суох. Кэлин кэмнэргэ кинигэ күүһүн сүтэрэн эрэрбит олус хомолтолоох.
Кинигэни аађыыны хол-буут араартаан көрүөххэ.
Маңнайгытынан, аађыы ођо өйүн санаатын, болђомтотун биир сыалга туһаайан, өр кэмңэ түмүллэн олорорго ( усидчивость) эрчийэр. Бу ођођо олус суолталаах хаачыстыба.
Иккиһинэн, тиэкиһи ырытыыга үөрэтэр. Ханнык да хайысханы тал- өскөтүн үлэң интеллектуальнай хабааннаах буолла да, тиэкиһи кытта үлэ хайаан да баар буолар. Ону кыайбат киһи ханна ыраатаахтыай.
Үсүһүнэн, аађыы ођо айымнньылаах толкуйдааһына ( творческое мышление) сайдыытыгар улахан сабыдыаллаах. Холобур, киһи кинигэни аађан баран өйүгэр ,бэйэтэ билэринэн оңорон көрөр.
Тођо билиңңи ођо аахпатый диэн ырытан көрөн баран маннык түмүктэргэ кэллим:
1. Төрөппүт аахпат. Ођо дьиэђэ аађа олорор киһини көрбөт. Кинини аађарга көђүтэр ким да суох. Кэрийэн да көрдөххө, бэрт ађыйах ыалга библиотекалаахтар. Ону дађаны учуутал дуу, воспитатель дуу идэлээх, эбэтэр кинигэни кытта туһааннаах үлэлээх дьоннордоох ыалаттарга. Кинигэни аахпат буолан төрөппүт ођотун кытта кэпсэтэр тыла олох татым. « Кэл», «бар» эрэ диэн таһымынан кэпсэтэр. Оннук сайдыылаах тыллаах ођо хайаан кинигэ тылын өйдүөй?
2. Ођо олох кыра эрдэђиттэн аађан иһитиннэрии суох. Урут детсадка литературнай айымнньылары дорђоонноохтук аађан иһитиннэрии булгуччулаах курдук буолара. Ол билигин көстүбэт. Оттон ођо бу сааһыгар кэпсээн истиэх бађата күүстээх буолар. Ол аахыйыллыбакка ааһан хаалар.
3. Сурутуу суох. Билигин ођођо аналлаах күн араас сурутуута дэлэй ађай. Холобур, « Кэскил» , « Чуораанчык». «Бу эйиэнэ» диэтэххэ, ама кыра киһи, саатар сонурђаан, саңа кэлбит хаһыаттан биир эмэ кэпсээн сыыһын, хоһоон ођотун аађыа суођа дуо? Бађар онтон тартаран аађан киирэн барыа дии…
Убаастабыллаах учууталлар, төрөппүттэр. Онон бары сүбэнэн кэлэр ыччаппыт инникитин туһугар, ханнык эрэ ньыманы тобулан, ођо кинигэни таптаан аађарын ситиспит киһи диэн бађа санаабын этэбин.