Поурочный по химии на тему Тоты?у-тоты?сыздану реакциялары (8 класс)
Сынып: 8 «а» лицей
К_ні: 23.02.15
П‰н: химия
СабаKтыS таKырыбы: ТотыKтырCыш ж‰не тотыKсыздандырCыш туралы т_сінік. ТотыCу-тотыKсыздану реакциялары
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: «ТотыCу д‰режесі» aCымын бекіту, тотыCу -тотыKсыздану aCымдарын т_сіндіру, тотыCу-тотыKсыздану реакциясын электрон- баланс ‰дісімен теSестіру даCдысын Kалыптастыру.
ДамытушылыK: оKушылардыS ойлау Kабілеттерін, тaлCалыK Kасиеттерін дамыту.
Т‰рбиелік: оKушыларды ™з бетінше жaмыс істеуге, бірлесіп жaмыс істеуге, ™з пікірімен санасуCа, алCан білімін ™мірмен байланыстыруCа т‰рбиелеу.
СабаKтыS т_рі: жаSа сабаK
€діс-т‰сілі: деSгейлік тапсырмалар орындау
П‰н аралыK байланыс: биология,география, математика
К™рнекі Kaралдар: интербелсендітаKта, _лестірмелі KаCаздар, сызба, суреттер
СабаK барысы:
І. `йымдастыру кезеSі.
ОKушылармен амандасу, т_гендеу. «БаKыт Kаламы» психологиялыK дайындыK ™ткізу.
ІІ. ТаKырыпты ашу.
ІІІ. ^й тапсырмасын тексеру.
«Ой толCау»
1. Электртерістілік деген не?
2. ТотыCу д‰режесі деген не ?
3. ТотыCу д‰режесін Kалай аныKтайды.
ОныS сандыK м‰ні неге байланысты ?
4. Полюсті ж‰не ионды байланыстардаCы
металдар Kандай тотыCу д‰режесін
к™рсетеді?
«Кім жылдам?»
1. ТотыCу д‰режесі +4 ке теS
а) CO2 ‰) K2O б) HF в) H2O
2. Jай Kосылыста элементтіS тотыCу д‰режесі нольге теS ?
а) FeS ‰) F2 б) CaF2 в) Ca3(PO4)2
3. JосылыстардаCы хлордыS +7 тотыCу д‰режесін аныKта
а) KClO3 ‰) HClO4 б) HCl в) Cl2
4. JосылыстаCы металл атомдарыныS тотыCу д‰режесі
а) _немі оS б) бірде оS, бірде теріс
‰) _немі теріс в) нольге теS
5. К_кірттіS т™менгі тотыCу д‰режесі неге теS?
а) -6 ‰) -4 б) -2 в) 0
«Кім алCыр»
а) ?-3 H3+1
‰) Ca3+2 P?-3
б) Ca? F2-1
в) N2?
г) Na+1 F?
ІV. ЖаSа сабаKты т_сіндіру
ТТР теSдеулерін Kaрастыру, яCни реакция ™німдерін аныKтау ж‰не стехиометриялыK коэффициенттерді табу _шін келесі алгоритмді aстанCан ж™н:
1) ТотыKтырCыш пен тотыKсыздандырCыш аныKтап алу керек. Ол _шін типті тотыKтырCыш пен тотыKсыздандырCыштыS тізімін пайдалану керек.
2) Реакциядан кейін тотыKтырCыш пен тотыKсыздандырCыш Kандай тотыCу д‰режелеріне ие болатынын аныKтау керек. РеакцияCа неCaрлым к_шті тотыKтырCыш Kатысса, соCaрлым тотыKсыздандырCыштыS тотыCу д‰режесі ™седі. Мысалы, H2S ‰лсіз тотыKтырCыштыS ‰серінен S0(S-2 S0)-ке айналады, ал к_шті тотыKтырCыш ‰сер етсе, H2SO4-ке (S-2 S+6) айналады.
ОсыCан aKсас неCaрлым к_шті тотыKсыздандырCыш тотыKтырCышпен ‰рекеттесе, соCaрлым тотыKтырCыштыS тотыCу д‰режесі т™мендейді.
Мысалы, H2SO4 ‰лсіз тотыKсыздандырCыш ‰серінен SO2-ге (S+6 S+4), ал к_шті тотыKсыздандырCыш ‰серінен H2S-ке (S+6 S-2) айналады.
3) Берілген ортада (KышKыл, сілтілі ж‰не бейтарап) тотыKKан ж‰не тотыKсызданCан элементтер Kандай Kосылыс к_йінде болатынын аныKтайды. Мысалы, Fe+3 KышKыл ортада Fe(III) тaзы к_йінде, ал сілтілі ортада Fe(OH)3 к_йінде болады.
4) ТТР теSдеуіндегі коэффициенттер электрондыK ж‰не электронды-иондыK баланс арKылы аныKталады.
ЕS маSызды тотыKтырCыштар: к_штілері – F2, O2, O3, H2O2, Cl2 (‰сіресе сулы ерітіндісі), HClO, HClO3, H2SO4 (тек концентрлісі), патша араCы (концентрлі HNO3 ж‰не HCl Kоспасы), HNO2, NO2, KMnO4 (‰сіресе KышKыл ерітіндіде), MnO2, K2Cr2O2, CrO3, P
·bO2 ж‰не т.б.; ‰лсіздері – I2, бром суы (Br2+H2O), SO2, Fe3+ ж‰не т.б.
МаSызды тотыKсыздандырCыштар: к_штілері – сілтілік ж‰не сілтілік жер металдар, (‰сіресе б™лінген к_йінде), HI ж‰не иодидтер, H2S ж‰не сульфидтер, NH3, PH3, H3PO3, C, CO, Fe2+, Cr2+ ж‰не т.б.; ‰лсіздері – активтілігі т™мен металдар (Pb, Cu, Ag,Hg), HCl ж‰не хлоридтер, SO2, HNO2 ж‰не т.б.
ТТР мынадай типтері бар:
1) тотыKтырCыш пен тотыKсыздандырCыш ‰р т_рлі молекулалар Kaрамына кіретін молекулааралыK реакциялар;
2) тотыKтырCыш пен тотыKсыздандырCыш бір молекуланыS Kaрамына кіретін молекулаішілік реакциялар;
3) бір элемент атомыныS бір мезетте тотыCу д‰режесініS ‰рі ™суі, ‰рі кемуі арKылы ж_ретін диспропорциялану реакциялары.
ТТР-сы теSдеулерін теSестіру реті т™мендегідей: 1. ХимиялыK реакция теSдеулерін жазу.
Al+H2SO4 (Al2(SO4)3+H2(
2. ТеSдеулердіS оS ж‰не сол б™лігіндегі барлыK ‰лементтердіS тотыCу д‰режелерін тауып, таSбасыныS _стіне жазу. 0 +1+ 6 -2 +3 +6 -2 0 Al+H2SO4(Al2(SO4)3+H2(
3. Реакция н‰тижесінде тотыCу д‰режесі ™згерген элементтердіS астын сызу.
0 +1+6-2 +3 +6 -2 0 Al + H2SO4 ( Al2(SO4)3 + H2(
4. ЭлектрондыK баланс теSдеуін Kaру. (аCылшынша balance-
теSдестіру, тепе-теSдік): Al( - 3
· (Al0 +3 3 2 2H+1 + 2
· = H2 2 3
5. ТаSдалCан коэффиценттерді реакция теSдеуіне жазу. 2Al(+3H2+1S+6O4-2 =Al2+3(S+6O4-2)3+3H2((
6. Оттек атомдарыныS санын есептеу арKылы
коэффиценттердіS дaрыс екендігін тексеру.
2 2Al(+3H2+1S+6O4-2 =Al2+3(S+6O4-2)3+3H2((
Тапсырмалар:
ТотыCу-тотыKсыздану реакцияларыныS теSдеулерін KaрыSдар
Магний + оттек
Азот + оттек
Алюминий + к_кірт
H2S + O2
PbO + H2
ТотыCу-тотыKсыздану реакция теSдеулерініS коэффициенттерін KойыSдар:
H2S + Cl2 HCl + S
HNO3 + Cu Cu(NO3)2 NO2 + H2O
HCl + MnO2 MnCl2 + H2O + Cl2
V. СабаKты бекіту.
“Кім тапKыр!”
Т™мендегі теSдеуде Kандай элемент топтарыныS тотыCу
д‰режелері ™згереді KMno4+Na2SO3+KOH(K2MnO4 +Na2SO4+ H2O
а) Na, S ‰) K, Mn б) Mn, S в) Na, K.
2. Тек тотыKтырCыш болатын зат?
a) NH3 ‰) Br2 б) KClO3 в) HNO3
3. ТотыKтырCыш та, тотыKсыздандырCыш та болады:
a) SO2 ‰) Na б) Fe в) K2Cr2O7
4. Тек тотыKсыздандырCыш болатын зат:
a) H2S ‰) KMnO4 б) SO2 в) HNO3
5. Al+H2SO4 =Al2(SO4)3+H2 теSдеуіндегі тотыKтырCыш
алдындаCы коэффициент:
a) 2 ‰) 3 б) 1 в) 6
VІ. ^й тапсырмасы:
66-67 таKырып оKу. 1-2-3 есеп шыCару, 179 бет.
VІІ. БаCалау: оKушылар бір-бірін (KанаCат «3», талап «4», тереS ой «5») деSгейлер бойынша баCалайды ж‰не мaCалім Kорытынды баCасын Kояды.
VІІІ. Рефлексия
ОKушылар сабаKты KаншалыKты деSгейде меSгергендерін баяндайды.
15