Конспект урока по тему «ХІV-XVI ?асырларда?ы Но?ай Ордасы. Солт?стік ?аза?стан ж?не Батыс Сібір»

7-сынып.
Сабақтың тақырыбы: ХІV-XVI ғасырлардағы Ноғай Ордасы. Солтүстік Қазақстан және Батыс Сібір
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды XIV –XVI ғасырлардағы Қазақстан жер аумағында өмір сүрген Ноғай Ордасының және Сібірді мекендеген түрік тайпаларының тарихымен, мәдениетімен таныстырып, білімін қалыптастыру;
XIV-XVIғасырлардағы Қазақстанның батысы мен солтүстігіндегі негізгі оқиғаларды көрсете отырып, оқушылардың өзіндік ойлау, пікір қорыту және тарихи танымдық қабілеттерін дамыту;
Аталған мемлекеттердің ішінде қазақ тайпаларының басым болып,өз мемлекеттерін қалыптастыруға алғанына мақтан ете отырып, оқушыларды ұлтжандылыққа отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Көрнекілігі:карта Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Амандасу.
Оқу құралын тексеріп түгелдеу
Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
1.Әмір Темір неге хан атағын иелене алмады?
2.Мауараннахр мемлекеті қай жерде орналасты?
3.Тоқтамыс неге Ұрұс ханға өшікті?
ІІІ. Білімдерін тексеру:
1.Темір жорықтарының барлығы сәтті болды ма?
2.Темір шапқыншылығының ең ауыр зардаптары неден көрінеді?
3. Темір жорықтарының барлығы сәтті болды ма?
IV. Жаңа сабақтың мақсаты:
1. .Ноғай Ордасы.Жер аумағы мен халқының этникалық құрамы.
2. Сарайшық қаласы.
3.Қоғамдық құрылысы.
V. Жаңа сабақты өту:
1.Ноғай Ордасының саяси тарихы
2.Ноғай Ордасының ыдырауы
3.XIII-XV ғасырлардағы Солтұстік Қазақстан және Батыс Сібір
4.Сібір хандығының ішкі және сыртқы саясаты.
Ноғай Ордасы ~ жер аумағы
~ этникалық құрамы
~ қоғамдық құрылысы
~ саяси жағдайы
АқОрда ~ жер аумағы
~ этникалық құрамы
~ қоғамдық құрылысы
~ саяси жағдайы
Ноғай Ордасының аты Алтын Орда әскерінің қолбасшысы Ноғайдың есімімен аталған. Ноғай жорықтары Батый мен бірге бастап, Алтын Орданың бес ханының тұсында қолбасшы болған. Ноғай хан болмаса да Алтын Ордаға өз ықпалын жүргізген. Осы Ноғай (1260-1306жж)қараған рулар ноғайлы немесе ноғай елі атанып кеткен. Ноғай әскерлерінің басым көпшілігі түрік тілдес маңғыт тайпасы болғандықтан «маңғыт елі» деп те аталған. Ал Орданың іргесін қалаған- Ноғайдан кейін Едіге . Орда Едігенің кезінде Алтын Ордадан оқшаулана бастайды. Едігенің баласы Нұрад-диннің кезінде (1426-1440жж)өз алдына жеке мемлекет болып, Алтын Ордадан бөлініп шығады.
Ноғай Ордасы
Батыс Сібір аймағы
Керейлер
Маңғыттар


Қыпшақтар: құлан-қыпшақ, қытайөқыпшақ, сағал-қыпшақ, маджар(мадияр), торайғыр қыпшақ бірлестіктері
Түрік тайпалары: қоңырат, арғын, найман, қаңлы, алшын, қыпшақ, алаш, тама т.б.


VI. Жаңа сабақтың алынғанын тексеру:
1. «Ноғай» атауы кайдан шыққан және онын; «Maңғыт елi» деп аталу себебi нелiктен?
Ноғай Ордасының негiзiн қалаған Едiгенің басты жауы кiмболды?
Ноғай Ордасының ыдырауының басты себебi неде?
VII. Жаңа сабақтың бекіту:
Сiбiр хандырының құрамында қандай қазақ тайпаларыболды?
Тайбұғалықтар деген кiмдер?
Сiбiр хандырын қандай хандар биледi?
Сiбiр xaндығын қазақ халкының қалыптасуына ықпaл еттi ме?
VIII. Үйге тапсырма: ХІV-XVI ғасырлардағы Ноғай Ордасы.