Критериалды ба?алау (формативті ж?не суммативті ба?алау) коучинг-семинар

Критерийлік бағалау(формативті және суммативті бағалау)Мақсаты – педагогтердің жеке оқыту ерекшеліктерін ескеретін, білім беру үдерісін өзіндік реттеудің заманауи талаптарына аса тең ретінде критерийлік бағалауды қолдану дайындығын қалыптастыру керек.
Бүгінде білім берудің жаңа моделіне көшу жағдайында, бағалау мақсаты өзгеретін, ақпараттық қоғам талаптарына сай болатын бағалау функциясы, жаңа мағына алады. Бүгінде бағалау, кемшіліктерді айқындау үшін ғана емес, білім сапасын жетілдірудің үздіксіз үдерісін қамтамасыз ететін, білім беру үдерісінің барлық субъектілері үшін конструктивті кері байланысты қамтамасыз ететін механизміне бағытталуы тиіс. Бағалау жетістіктің қорытындысын шығаруға ғана емес, жаңа айналымның дамуына, білім сапасының жаңа деңгейіне жөнелтілген нүктесін қалыптастыру болу керек. Бағалау құралының қаншалықты өзгеруі туралы емес (бағалау рәсімдері мен құралдары өзгеруі де мүмкін болатын), қаншалықты бағалау мақсаты мен философиялық бағасының өзгеруі туралы сөз болатынын атап көрсету маңызды. Осы талаптарға сәйкес, бағалау рәсімдерін қалай ұйымдастыру керек?
Бағалау жүйесінің әр түрін қолданудың Халықаралық тәжірибе бағалаудың екі базалық түрін болжайды: сыртқы (жинақталған, стандартталған) бағалауын және ішкі (қалыптасатын) бағалауын.
Жинақталған бағалау оқыту үдерісінде тікелей қатыспайтын, субъектілермен жүргізіледі.Бұл бағалау тәсілі бір оқушының басқамен салыстыру, бірақ бұл оқушылардың тікелей жұмыстарын салыстыру, ал әр жұмысты эталонмен салыстыру жолымен болжайды.Оқытудың белгілі бір кезеңі сипатында, яғни оқыту қорытындысын шығаратын бағалаудың бұл түрі суммативті деп аталады.
Ішкі (қалыптасатын) бағалау әр түрлі оқушымен көрсетілген, нәтижесін салыстыру ретінде ұйғарылмаған, күнделікті жұмыс үдерісінде үйде немесе сабақта білімдері мен дағдыларын меңгерудің келесі деңгейін анықтауға, оқушыларға түсінуге рұқсат етілетін, оқудың міндеттері мен мақсаттарына жетудің және жаңа материалды меңгеру кезеңінде, олар тапсырманы қаншалықты дұрыс орындайтынын және сондай оқытудың сыналатын нәтижелері бойынша әкімшілік шешімдер, әр оқушының жеке жетістігін анықтауға көзделген.
Келесі метафоралармен бұл бағалау тәсілдердің арасындағы айырмасын сипаттау: «Егер оқушыларды өсімдік кейпінде көре алсақ, онда сыртқы (жинақталатын) өсімдікті бағалаудың олардың өсуін қарапайым өлшеу үдерісі бар. Өлшеуіш нәтижелері салыстыру мен талдау үшін қызықты болғанмен, бірақ олар өз өздерімен өсімдіктің өсуіне әсер етпейді.Ішкі (қалыптасқан) бағалау, керісінше, өсімдіктің түбін тыңайтқышпен қоректендіру мен суару олардың өсуіне тікелей әсер етеді».
Осылайша, бағалаудың базалық түрі оқытудың екі түрлі міндеттерін жетістігі деңгейінің бағасы үшін қолданылады. Сонда ішкі (қалыптасқан) бағалау осы оқушыны оқыту үдерісін белсенді ету және оңтайландыру үшін қолданылады.
Критерийлік бағалаудың міндеттері:
Оқу үдерісінің әр кезеңінде әр оқушының дайындығы деңгейін анықтау;
оқу бағдарламаларына сәйкес оқушылармен қысқа мерзімді мақсаттар мен оқыту нәтижелеріне жетуін талдаңдар;
оқушының дамуының жеке траекториясын түзету мен жеке озуының мониторингі;
оқу бағдарламаларын меңгеруде, оқушылардың бар кедергілерді жоюына себепші;
іс-әрекеттің әр түрін орындау үшін алынған бағаның мәнін дифференциациялау;
оқу бағдарламалары тиімділігінің мониторингі;
оқу үдерісі мен оқу материалын меңгеруді ұйымдастыру ерекшеліктерін анықтау үшін мұғалім, оқушы және ата-аналар арасындағы кері байланысты қамтамасыз ету.
Критерийлік бағалауды енгізу оқушылар құзыреттілігін дамытуға бағытталған қалыптасқан бағалауға көшу мүмкіндігін жасайды, Баға, оқушыға түсінікті критерийлерден, оны ынталандырады және негіздейді және оқыту үдерісін мағыналы жасау жинақталады. (2-суретте)
2-сурет.Бағалаудың критерийлік моделі
7556597790
Бүгін бағалау парадигмасының–бағалаудың айрықша жинақталуынан модельге «оқыту үшін бағалау» алмасуын қадағалау.Нәтижелерді саралауды немесе мониторингті жүзеге асыру үшін (келесі іріктеу үшін) бақылау мақсатында барынша бағалау жөнінде оқушыларды қолдамайтын, оқыту үдерісіне көбіне теріс әсер ететін жиі пікір айтылады.Осыдан келіп, оқушылардың бір немесе екі жас санаты үшін сыртқы бағалауды қайта құру және қолдану қажет.
Осыдан бірліктер мен блоктарда базаланатын білімі мен білігі қарапайым сияқты, сондай-ақ күрделі болатын осы білімі мен білігінің тәуелсіз фрагментін ұсынатын, оқытудың дәстүрлі теориясы шығады. Сондықтан, оқыту мақсатын қоюда және оның нәтижелерін тексеру барысында кез келген білім мен қарапайым білігін құрылған элементтерге оның меңгеруіне ешқандай да зиян келмейтіндей етіп қою, ал күрделі білігін ұсақ шектерге бөлугеосыдан әрқайсысына басқаны меңгеруге қатыссыз үйренуге болады.Сондықтан «жинақ» қарапайым білігін және оларды күрделіге айналдыру ашық болып қалады.
Оқушылар білімді фактілердің жиынтығы ретінде, тез және жетік есте сақтауға мақсатталған оқыту стратегиясына сай қолданады. Олардың оқыту тәжірибесі сыныпта жұмыс істеу тәжірибесіне, яғни мұғалімнің қойған сұрақтарына жауабына тең. Оқытудың заманауи теориясы философиялық бағытына негізделген, жеке тез жаттанды фактілер естен шығып кететіндіктен, білім алушылар үшін қаншалықты мағынасы жоқ және қандай да бір үлкен немесе кіші аяқталған картинаны жинап қоюға рұқсат етпейді. Осылайша алған білім пайдасыз, қажеттілік жағдайларда қорытуға немесе композициялауға, оларды субъективті жаңа жағдайларға қолдануға болмайды.
Заманауи түсінікте оқытудың білімді құрылымдау үдерісі бар, яғни оқыту, есте сақтау арқылы емес, ақпаратты пайымдау арқылы болады. Оқуға ұстаным, оқушы берілген білімнің жеке үдерісін белсенді құрастырады, жоспарлайды және іс-әрекет тәсілін меңгереді (соның ішінде әмбебеп түйінді құзыреттіліктерді)тек бірыңғай бағалау үлгісін қолдану, оқушылардың мәліметтерді жаңғыртуға дайындығын тексеретін және қатаң алгоритмдеу әрекетін дұрыс орындау жеткіліксіздігін болжайды. Оқыту үдерісінде қалыптасқан күрделі білігінің деңгейін және іс-әрекет тәсілдерін тексеруде,оқушылардың жеке қиындықтарын жеңуде, оқытудың жаңа тұжырымдамасы бағалаудың жаңа әдіснамасын талап етеді.
Жоғарыдағы сипатталған ұстаным аясында оқушылардың білім нәтижесі сапасын басқару құралы болып табылады. Мұғалімнің бағаны қалыптастыруды ұйымдастыру бойынша іс-әрекетінің алгоритмін келесі іс-әрекеттік реті түрінде көрсетуге болады:
1) оқытудың жоспарланған нәтижелерін анықтау;
2) оқушылар іс-әрекетін жоспарлау мен субъективті маңызды білім нәтижелеріне жетуді ұйымдастыру;
3) кері байланыс механизмдері көмегімен оқушылардың оқытудың жоспарланған нәтижелеріне жетуді сүйемелдейді.
2-Практикалық сабақ. Формативті және суммативті бағалауМақсаты – білім берудің құзыреттілік моделін іске асыру үшін формативті және суммативті білім беру мүмкіндіктерін сезіну керек.
Тапсырма
Топтарда «Бағалаудың жаңа жүйесіне жетік көшу үшін, нені өзгерту керек?» сұрағына кестені жауаптармен толтырыңдар және талқылаңдар.
11-кесте
Бағалаудың жаңа жүйесіне көшу
Мынадан Мынаған
Дәстүрлі жазба жұмысы Болмаған критерийлерді бағалау Мұғаліммен бағалау Бәсекелестік Нәтижесінің бағасы Білімді бағалау Бағаның мәні мен маңызын Қорытынды жиынтық бағалау Формативті және суммативті бағалауды салыстыру үшін Венна диаграммасын құрыңдар.
Тапсырылған сынып үшін информатика курсының бір тақырыбы бойынша топта оқушылардың қалыптасқан жетістігін бағалау үшін тапсырма ұсыныңдар. Критерийлер мен скрипторлар жүйесін әзірлеңдер.
«Бағалау қалыптасатын: «менің көзқарасым» эссе жазыңдар.