Мектеп жасына дейінгі баланы? тілін дамыту

Мектеп жасына дейінгі баланың тілін дамыту
Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады:біреуі-ішсем,жесем,ұйықтасам деп тұрады. Не көрсе соған талпынып, «ол немене?», «бұ немене?» деп « ол неге үйтеді?» «бұл неге бүйтеді?» деп көзі көрген,құлағы естігеннің бәрін сұрап,тыныштық көрмейді.Мұның бәрі – жан құмары,білсем екен,көрсем екен,үйренсем екен дегені.»
(А.Құнанбаевтың «Жетінші қара сөзі» қысқартылып алынған.)
Тіл-қоғамдағы адамдардың бір-бірімен пікір алысып,қарым-қатынас жасайтын құралы. Таза мәнерлі тіл-бұл ойлау жемісі. Баланы ана тілінде дұрыс сөйлеуге үйрету арқылы олардың бойындағы тілдік мәдениетті қалыптастырамыз.Олай болса тіл адам баласы қоғамымен бірге туып ,өмір сүріп ұрпақтан- ұрпаққа мирас болып келе жатқан мұра. Баланы тілдік мәдениетке тәрбиелеуде отбасының,балабақшаның қажырлы еңбегі орасан зор.
Сөйлеу тілі кемшілігінің кез-келген түрі баланың іс-әрекетінде,тәртібінде із қалдыратыны сөзсіз. Сонымен қатар дыбыстарды айтудағы кемшіліктер де баланың байланыстырып сөйлеуіне кері әсерін тигізеді. Мектепке дейінгі балаларға тәрбие мен білім беру жұмыстарын ұйымдастыруда олардың сөйлеу тілін дамыту,байланыстырып сөйлеу мәдениетін жетілдіруге ,құрастыра сөйлеуге ,сөздік қорының молаюына аса көңіл бөлген жөн. Сәбилердің дүниетанымын кеңейтіп, ойын өрістетіп,тіл байлығын жетілдіруді көркем әдебиет арқылы жүзеге асыруға болады. Мектеп жасына дейінгі баланың бір ерекшелігі – олардың еліктеу,қиялдау қабілетінің басым болуы. Сол себепті әр ата-ана,мұғалім баланың қойған сұрақтарына дұрыс жауап беруі керек. Баланың тілін дамытуда мынадай жұмыстар жүргізулеріне болады.
Айналадағы бар күнделікті өмірде пайдаланып жүрген заттарды(киім-кешек,ыдыс –аяқ,тағам,үй жиһаздарын)көрсетіп,атын сұрап айтқызу.
Осы заттардың қайдан,неден( ағаштан,шыныдан,жүннен,темірден) жасалғандығын түсіндіру.
Ойыншықтары жайында ,жақсы көретін ертегі немесе мультфильмі туралы әңгімелесу.
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті кезінде төмендегідей фонетикалық жаттығулар мен тіл ұстарту жұмыстарын жүргізуге болады.
Ән-ән-ән- қамба толы дән.
Ән-ән-ән- әжем айтқан ән.
Ар-ар-ар – дала толы қар.
Ар-ар-ар – оның аты-Манар
Үз-үз-үз – суда еркін жүз
Үз-үз-үз- суық мезгіл-күз
Із-із-із- жеңіп шықтық біз
Із-із-із- әкеп берші біз
Балаларға жасына қарай көркем әдебиет шығармаларының мазмұнын айтқызу,мақал-мәтел айту,жұмбақ жасыру,жаңылтпаш жаттату сияқты жұмыстарды да жүргізуге болады.
Қандыағаш қалалық № 4 орта мектебі
Логопед
Гүлсайран Жанатовна Бижанова