Ажык кичээл Математика 7 деп сан болгаш чурагай

Математика 1 класс.
Темазы: 7 деп сан болгаш чурагай.
Сорулгалары: 1)7 деп сан болгаш чурагайны тоол аян- чорук хевири- биле уругларга
таныштырып ону бижип ооредир.

2)Уругларнын угаан- медерелин, кичээнгейин, математиктиг дыл домаан сайзырадыр.

3)Кичээл уезинде бодун шын алдынарын, дурт- сынын шын тударын, сан кичээлинге
ынак болуругна, куштарга ынак болурунга кижизидер.
Арга- методу: беседа, тайылбыр, башкынын созу, коргузуглуг метод.
Дерилгези: сюжеттиг чуруктар, фигуралар, предметтиг чуруктар, компьютер, ном, самбыра.
Кичээлдин хевири: тоол аян- чорук.

Кичээлдин чорудуу.
I. Организастыг кезээ.
А) Амыр- менди солчуру.
Б) Кичээлдин темазын болгаш сорулгазын дамчыдары.
- Богун кичээливисте 7 сан болгаш оон чурагайын ооренир бис. Бистин бо кичээливис анаа эвес онза, тоол азы аян- чорук хевирлиг болур.
II.Катаптаашкын. Аас- биле санаашкын.
- Ам дараазында бичи катаптаашкындан кылып, аас- биле санаашкындан кылыптаалынар. Ону санаар мурнувуста, бистен дуза дилеп келген бичи уруг бар анаа дузалажыр бис бе уруглар? Бо бичи уругнун дунмазын ийи дуруяа келгеш аппарган- дыр. Кайда аппарып каапканын тып дузалажып берээлинер.
1. 1- ден 10- га чедир санаар, дедир 10- дан 1- ге чедир, 1- ден 5- ке чедир, 6- дан 10- га чедир, 3- тен 1- ге чедир, 6- дан 2- ге чедир.
2. Бажынчыгаштарнын кожаларын шын тывары. Бо саннарны шын бодаптар болзувусса, бичи оолду кымга аппарып берипкени билдине бээр.

4 5 3 5



3


1


2


2



2




3

1


4



-Кымнын бажынында барган- дыр, уруглар? (Баба- Яга)
- Баба- Ягадан ол бичи оолду хостап алырда силернин дыка улуг дузанар херек. Эки моон-даа артык угаанныг, сагынгыр, эки бодаар болзынарза ол бичи оолду хостап бериптер силер. Оон бажынын ам бис билбес бис, ынчангаш орук ара яблоня бар, оон айтырп болур бис.
3. Яблонялар.(мээн яблоктарымны чыып чип корунер, оон оруунарны айтып бээр мен.)
- 2 оорникчи самбырага чедип келир. Бо яблоняларда саннарны алгаш чуруму ёзугаар салыр силер.
3 4 2 1 6 5 7 1 2 3 4 5 6 7
- четтидим, уруглар. Ам бо- ла орук- биле чоруптарынарга ында печка бар оон улаштыр айтырып алыр силер. Эки чорааш келир силер!
4. Печка.
-Бо саннарнын аразынга чуу деп саннар турар чувел айтып берип корунер, уруглар.1356
123456. четтирдим уруглар, бо турар арганы эрте бээринерга оон бажыны ында.
5. Баб-Яга.
-Аас- биле бо бодалгаларны бодап беринер оон бээр мен.
Корзинага 3 моогу турган. Ёжик келгеш 1 аппарган. Каш могу артып калганыл? (2).
Терекке 5 бора- хокпеш олурган. Хенертен бир оол чаза алгырыптарга, оон корткаш 3 бора- хокпеш ужуп чоруй барган. Теректе ам каш кушкаш барыл? (2).
Арга- арыгга, кудумчуга- даа уен- даян алгырып болбас, оон башка арганын ан- мени куштары коргуп, дувурей бээр.
- бичии дунмазын хостап алганывыс бо. Бо бичии уруг силерге улуу- биле четтиргение илередип тур. Эр- хейлер холчок эки ажылдадынар.

III.Чаа тема.
- Ам чаа темавысче кирээлинер. Чаа сан болгаш чурагайны ооренип билип алырывыста база тоол аян- чорук кылыр бис. Бо тоолдун адын кым билирил. «Колобок» азы Борбак- далган- дыр, уруглар. Кырган ашак- кадай борбак- далган быжырып алгаш оозун сонга караанга соозын дээш салып каан. Борбак- далган сонга караанга чыткаш чалгаарай бергеш, кырган ашак- кадйдан дезип, аргаже чуглуп чоруп- ла каан.
1. Ол чоруп олургаш койгунга таваржып кээп- тир.койгун тургаш сени мен чиир мен Борбак- далган деп- тир. Борбак- далган тург
· мени чивейн кор чуну-даа кыл дээр болзунза кылып бээр мен дээн. Ынчаарга бо полотнода чеже ангы хевирлер бар- дыр, оларнын шуптузунун саны каш- тыр ону менээ айтып бер деп-тир. Колобок школага оорнген эвес, база танывас, ол ам силерден дуза дилээр. Дузалажыр бээ бис бе, уруглар?

Оруун эки уламчылаар сен Борбак- далган, деп койгун- даа амырап чоруй барган.
-Дыка- ла фигуралар таныыр, оларны санаар магалыг оореникчилер- дир силер, улуу – биле четтирдим. Силер эвес болзунарза койгун мени чиптер часты ышкажыл.
2.Ол- ла ырлавышаан чоруп олурда бору таваржып келген. Борбак- далган сени мен чиир мен деп- тир. Борбак- далган тургаш – мени чивейн кор чуну-даа кыл дээр болзунза кылып бээр мен дээн. Бору мындыг чурук коргускеш айтырган. Ол чурук силернин номунарда база бар. Ол ам силерден ам база дуза дилээр, дузалажыр силер.
- Стоянкага каш машина турган- дыр? (6) Кырынче ам база 1 машина кирип келирге каш болур-дур. (7)
Ол 7 машинанын 1 кок машина унуп чоруй баар болза ам каш машина артып калырыл? (6).
- Эр- хейлер, уруглар.
3. Ол- ла ырлавышаан чоруп олурда адыг таваржып келген. Борбак- далган сени мен чиир мен деп- тир. Борбак- далган тургаш – мени чивейн кор чуну-даа кыл дээр болзунза кылып бээр мен дээн. Адыг мындыг чурук коргускен. Бо чурукта хемелер домей- дир бе? Чузу-биле ылгалып турар- дыр. (Узун, кыска)
- Эр- хейлер, уруглар.
- номунарнын эн- не адаанче корунер че. Ында 7 деп сан болгаш чурагайнын бижимели бо- дурр, а парламалы бо- дурр. Ону кыдыраажынарга мынчаар кончуг чараш кылдыр бижиир силер. А бо парламалын каяа бижиир чувел? (номга). Ында шак бар. Каш деп шакты коргузуп турар- дыр? (7). Оореникчи кижи каш шакта турар ийик, уруглар? (7) парлдамал болгаш бижимел саннарнын арзында кыдырааш шугумунда квадраттарны санап корээлинер. Ак оннуг кВ каш- тыр (6) кырынга 1 кызыл кВ немептеривиске каш блу бээрил? (7).
- шылай берген боор силер, шупту туруп келинер че, дыштаныптаалынар.

IV. Сула шимчээшкин.
Балыктар дег эштиил,
Пагалар дег шураал,
Ховаган дег ужаал,
Койгун ышкаш шураал.
V. Быжыглаашкын.
Ол- ла ырлавышаан чоруп олурда дилги таваржып келген. Борбак- далган сени мен чиир мен деп- тир. Борбак- далган тургаш – мени чивейн кор чуну-даа кыл дээр болзунза кылып бээр мен дээн. Бо кыдыраашта саннарны кончуг чараш чазыг чокка бижип берем дээн. Борбак- далган бижип билир бе, уруглар? (чок). Дузалажып берээлинер, кончуг чараш кылдыр, хирлендирбейн кичээнгейлиг чараштыр бижилгеннерни бижип эгеленер че, уруглар. Бир эвес кичээнгей чок хой частырыг кылыр болзунарза колобокту дилги чиптер.
- Ам база улаштыр- ла бо чижекти база кылып бээйт.
1+1= 3+__= __+1=6
2+1= 4+__= __+1=7
- Ат болган санбодаар магалыг оореникчилер- дир силер, улуу – биле четтирдим. Силер эвес болзунарза дилги мени чиптер турган боор он.
- Эр- хейлер, уруглар.
VI. Туннел.
- Бо хун кичээливисте чуну билип алдывыс, уруглар? Кичээл силерге солун болду бе?
7 чуу деп саннын соонда, мурнунда турар- дыр?
Онаалага.
- ам бо чижекти бажынга онаалга кылдыр бодап экээр силер шунме, уруглар.
Чижек. Арын 39.
Заголовок 1ђ Заголовок 315