Ше?берді? ?зынды?ы.Д??гелекті? ауданы.Шар.Сфера.6 сынып

К_ні:______ СабаK______ Сынып: 6 П‰ні: Математика

СабаKтыS таKырыбы: ШеSбердiS aзындыCы. Д™SгелектiS ауданы. Шар. Сфера

СабаKтыS маKсаты:
Білімділік маKсаты: ОKушыларCа баCдарлама талаптарына сай білім беру, шеSбердіS aзындыCыныS формуласын, д™SгелектіS ауданыныS формуласын, шар туралы т_сінікті, сфера туралы т_сініктіт_сіндіру, шеSбердіS aзындыCын есептеуді, д™SгелектіS ауданын есептеуді _йрету;
ДамытушылыK маKсаты: ОKушыларды дамыту маKсатында жaмыс ж_ргізу, ™з бетімен есеп шыCаруда Kажетті білім, білік, іскерлік даCдыларын Kалыптастыру, оKушылардыS логикалыK ойлау Kабілеттерін дамыту, математикалыK тілде с™йлеуді _йрету;
Т‰рбиелік маKсаты: СабаK ж_ргізе отырып, оKушыларда ™з еліне, aлтына, Отанына деген патриоттыK сезімдерді ояту, жоCары адамгершілік Kасиеттерге т‰рбиелеу, болашаKта жаKсы тaлCа болып Kалыптасуына жаCдай жасау.
СабаKтыS т_рі: д‰ріс сабаCы (жаSа сабаK)
СабаKтыS ‰дісі: жазу, шыCару, т_сіндіру, сaраK – жауап
СабаKтыS к™рнекілігі: математика 6-сынып оKулыCы
СабаK барысы:

·. `йымдастыру кезеSі: а) амандасу;
‰) т_гендеу;
б) дайындау;
в) кезекшімен жaмыс;
г) зейінін, назарын сабаKKа аударту.

·
·. Негізгі кезеS: ЖаSа таKырыпты меSгерту кезеSі.
1.7. ШеSбердiS aзындыCы. Д™SгелектiS ауданы. Шар.
(. ШеSбердіS aзындыCы.
ШеSбер-барлыK н_ктелерi Kайсыбiр О н_ктесiнен бiрдей KашыKтыKта жататын тaйыK KисыK сызыK екенiн бiлемiз (202–сурет). Кез келген шектеулi сызыктыS aзындыCы бар, яCни шеSбердiS де aзындыCы бар. ШеSбердi aзындыCын табуды KарастырайыK. Ол _шін мынадай т‰жiрибе ж_ргiземiз.
Мысалы, жиегi шеSбер болатын стаканды немесе кесенi алайыK. ОныS жиегiн жiппен орап (1.7 – сурет), жіптіS KзындыCын сызCышпен ™лшейік. ЖіптіS aзындыCы шамамен стакан шеSберініS aзындыCына теS Сонан соS стакан диаметрін сызCышпен ™лшейміз.
Т‰жірибелер н‰тижесінде кез келген шеSбер _шін, шеSбер aзындыCыныS оныS диаметріне Kатынасы тaраKты санCа теS екені аныKталды. Бaл сан гректiS 13 EMBED Equation.3 1415 (пи) ‰рпiмен белгiленедi:


13 EMBED Equation.3 1415-діS наKты м‰нi шектеусіз ондыK б™лшек-иррационал сан, 13 EMBED Equation.3 1415. Есептеулерде 13 EMBED Equation.3 1415 - діS жуыK 13 EMBED Equation.3 1415 м‰нi алынады. ШеSбердiS aзындыCын С ‰рпiмен, ал диаметрiн D ‰рпiмен белгiлесек:
13 EMBED Equation.3 1415
Осыдан 13 EMBED Equation.3 1415
Бaл - шеSбер aзындыCыныS формуласы
ШеSбердіS aзындыCы 13 EMBED Equation.3 1415 саны мен шеSбер диаметрiнiS к™бейтiндiсiне теS.

Демек, шеSбер aзындыCы оныS диаметріне тура пропорционал.
Егер диаметрдi радиус арKылы ™рнектесек, 13 EMBED Equation.3 1415. Онда шеSбер aзындыCыныS формуласы
13 EMBED Equation.3 1415
т_рiнде жазылады.
1-есеп. Диаметрi 10 м шеSбердіS aзындыCын табыSдар.
Шешуi. 13 EMBED Equation.3 1415 м, ал 13 EMBED Equation.3 1415, онда с=3,14
·10=3,14 (м).
Жауабы: 31,4 м.
2-есеп. Радиусы 15 м шеSбердiS aзындыCын табыSдар.
Шешуi. R=15 м; С=2
·R, онда с=2
·3,14
·15=94,2 (м).
Жауабы: 94,2 м.
((. Д™SгелектіS ауданы.
МатематикалыK зерттеулер мен есептеулер н‰тижесiнде д™SгелектiS ауданы KабырCасы д™SгелектiS радиусындай квадраттыS ауданынан 13 EMBED Equation.3 1415 есе артыK екенi д‰лелденген (1.8 – сурет)

Егер д™SгелектiS радиусы R см болса, KабырCасы д™SгелектiS радиусына теS квадраттыS ауданы R2 см2 болады.
Демек, д™SгелектіS ауданын мына формуламен есептейміз:
13 EMBED Equation.3 1415
МaндаCы S – д™SгелектіS ауданы, R – д™SгелектіS радиусы.
Д™SгелектіS ауданы оныS радиусыныS квадраты мен 13 EMBED Equation.3 1415- діS к™бейтіндісіне теS
3-есеп. Радиусы 5 м д™SгелектiS ауданын табу керек.
Шешуi. R=5м; 13 EMBED Equation.3 1415 (м2). Жауабы: 78,5 м2.
(((. Шар.
ЖердiS д‰л моделi болып табылатын глобус, ойын добы, жеSiл атлетикада лаKтырылатын ядро ж‰не т.6. шар деп аталатын фигура жайында т_сiнiк бередi. ШардыS бетi сфера деп аталады. «Сфера» грек с™зi, ол KазаKша «доп» дегендi бiлдiредi (204-сурет). Сфера н_ктелерiнiS барлыCы шар (сфера) центрі деп аталатын н_ктеден бiрдей KашыKтыKта жатады.

СфераныS кез келген н_ктесiн шардыS центрiмен Kосатын кесiнді шардыS (сфераныS) радиусы д‰л аталады.
ШардыS центрi арKылы ™тiп, сфераныS екi н_ктесiн Kосатын кесiнді шардыS (сфераныS) диаметрі деп аталады.
Шарды жазыKтыKпен KиCандаCы кез келген Kима д™Sгелек болады (205-сурет). Ал сфераны жазыKтыKпен KиCандаCы кез келген шеSбер болады.
Жер - шар т‰рiздес дене. СондыKтан оны Жер шары деп атайды.



·
·
·. Бекіту кезеSі: Сыныпта: № 163, № 167, № 170

·V. ^йге тапсырма беру кезеSі: № 162, № 164, № 166, № 168
V. Рефлексия. ОKушылардыS алCан білімдерін сaраK Kою арKылы тексеру.
СaраKтар
1) 13 EMBED Equation.3 1415 саны неге теS?
2) ШеSбердіS aзындыCы неге теS?
3) Д™SгелектіS ауданы Kалай табылады?
4) Шар т‰різді денелерге мысал келтіріSдер.
5) Сфера деген не? Мысал.
V
·. БаCалау кезеSі: ОKушыларCа білім деSгейіне сай баCа Kою.








13PAGE 15


13PAGE 14115




Root Entry